میم و الف و ه ...؛ محمد ابراهیم همت

ماه تمام از قمشه اصفهان آغاز شده و درطلائیه خوزستان به پایان میرسد؛ از پاییز۱۳۳۴ تا زمستان۱۳۶۲.و دیگر اینکه این کتاب مانند همه آثار پژوهشی، عکس و اسناد مکتوب هم دارد. دشوارترین روزهای جنگماه تمام به زوایای مختلفی از زندگی همت پرداخته است.ازجوان خوشتیپ ومومن دوران دبیرستان گرفته تا روزهایی در دانشسرای تربیت معلم به او و اندک رفقای معتقدش میگفتند «اُملهای دانشسرا» و از شرکت آقا معلم در تظاهرات علیه رژیمپهلوی تا فرار به شیراز و همنشینی با آیتا... دستغیب. خواندن روزهای نفسگیر حضور همت درمناطق کردنشین ومقابله با اشرار ورفتن به خوزستان و تشکیل تیپ ۲۷ محمدرسولا...(ص) وطعم تلخ و شیرین شکستها وپیروزیها در کتاب هم، لذت و هیجان مضاعفی دارد. همت ماه تمام برای تصویرگری همت محجوب و مؤمن ستودنی است. در بخشهایی از کتاب همت فرمانده باید نیروهای تحت امرش را در دشوارترین روزهای جنگ مدیریت کرده و در بخشهای دیگر همت باید اوامر فرماندهاش را اجرا کند. همت یاد گرفته بود که با دستورات فرماندههانش مخالفت نکند. مثل آن یکیدو روزی که بعد از عملیات والفجر مقدماتی به دستور محسن رضایی حق بیرون رفتن از قرارگاه را نداشت و در بخشهای پایانی ما با همتی همراه میشویم که یارانش را یکییکی از دست میدهد ولی خم به ابرو نمیآورد. ماه تمام داستانهای فراوانی دارد که هرکدام تکهای از پازل شخصیت او هستند. بهای کربلایی شدن را پرداخت کردروایت کتاب درقسمتهای حماسی به فرماندهی میدانی همت درخطمقدم ودرگوشههای احساسی به آخرین حضورش در خانه میرسد. ماه تمام در اسفند ۶۲ عاشقانههای «میم، الف، ه ...» رادرجنون خیبر تمام میکند.محمدابراهیم همت در حین عملیات خیبر به یارانش گفته بود: «افراد بیخبر از ماهیت جنگ، میپرسند مگر کربلا خون میخواند؟ بله بسیجیها؛ کربلا خون میخواهد، کربلا خون میخواهد، کربلا خون میخواهد.» چند روز بعد از این سخنرانی، خودش بهای کربلایی شدن را پرداخت کرد و رفت. گلعلی بابایی در مقدمه کتابش این راز ماه تمام را اینطور افشا کرده است: «میم، الف و ه ...؛ محمدابراهیم همت است و «تمام» هم، اگر مدعای گزافی نباشد تمامیت داشتهها و دانستههای این کمترین از زندگانی راستین مردی از تبار اسطورههاست که در آسمان جانهای شیفته یکایک رزمندگان خاکیپوش لشکر تهران، حکم ماه شب چهارده؛ یا به تعبیری دیگر؛ «ماه تمام» را داشته و دارد. قاپیدن نگاه مشتریطراحی جلد کتاب هم دقیقا همین ماه تمام را بازنمایی میکند. شب مهتابی، چهره زیبای حاجابراهیم همت و نیزارهای هور. جلد اثر جذابیتهای لازم برای قاپیدن نگاه مشتری را دارد. طراح زیر عنوان اصلی از تعبیر «سرگذشتنامه مستند معلم بسیجی» استفاده کرده که برای محمدابراهیم همت تعبیر رسا و خوبی بهنظر نمیرسد. شاید ناشر نمیخواسته که از القاب نظامی استفاده کند. بیتردید جنبه فرماندهی همت بر تمام شئون دیگر زندگیاش چربش و برتری دارد. ابرقهرمان دوران دفاعمقدساین اثر هم به کارمخاطب عام یعنی اقشار مختلف مردم میآید و هم به درد مخاطب خاص یعنی پژوهشگرهای حوزه ادبیات پایداری میخورد. دسته نخست پس از خواندن این کتاب، با یک ابرقهرمان دوران دفاعمقدس آشنا میشوند و گروه دیگر یک کتاب مستند و قابل ارجاع درحوزه تاریخ دفاعمقدس را به کتابخانه شخصیشان اضافه میکنند. اینکه یک اثر مناسب همه مخاطبان باشد، خودش شایستگی ممتازی برای آن محسوب میشود.قلم گلعلی بابایی در ماه تمام به زیبایی محمدابراهیم همت را روایت میکند.هنر او فقط مستندنگاری نیست. درحقیقت بابایی با بهرهگیری از اسناد، گفتوگوها وخاطرات موجود، تاریخ زندگی شهید همت را برای مخاطبش گویاسازی و روایت میکند. ما در ماه تمام با یک روایت تاریخی از سرگذشت حاجابراهیم مواجه میشویم که ما را قدم به قدم با رویدادهای خرد وکلان زندگی فردی،خانوادگی، نظامی واجتماعی اوهمراه میکند.بازخوانی سخنرانیهای شهیدهمت با توضیحاتی که گلعلی بابایی به آن افزوده است، روایت جاندار و پرکششی را به مخاطب ارائه میدهد. راه برای خلاقیت و نگاه نو بسته نیستپروژهای در نشر ۲۷ بعثت به نام کارنامه عملیاتی لشکر ۲۷وجود دارد که تاکنون شش عنوان کتاب در راستای آن منتشر شده است. این کتابها همگی مربوط به دوران فرماندهی شهید همت هستند. لذاوقتی این مقطع ازکارنامه عملیاتی لشکر۲۷تمام شد، گلعلی بابایی فرصت را غنیمت شمرد تا زندگینامه کامل و جامعی از شهید همت را تدوین کند. بعید به نظر میرسد که بعد از ماه تمام، شهید همت به سرگذشتنامه دیگری نیاز داشته باشد. هرچند که راه برای خلاقیت ونگاه نو بسته نیست ولی ماه تمام برای هر دو دسته مخاطبی که پیشتر اشاره شد، کافی است.کتاب قیمت منصفانهای هم دارد؛۲۴۰هزارتومان که برای۶۰۰صفحه درسال۱۴۰۳ رقم بالایی نیست. امیدواریم این اثر شایسته، جایگاه خودش را در جامعه کتابخوان ایرانزمین پیدا بکند.