آنها در واکنش به این پیروزی به دو دسته تقسیم میشدند: رژیمصهیونیستی، گرجستان، مجارستان و اسلواکی در زمره گروه اول بودند که از این خبر خوشحال شدند و گروه دوم اوکراین، آلمان، فرانسه، چین و ایران بودن که نتایج انتخابات آمریکا را خبر بدی برای برنامههای خود میدانستند. در این میان،رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه در میانه این دو گروه جای گرفته و امیدوار است که بتواند روابط با واشنگتن راتوسعه و راهکارهایش درموارد مختلف ازجمله مسائل کردهای سوریه را به نتیجه برساند. اکنون باید دید این خوشبینی اردوغان چه دلیلی دارد؟
امیدها و تجربههای تلخ
رهبری ترکیه تجربه بسیار ناخوشایندی از تعامل با تیم بایدن داشت. بایدن در همان ابتدای دوره ریاستجمهوری خود، کشتار دستهجمعی ارامنه در امپراتوری عثمانی را بهعنوان نسلکشی به رسمیت شناخت. از سوی دیگر، دولت بایدن، ترکیه را بهدلیل موضعش در قبال تحریمهای ضدروسی زیر فشار قرار داد و تحریمهایی را علیه برخی از شرکتهای ترکیهای اعلام کرد. تمامی این شرایط سبب شد تا بهدلیل مخالفت پنتاگون، ترکیه امکان تکمیل عملیات خود را در سوریه نداشته باشد. کامران گاسانوف، دکترای علوم سیاسی، مدرس ارشد گروه تئوری و تاریخ روزنامهنگاری در اینباره گفت: اردوغان تلاش برای کودتا در ترکیه را ناشی از حمایت دموکراتها در آمریکا میدانست. وی با بیان اینکه ترکیه در مقابل با ایجاد خط لوله ترکیشاستریم، خرید سامانههای اس ــ۴۰۰ و ساخت نیروگاه هستهای آکویو، شروع به رویگردانی از ناتو و اتحادیه اروپا و تقویت روابط با روسیه کرد، افزود:دولت اوباما از استرداد فتحا... گولن که رهبری ترکیه او را سازماندهنده کودتا علیه خود میدانست، خودداری کرد.در دوران اول ترامپ، تامین تسلیحات یگانهای مدافع خلق کرد(YPG) که بخشی از گروه نیروهای دموکراتیک سوریه بودند، تحت حمایت پنتاگون ادامه یافت اما ترامپ از مبارزه ترکیه با حزب کارگران کردستان (پکک) استقبال کرد و سرانجام در نوامبر ۲۰۱۷، کاخ سفید از پایان کمک تسلیحاتی به شبهنظامیان کرد خبر داد. ترامپ در اواخر دوره اول ریاستجمهوری خود، در نشستی در کاخ سفید در۱۳نوامبر۲۰۱۹، اعتراف کرد که از طرفداران پروپا قرص همتای ترکیهای خود بوده و آنها یک نظر دارند. در همان جلسه، ترامپ ابراز امیدواری کرد که اختلافات بر سر اس ــ۴۰۰ و اف ــ ۳۵ «از طریق گفتوگو» حل شود.
تنوع در سیاست خارجی
اکنون عملگرایی ترامپ، حمایت وی از سوی کنگره و...ازجمله عواملی است که زمینه را برای بهبود روابط ترکیه و آمریکا فراهم میکند. ازجمله برنامههای دولت اردوغان، تنوع در سیاست خارجی است. آنکارا بهدنبال آن نیست که مهمترین پروژههای اقتصادی، انرژی و زیرساختی باروسیه و چین را قربانی کند اما سوریه میتواند به عاملی برای نزدیکی و تضاد در روابط این کشور تبدیل شود. با توجه به شرایط آنکارا و دمشق، نفوذ آمریکا در سیاست ترکیه میتواند عامل موفقیت این کشور باشد اما اگر ترامپ نتواند صلح در خاورمیانه را برقرار کند، ترکیه میتواند بهتدریج روابط خود با رئیسجمهور تازه منتخب آمریکا را تضعیف کند. آندره کورتونوف، دیپلمات برجسته روس و مدیرکل شورای امور بینالمللی روس بر این باور است که اردوغان آینهای از انقلاب جهانی بوده که ترامپ به دنبال آن است.
سبب اختلاف، سوریه است
شاید بتوان گفت اصلیترین، مانع بین ترامپ و ترکیه، سوریه بود. ایگور ماتویف، پژوهشگر ارشد مؤسسه شرقشناسی آکادمی علوم روسیه در اینباره میگوید: در دوره ترامپ، به اردوغان این فرصت داده شد تا میراث اوباما در سوریه را از بین ببرد.وی درسال۲۰۱۸ عملیات شاخه زیتون را انجام داد و به همراه مخالفان مسلح سوری، کنترل کانون کردستان عفرین را بهدست گرفت و در اکتبر ۲۰۱۹ عملیات چشمه صلح را آغاز کرد و در نهایت ترکیه عملیات خود را انجام داد اما در دوران جدید ترامپ ممکن است همه چیز تغییر کند.
امید به سوریه
اکنون مسأله اصلی خاورمیانه، مسائل فلسطین، سوریه و لبنان است.اردوغان معتقد است که دردوران دوم ترامپ، «صلح و ثبات پایدار» در خاورمیانه برقرار میشود و حمایت آمریکا از نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال و شرق سوریه خاتمه پیدامیکند.لینا ورنیگورا، پژوهشگر مرکزمطالعات برنامهریزی استراتژیک مؤسسه اقتصادجهانی وروابط بینالملل و آکادمی علوم روسیه معتقد است: امیدهای دولت اردوغان برای بهبود روابط با آمریکا در دوران ترامپ مبتنی بر تجربه قبلی همکاری با او واظهارات خوشبینانه این رئیسجمهورجمهوریخواه دربسیاری ازموضوعات است.اتخاذ تصمیم خروج کامل آمریکا از سوریه میتواند زمینهای برای یک معامله بوده و چانهزنی جدیدی بین ترامپ و اردوغان بهوجود آورد.
