خوشه‌های طلایی در آستانه جدایی از خودکفایی

طی سالیان اخیر وزارت جهادکشاورزی برنامه راهبردی ۱۰ساله خودکفایی در هشت محصول کشاورزی خصوصا گندم را در دستورکار قرار داد ولی بااین‌حال طی این مدت کشورمان تنها در سه سال زراعی توانسته به خودکفایی نائل شود و شش سال از این نعمت محروم مانده است. در سال زارعی گذشته که از مهر ۱۴۰۲ آغاز و در شهریور ۱۴۰۳ به اتمام رسید شاهد آن بودیم که میزان تولید گندم در سراسر کشور به حدود ۱۵میلیون و ۵۰۰هزار تن رسید که از این میزان طبق اطلاعات و آمارهای وزارت جهادکشاورزی گندم‌کاران ۱۲میلیون تن گندم به شرکت بازرگانی دولتی و سازمان تعاون روستایی به‌عنوان متولی خرید این محصول تحویل دادند. هرچند کشورمان با خودکفایی کامل در تولید گندم در سال زراعی گذشته روبه‌رو شد اما همچنان چالش‌هایی در این خصوص برجای مانده است. به‌طوری‌که هفته گذشته حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه از پرداخت‌نشدن ۴۰هزار میلیارد تومان مطالبات گندم‌کاران خبر داد. پورمحمدی با بیان این‌که گندم یکی از موارد مصداقی امنیت غذایی محسوب می‌شود، گفت: خوشبختانه در سال‌جاری نزدیک به ۱۲میلیون تن گندم خریداری و حدود ۱۷۰هزار میلیارد تومان از مطالبات پرداخت شده و حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان دیگر از مطالبات باقی مانده است. وی گفت: به‌دلیل بسته‌بودن سقف بودجه با نمایندگان مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم تا اجازه بگیریم باقی مطالبات گندم‌کاران را پرداخت کنیم. از طرف دیگر کارشناسان معتقدند که این میزان بدهی دولت به گندم‌کاران سبب مشکلاتی می‌شود، به‌طوری‌که کشاورز برای تداوم فعالیت خود و همچنین آغاز کشت دوم نیازمند بذر است و در شرایطی که پرداخت هزینه خرید گندم در موعد مناسب انجام نشود، کشاورز ناچار به استقراض یا دریافت تسهیلات با بهره قابل‌توجه برای خرید بذر است. در واقع می‌توان گفت گندم‌کاران بخشی از جامعه کشاورزی هستند که باید پول فروش محصول‌شان را به مدت یک سال برای تأمین معیشت خانواده هزینه کنند. در عین حال، باید با همین منابع مالی، سم و کود خریداری کرده و زمین‌ها را برای سال زراعی آینده آماده کنند. حال اگر این پول که بر اساس آن برنامه‌ریزی کرده‌اند، به‌موقع به دست‌شان نرسد، علاوه بر ایجاد نارضایتی، می‌تواند پیامدهای ناگواری در زندگی‌شان داشته باشد.

 

پیش‌بینی‌های نادرست در خصوص خرید تضمینی گندم
با توجه به قیمت ۱۷هزار و ۵۰۰ تومانی برای خرید تضمینی هرکیلو گندم از کشاورزان طبیعتا باید ۲۱۰هزار میلیارد تومان برای این کار اختصاص داده می‌شد، حال آن‌که در بودجه ۱۴۰۳ تنها ۱۶۰هزار میلیارد تومان پیش‌بینی خرید تضمینی شده بود. به‌همین‌دلیل با توجه به تاخیر ایجادشده در پرداخت مطالبات گندم‌کاران، آنها نسبت به عملکرد وزارت جهادکشاورزی و دولت شاکی هستند که این امر طبیعتا می‌تواند سبب ازدست‌رفتن انگیزه آنها برای کشت مجدد گندم و خودکفایی این محصول در سال زراعی آینده شده و به تولید این محصول استراتژک ضربه جدی وارد می‌کند. در همین خصوص مهدی سروی، کارشناس مسائل کشاورزی و امنیت غذایی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: براساس قانون مقرر شده دولت ۴۸ تا ۷۲ساعت پس از تحویل گندم، موظف به پرداخت هزینه به کشاورز باشد. اما درحال‌حاضر با گذشت چندین ماه از خرید گندم کشاورزان توسط دولت، هنوز هزینه خرید آنها به‌طور کامل پرداخت نشده است.  وی افزود: برداشت گندم در سال زراعی قبل از ۷ فروردین‌ماه آغاز شده بود که طبق قانون دولت باید همه مطالبات و خرید تضمینی گندم را تا قبل از شهریور یا انتهای سال زراعی هر سال به کشاورزان پرداخت کند. حال ۱۵روز از سال زراعی جدید (۱۴۰۴ ــ ۱۴۰۳) گذشته و کشاورزان همچنان در انتظار پرداخت هزینه گندم تحویلی به دولت هستند. این کارشناس مسائل کشاورزی و امنیت غذایی تاکید کرد: بی‌شک کشورمان طی دو سال گذشته با افزایش نرخ خرید تضمینی و حمایت از گندم‌کاران توانسته میزان تولید گندم را افزایش داده و به خودکفایی در این محصول استراتژیک برسد. به‌همین‌دلیل ضروری است با پرداخت باقی مطالبات کشاورزان، این قشر زحمتکش را از کشت این محصول ناامید نکرده و به امنیت غذایی کشور آسیب نرسانیم. سروی تصریح کرد: هیچ بهانه‌ای در خصوص تسویه به‌موقع مطالبات گندم‌کاران از ناحیه دولت پذیرفته نیست و لذا تاخیر در پرداخت مطالبات کشاورزان موضوعیت ندارد. چون این امر همان‌طور که اشاره شد به رواج دلالی و زیان کشاورزان منجر می‌شود و در نهایت می‌تواند میزان تولید گندم را در بلندمدت کاهش دهد و مانع تداوم خودکفایی این محصول راهبردی در کشور شود.  گفتنی است در سال ۱۴۰۲ و در زمان تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۳ نیز نمایندگان مجلس شورای اسلامی بودجه خرید تضمینی گندم را پایین در نظر گرفته بودند که کفاف خرید حداکثر ۹میلیون و ۱۴۳هزار تن را می‌داد. این درحالی‌است که بیش از ۱۲میلیون تن گندم توسط دولت خریداری شد. البته باید توجه داشت بخشی از مطالبات گندم‌کاران از محل درآمدهای مالیاتی و مبارزه با فراریان مالیاتی و دانه‌درشت‌ها پرداخت شد. 

 

نیازی به واردات گندم نیست
عطاءا... هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران کشور نیز دراین‌باره گفت: درحال‌حاضر گندم‌کاران کشور حدود ۴۰همت از دولت طلبکار هستند. درحالی‌که سازمان برنامه و بودجه وعده داده بود تا پایان شهریور با گندم‌کاران تسویه کند، اما این وعده عملیاتی نشد و همین امر موجب از دست رفتن اعتماد آنها به دولت شده است. هاشمی تاکید کرد: امسال بیش از ۱۲میلیون تن گندم از گندم‌کاران خریداری شد و نیازی به واردات نیست و به‌طور کامل نیاز کشور تامین شده است.