بزرگنمایی مهاجرت پزشکان

طی سالهای اخیر آنچه بیش از همه پیوست کلمه مهاجرت بوده، مربوط شده به کادر درمان و نظام سلامت. خلاصهاش میشود مهاجرت پزشکان و پرستاران که طی دو، سه سال اخیر شتاب بیشتری هم گرفته است. اما معلول کمبود کادر درمان در نظام سلامت تنها ماجرای «مهاجرت» نیست. شاید مهمتر از آن عدم تناسب میزان ورودی پزشکان با جمعیت در آستانه بازنشستگی آنها باشد، اما وضعیت مهاجرت کادر درمان هم در این کمبود بیتاثیر نیست.اگرچه مولفههای اندازهگیری در رابطه با وضعیت مهاجرت پزشکان نشان از بیشتر شدن مهاجرت کادر درمان دارد اما اگر این وضعیت را در کنار کشورهای دیگر در منطقه بگذاریم متوجه میشویم که این اتفاق بیشتر از آنکه به آن هشدار داده میشود بزرگنمایی شده است. هر چند میدانیم حذف حتی یک پزشک در نظام سلامت ایران میتواند پیامدهای جبرانناپذیری به همراه داشته باشداما اصراربر«سونامی مهاجرت» حداقل با توجه به آمارهای موجود هم درست نیست. نگاهی به آمارهای منتشرشده در رابطه با وضعیت مهاجرت پزشکان میتواند نظامهای استدلالی جالبتوجهی را پیش روی ما بگذارد. رصدخانه مهاجرت ایران پیمایشی را در میان پزشکان و پرستاران، انجام داده که ۵۵درصد این جامعه آماری را مردان و ۴۵درصد را زنان تشکیل دادهاند. طبق این پیمایش ۵۱درصد از پزشکان و پرستاران ایرانی به دلایل کاری و ۳۳درصد به دلایل تحصیلی قصد مهاجرت از کشور دارند. برای ۲۱.۵درصد از این قشر کشور آمریکا و برای ۲۰درصد، کانادا مطلوبترین مقصد مهاجرتی شناخته میشود. کشور کانادا از جایی جالبتوجه است که بدانیم در میان کشورهای مهاجرپذیر در جهان با فاصله معناداری اقدام به جذب نیروهایی با تحصیلات عالی میکند. این فاصله را میتوان در یکی از دادهنگاشتهای پیوست این مطلب به چشم دید. طبق نتایج حاصل از این نظرسنجی برخلاف بسیاری از افراد، عمده دلایل مهاجرت پرستاران و پزشکان را مسائل کاری تشکیل میدهد. پرستاران ایرانی از جمله اقشاری هستند که با وجود فشارهای کاری طاقتفرسا و نقش کلیدی آنها در نظام سلامت، سطح درآمد آنها کفاف معیشتشان را نمیدهد. این نکتهای است که عموما در رسانهها کمتر به آن پرداخته میشود؛ اگرچه با توالی مکرر خبرهای مرگ خودخواسته کادر درمان این موضوع گاه به صدر خبرها میآید اما در مقایسه با عدم پرداخت مالیات پزشکان باید گفت که این نکته بیش از اندازه در سطح رسانهها بزرگنمایی شده است. به این معنا که عموم پزشکان دچار مشکلات معیشتی هستند و مقایسه درآمد آنها با کشورهای دیگر وسوسه مهاجرت در بین آنان را بیشتر میکند. نگاهی به شاخصهای مهاجرت (به غیر از کشورهای در حال جنگ همچون اوکراین) نشان میدهد ایران همچنان با وضعیت ناگوار برخی کشورهای همسایه در این زمینه فاصله معناداری دارد.