کابوس بلا بر سرشهرها

تابآوری این ظرفیت را دارد که در چرخه مدیریت سوانح طبیعی در زمان قبل از وقوع سانحه، حین و بعد از آن وارد عمل شود؛ بنابراین گنجاندن برنامههای افزایش تابآوری در برابر مخاطرات طبیعی، در طرحهای توسعه شهری از اقدامات ضروری است. بر این اساس میتوان گفت کشورهای کمترتوسعهیافته یا در حال توسعه از مهمترین کشورهای در معرض آسیب ناشی از بلایا هستند. بهطور متوسط میزان تلفات در این کشورها به ازای هر واقعه طبیعی ۸۰۰۰ نفر است که تقریبا ۱۵برابر میانگین مرگومیر در کشورهای با درآمد بالا در منطقه است که یکی از دلایل آن را میتوان توسعه شهرنشینی برنامهریزینشده و درک و شناخت پایین در مورد سرمایهگذاریهای دولتی برای جلوگیری از بلایا و منافع اجتماعی و مالی بلندمدت دانست. بر اساس آمارهای جهانی، در بازه زمانی ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۷ وقایع مرتبط با پدیدههای ژئوفیزیکی و اقلیمی سبب مرگ ۱.۳میلیون نفر شده و ۴.۴میلیارد نفر در سطح جهان را مجروح، بیخانمان، آواره یا نیازمند کمک اضطراری کرده است. بیشترین پیامدهای اقتصادی کشورهای کمترتوسعهیافته و کشورهای جزیرهای کوچک در حال توسعه در منطقه آسیا و اقیانوسیه مشاهده میشود، بهطوری که ۷۸ درصد از زیانهای مالی گزارششده، ۶۹ درصد مرگومیرها و همچنین ۸۵ درصد از کل افراد آسیبدیده طی ۲۰ سال گذشته مربوط به این منطقه است. بهطور میانگین در ۱۰ سال گذشته سالیانه ۱۲۷۵۹ رخداد زلزله در کشور بهوقوع پیوسته و حدود ۴۵۰۰ سیلاب طی ۱۰سال اخیر در ایران ثبت شده است. طبق گزارش سازمان جنگلها و مراتع در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۸درصد از مساحت کشور در معرض سیلهای شدید و طغیانی قرار دارند. به عبارتی حدود ۵۶ میلیون نفر از جمعیت کشور در معرض سیل قرار دارند که حدود ۱۵میلیون نفر از این تعداد در معرض سیلهای با شدت بالا قرار دارند. براساس آمارهای دهه ۹۰تعداد سیلهای ثبتشده در این بازه بیش از۱۶۰۰ مورد بوده که میانگین خسارات هر سیل حدود ۴۰۰میلیارد ریال برآورد شده است. با در نظر گرفتن تعداد انواع بلایای طبیعی، فراوانی رخداد زمینلرزه و سیل از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۳ در ایران بهترتیب۴۷.۲ و ۴۱.۵درصد بوده است. با این وجود، سهم زمینلرزه در تلفات انسانی طی این مدت حدود ۹۲درصد و برای سیل فقط ۶.۵درصد بوده است. در رابطه باسهم وقایع طبیعی در خسارتهای اقتصادی، خشکسالی بیشترین تأثیر و حدود ۴۵.۵درصد سهم داشته، درحالیکه سهم وقایع زلزله و سیل در آسیبهای اقتصادی به ترتیب ۳۰.۴ و ۲۳.۷درصد بوده است.