دختری از جنس جهاد، جهادگری فراتر از زمان

در پاسخ به سؤال بالا باید عرض کرد نه‌تنها طی‌طریق در این مسیر ناممکن نیست، بلکه تاریخ اسلام چه بسیار شیرزنانی دارد که در این راه در تارک تاریخ خوش درخشیدند. یکی از افرادی که نه‌تنها برای دختران جامعه، بلکه می‌توان از آن به‌عنوان الگوی کل سرزمین اسلامی نام برد، خانم اندیشمند، هنرمند، متفکر،مجاهد،ادیب،نویسنده، شاعر،مبارز، فعال سیاسی ــ اجتماعی، خواهر‌خمینی عراق؛ شهید محمدباقر صدر، شهیده آمنه‌سادات صدر معروف به بنت‌الهدی صدر است. اگر بخواهیم از ویژگی‌ها و خصایص اخلاقی و نگرش و اندیشه سیاسی ــ اجتماعی و اقدامات وی بنویسیم، قطعا به چند جلد کتاب نیاز است اما در فضای محدود کنونی تلاش می‌کنیم به‌صورت بسیار اجمالی و موجز نگاهی داشته باشیم به شخصیت و زندگی این بانوی مبارز که بیشتر و پیشتر از هم‌عصران خود می‌دانست و به گفته خود؛ جلوتر از زمان خویش بود.
   
جامع‌الاطرافی در عین تعادل
بسیاری از افرادی که می‌شناسیم، حتی اشخاص موفق در یک یا نهایتا دو یا سه رشته و موضوع خاص تخصص می‌یابند اما شهیده بنت‌الهدی صدر را می‌توان نابغه دوران خویش بدانیم. وی شخصیتی چندوجهی داشت و توانسته بود در چندین عرصه در نوک قله موفقیت باشد؛ چه حوزه تفکر و اندیشه، چه هنر و ادبیات و شعر، چه سخنوری و ارتباطات اجتماعی فوق‌العاده، چه حضور در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی و فعالیت در میدان‌های مبارزه با ظلم و...؛ البته نکته بارز شخصیت ایشان آن بود که در عین حضور و ظهور و بروز در میدان‌های مختلف از نقش‌های دیگر غافل نبود و توانسته بود یک تعادل درست و دقیق را که در شأن یک زن مسلمان تراز است، بین همه وظایف خود ایفا کند؛ یعنی جهادگری در میدان‌های سیاسی ــ اجتماعی مانع نشد که مثلا از هنر آشپزی تا بافندگی و توجه به خانواده غفلت کند؛ این ویژگی است که هرکسی آن را ندارد.
   
معرفت، بصیرت و شجاعت
بنت‌الهدی به یک مسأله معتقد بود وبه آن عمل می‌کرد که پیش ازاقدام باید تصمیم درست درزمان ومکان درست گرفت واین سه‌ضلعی زمان، مکان و تصمیم اگر صحیح باشند، باید باقوت و بدون هیچ شک و شبهه و با تمام وجود و باشهامت دست به اقدام و عمل زد و واقعا چنین بود. به‌عنوان نمونه وقتی حزب بعث، برادرش شهید صدر رادستگیر کرد، وی با سخنرانی‌های شجاعانه زهرایی(س) و زینبی(س)خویش درحرم حضرت امیرالمؤمنین(ع)غوغا به پا کرده و مردم را به میدان مبارزه دعوت کرد و موجی عظیم به راه انداخت،به‌صورتی که حزب بعث مجبور به آزادسازی شهید صدر شد؛ اقدام بهنگام از خصایص ویژه شهیده بود.
   
کار تشکیلاتی و تربیت نیرو
به معنای واقعی کلمه یک فرد تشکیلاتی بود. او علاوه بر این‌که در حزب الدعوه اسلامی و نشریات مختلف حضور مؤثر و فعال داشت، محور فعالیت خود را در مدارس قرار داده بود و مانند امام باقر(ع) و امام صادق(ع) در تربیت نیرو، به‌خصوص در میان زنان جامعه خود نقش فراوان و محوری داشت و رسالت خود را آگاه‌سازی و روشنگری این بخش جامعه قرار داده بود و با توجه به این‌که سطح علمی بالایی در فقه داشت و به درجه اجتهاد رسیده بود، در کاروان‌های حج بانوان حضور پیدا می‌کرد و از راه پاسخ به سؤالات شرعی آنان در پی جذب و آگاهی‌بخش بود. او توانسته بود بخش عظیمی از دختران عصر خویش را در مدارسی که مدیریت و آموزش آنان را برعهده داشت، متحول کند. 
   
تفکر، تعقل و تأمل
شهیده صدر بسیار اهل تفکر و توجه به عقل بود و در مواجهه با بانوان آنان را به تأمل در اسلام و حقایق بشریت و جامعه دعوت می‌کرد و بیان می‌داشت اسلام همه بر مبنای عقل است و دین جز عقل نیست و شبهات و سؤالات جوانان را با ادله و براهین عقلی پاسخ می‌داد و روح و ذهن تشنه آنان را سیراب می‌کرد. بر یافته‌های علمی روز اشراف داشت و آنان را در داستان‌های خویش با موازین اسلام منطبق می‌کرد.
   
قول و فعل واحد
از دیگر ویژگی‌های خاص خانم صدر آن بود که حرف و سخن وی با رفتار و کردار و اعمالش یکسان بود و به هرچه می‌گفت، عمل می‌کرد و به هرچه عمل می‌کرد، باور داشت و این خصیصه باعث شده بود مخاطبان از او چهره‌ واحد و بدون ریا و مخلص ببینند. در کل برخلاف بسیاری از فعالان سیاسی و مسئولان که سعی در جذب مخاطب از روش‌های غلط دارند، سیاست اعلامی او با سیاست اعمالی‌اش یکسان بود.
   
ثبات در عقاید و انعطاف در روش
او از بیرون و بالا به اتفاقات و رخدادها می‌نگریست و موضوعات را کلان می‌دید و در آنها گم نمی‌شد، بنابراین به قدرت تحلیل و تصویر درست می‌رسید و راهبردها و راهکارهای متنوعی می‌یافت و طبعا نتایج درست نیز حاصل می‌شد. یکی از خصوصیات بی‌نظیر شهیده بنت‌الهدی صدر، ثبات در نظرات بنیادین و ثابت‌قدمی در اصول بود اما در راهکنش‌ها و روش‌ها بسیار هوشمندانه عمل می‌کرد و فرزند زمان خویش بود.
   
صبر، ادب و پرهیز از جزمیت
هرکسی با بنت‌الهدی صدر معاشرت و ارتباط داشت، بیان می‌کرد ادب و رفتار این زن بی‌نظیر است. وی فردی صبور و مؤدب و خوش‌برخورد ودر مواجهه با افراد، ممیزی وخط قرمزی نداشت وبه جزمیت‌های بی‌منطق ومرسوم جامعه آن زمان و مرزبندی‌های پوشالی پایبند نبود و به امید هدایت پذیرای هر انسانی بود؛ آمنه‌سادات صدر الگوی واقعی جذب حداکثری و دفع حداقلی است.
   
نظام پاداش و پاداش
اکثر مربیان ومعلمان درمواجهه با متربیان وشاگردان از سازوکارونظام پاداش وجزا بهره می‌برند.پاداش برای کارهای خوب و نیک وجزا برای اعمال ناپسند ونقاط منفی اما شاگردان شهیده بیان می‌دارندکه او ازسیستم پاداش وپاداش وباز پاداش استفاده می‌کرد.
   
پشتکار و ساده‌زیستی
بنت‌الهدی زندگی سراسر سخت و با مشکلی داشت، بنابراین روحیه صبر و بردباری و تلاش و کوشش بی‌وقفه برای اهداف در او نهادینه شده بود. مثلا وقتی مدارس او را تعطیل کردند، دست از کار نکشید و جلسات خانگی را راه‌اندازی کرد. معتقد بود شکر و صبر، بزرگی می‌آورد، او از تجمل‌گرایی و زندگی اشرافی نیز پرهیز داشت؛ حتی در حد پخت دو نوع غذا در مهمانی‌ها.

الگوی در دسترس
شهیده بنت‌الهدی صدر ویژگی‌های جالب و کم‌نظیری داشت؛ مانند عدم حسادت که باعث تعجب دیگران شده بود، کادرسازی از درون نهاد خانواده و توجه به خانواده شاگردان و اسرا و شهدا، مطالعه فراوان و تأکید بر خواندن و نوشتن که حاصل آن شاگردان اهل‌قلم بود، شناخت مسائل روز به‌خصوص مسائل زنان، تفکر غرب در مورد زنان و کلا نظام لیبرال کاپیتالیستی غرب، شکستن فضای سنگین جامعه آن زمان اعراب در خصوص زنان مانند حضور در مدرسه و جلسات خانگی، سبک زندگی اسلامی، عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس بالا و تزریق آن در جامعه، توجه همزمان به سیاست و دیانت، تسلط بر هنر و ادبیات و استفاده از آنان در انتقال پیام مانند بهره‌برداری از تئاتر، سرود، شعر، رمان، پوشش زیبا و لباس مناسب، کلام و قلم شیوا و روان، قدرت اقناع‌سازی جوانان، مخاطب‌شناسی درست به‌صورتی که با هر فردی در سطح او صحبت می‌کرد، طبع لطیف، تسلط بر فقه و فلسفه و حتی اقتصاد به‌صورتی که با کمونیست‌ها در خصوص اقتصاد مباحثات جدی داشت، فروتنی و تواضع، روان‌شناسی، محبوبیت بالا، آینده‌نگری، خلاقیت و...؛ ولیکن او فردی بود در جامعه ما، از ما و بین ما. بنت‌الهدی دست‌نیافتنی نیست، اتفاقا الگوی است، کاملا در دسترس و نزدیک، فقط باید فرمول‌های او را بشناسیم و مانند او عمل کنیم.شهیده بنت‌الهدی صدر دو بار شهید شد؛ یک ‌بار به دست صدام ویک‌ بار به دست خود ما! که او و زندگی پربرکتش را به جوانان معرفی نکردیم، چشم‌انداز بلند و افق‌های والای او را به مردم نشناساندیم، اندیشه و نگاهی که او به زن در جامعه داشت، گمشده بسیاری از بانوان و دختران این سرزمین است.