هژمونی دریایی جبهه جنوب ‌از اقیانوس هند تا دریای عمان

گسترش ناوگان رزمی کشورهای مختلف در دریا طی یک سده اخیر و به‌دنبال آن به‌طور ویژه‌تر در چند دهه گذشته نشانگر عزم و اراده کشورهای مختلف دنیا در ایجاد قدرت افزون بر دریاها و اقیانوس‌هاست و از آنجا که بهره‌‌گیری نظامی و اطلاعاتی بر کره خاکی از رهگذر اشراف بردریاهاکه بیش از۷۰درصد زمین را تشکیل داده‌اند میسر شده است، لذا شاهد هماوردی قدرت‌ها بر بستر دریا بوده‌ایم. 
لشکرکشی‌های قدرت‌های غربی نیز طی چند دهه اخیر بر بستر دریا شکل گرفته است و ایجاد ناوگانی با توانایی حمل انبوهی از هواگردها نیز عمدتا با همین نگاه ایجاد سیطره همه‌جانبه رخ داده و گاه تأثیر روانی حرکت این ناوگان‌ها به‌قدری بوده که پیش از رسیدن آنها، حکومت‌هایی دستخوش تغییر می‌شدند. در شکل جدید جهان امروز اما بسیاری از کشورها از‌جمله در شرق، متوجه اهمیت دریاها در شکل‌‌گیری قدرت و تمدن جدید شده و رشد این توانایی‌ها را در به اشتراک گذاشتن قدرت خویش با کشورهای همسو جست‌و‌جو می‌کنند. به جرات می‌توان گفت که رزمایش مرکب کمربند امنیت ۲۰۲۴ با محوریت نیروهای دریایی ایران، روسیه وچین وحضور نمایندگانی ازعمان،آذربایجان،قزاقستان، پاکستان و آفریقای‌جنوبی حاوی چند پیام مهم و کلیدی بود.قدرت‌های نوظهور در شرق به‌خوبی معادلات سیاسی جهان را آزموده و تجربه کرده‌اند و شکل‌دهی به این قدرت بر پایه ساختار یک رزمایش مرکب نیز از همین اندیشه ناشی می‌شود. از سوی دیگر ایران، چین و روسیه به‌خوبی دریافته‌اند که زیاده‌خواهی غرب را پایانی نیست و اگر همکاری همه‌جانبه‌ای در شرق برای بسط و توسعه امنیت فراگیر به‌کار گرفته نشود، غرب همواره به‌دنبال تحمیل ناامنی در اشکال مختلف آن به شرق است و لذا دریاها در پیشانی این هم‌افزایی برای امنیت پایدار به‌شمار می‌رود. 
   
جزئیات رزمایش مرکب ۲۰۲۴ 
رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴ با حضور یگان‌های سطحی و پروازی نیروی دریایی ایران و یگان‌های شناوری چین و روسیه و نمایندگانی از کشور‌های عمان، آذربایجان، قزاقستان، پاکستان و آفریقای جنوبی با پیام صلح و دوستی در شمال اقیانوس هند و دریای عمان به مدت دو روز برگزار شد که با توجه به اهمیت این رویداد بین‌المللی به مرور ابعاد این رزمایش پرداخته‌ایم. 
 رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴ با شعار «با هم برای برقراری صلح و امنیت» در منطقه‌ای به وسعت ۱۷ هزار کیلومتر مربع در شمال اقیانوس هند و دریای عمان با حضور یگان‌های سطحی و پروازی نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران و یگان‌های شناوری کشورهای چین و روسیه و نمایندگانی از کشور‌های عمان، آذربایجان، قزاقستان، پاکستان و آفریقای‌جنوبی با پیام صلح و دوستی به مدت دو روز برگزار شد. این رزمایش در تقویم سالانه دریایی کشورهای شرکت‌کننده درج شده و امسال نیز برای چهارمین بار میزبان برگزاری این رزمایش در ایران بودیم. در این رزمایش، یگان‌های شناور و پروازی نیروهای دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران شامل ناوشکن‌های «جماران»، «دنا»، «بایندر»، ناوهای «گناوه»، «زره»، «سیرجان» و شناورهایی از نیروی دریایی سپاه پاسداران شامل ناو «شهید سلیمانی»، ناو «ابومهدی المهندس»، ناو «شهید محمودی» و «تندر» حضور داشتند.همچنین یگان‌های شناوری فدراسیون روسیه شامل رزمناو موشکی گارد «واریاگ»، ناو بزرگ ضدزیردریایی «مارشال شاپوشنیکف» به همراه یک ناوچه، دو کشتی جنگی و یک کشتی تدارکاتی نیروی دریایی چین در این رزمایش شرکت داشتند. هدف از برگزاری این رزمایش، تحکیم امنیت و مبانی آن در منطقه و گسترش همکاری‌های چندجانبه میان کشورهای شرکت‌کننده و نشان‌دادن حسن نیت و توانایی این کشورها در راستای حمایت مشترک از صلح جهانی، امنیت دریایی و ایجاد یک جامعه دریایی با آینده‌ای مشترک بود. از دیگر اهداف آن نیز می‌توان به تقویت امنیت تجارت دریایی بین‌المللی، مقابله با دزدی دریایی و تروریسم دریایی، اقدامات بشردوستانه، تبادل اطلاعات در حوزه امداد و نجات دریایی و تبادل تجربیات عملیاتی و تاکتیکی اشاره کرد. در این رزمایش تمرین‌های تاکتیکی متنوعی ازجمله نجات شناور دچار حریق، آزاد‌سازی شناور ربوده‌شده، تیراندازی علیه اهداف مشخص، تیراندازی شبانه به اهداف هوایی و سایر تمرینات تاکتیکی و عملیاتی انجام شد. 
   
اجرای تمرین «Photo Ex» و آرایش‌های تاکتیکی 
در یکی از مراحل رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴، یگان‌های شناور ایران، چین و روسیه تمرین «Photo Ex» و صورت‌بندی و آرایش آفندی را انجام دادند و تمام مراحل رزمایش با نظارت و پایش هوایی منطقه توسط بالگردهای نیروی دریایی ارتش و سپاه صورت گرفت.عملیات رهگیری و انهدام اهداف هوایی در مرحله بعدی و عملیات تیراندازی شبانه به اهداف هوایی که از مهم‌ترین تمرینات دریایی به‌شمار می‌رود، توسط یگان‌های شرکت‌کننده با موفقیت انجام شد. عملیات تیراندازی شبانه و روزانه به اهداف هوایی مستلزم هماهنگی و دستورات جزء به جزء است. سناریوی این تمرین بر پایه یک زبان تاکتیکی مشترک بین نیرو‌های دریایی ایران و نیرو‌های دریایی کشور‌های چین و روسیه طراحی و با موفقیت اجرا شد. 
   
سناریوهای رزمایش ۲۰۲۴
 عملیات آزادسازی کشتی ربوده‌شده توسط دزدان دریایی: در ادامه برگزاری این رزمایش، یگان‌های شناوری و پروازی ایران، چین و روسیه براساس سناریوی از پیش تعیین شده عملیات آزاد‌سازی دو کشتی تجاری را که در آب‌های بین‌المللی مورد ربایش دزدان دریایی قرار گرفته بودند، انجام دادند. در این مرحله پس از ارسال پیام اضطراری کشتی‌های تجاری به مرکز MRCC چابهار،ابتدا منطقه عملیات توسط یک فروند بالگردSH۳Dنیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران موردشناسایی و جست‌وجو قرار گرفت و سپس ناوشکن «سهند» ایران به‌عنوان ناو سرفرماندهی رزمایش، شناورهای رزمی مستقر در منطقه را برای اجرای عملیات آزادسازی اعزام کرد. همچنین نیروهای عملیات ویژه ارتش و سپاه با مشارکت نیروهای عملیات ویژه چین و روسیه با فرود‌آمدن از هوا با اجرای راپل و فرود روی عرشه شناور ربوده‌شده، عملیات تصرف را انجام داده و دزدان دریایی را دستگیر و عملیات آزاد‌سازی کشتی را اجرا کردند. این سناریوها شامل دستگیری دزدان دریایی، مبارزه با خرابکاری‌های ایجادشده در کشتی که توسط دزدان دریایی برای به‌تأخیرانداختن عملیات نجات ایجاد شده بود و همچنین مداوای زخمیان و مصدومان حادثه و در نهایت اجرای عملیات یدک‌ شناور تجاری به لنگرگاه امن با موفقیت انجام شد.اجرای عملیات اطفای حریق توسط تیم‌های امدادی یگان‌های شناور و پروازی سه کشور: براساس سناریوی از پیش تعیین شده عملیات اطفای حریق و رفع صدمات ایجادشده در شناور تجاری را انجام دادند. در این مرحله از رزمایش پس از ارسال پیام اضطراری کشتی دچار حریق‌شده، ابتدا منطقه عملیات توسط بالگردهای نیروی دریایی ارتش مورد شناسایی و جست‌وجو قرار گرفت و سپس ناوشکن«سهند» ایران شناورهای مستقر در منطقه را برای اجرای عملیات اطفای حریق اعزام کرد. نیروهای عملیات ویژه ارتش و سپاه با مشارکت نیروهای عملیات ویژه چین و روسیه پس از عملیات اطفای حریق کشتی، با فرود آمدن ازهوا وسطح روی عرشه شناور،عملیات امداد‌رسانی به آسیب دیدگان و انتقال آنها به مراکز درمانی را انجام دادند وهمچنین مداوای زخمیان و مصدومان حادثه و درنهایت اجرای عملیات یدک شناور تجاری به لنگرگاه امن با موفقیت انجام شد.

 برگزاری رژه  از مقابل ناوشکن «جماران»
​​​​​​​پایان رزمایش مرکب کمربند دریایی ۲۰۲۴ رزمایش مرکب امنیت دریایی ۲۰۲۴ ایران، چین و روسیه با برگزاری رژه یگان‌های شرکت کننده از مقابل ناوشکن جماران جمهوری اسلامی ایران در منطقه شمال اقیانوس هند پایان یافت. در این مراسم، شناورهای شرکت کننده در این رزمایش از نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی دریایی کشورهای چین و روسیه از مقابل ناوشکن جماران رژه رفتند. در این رژه، یگان‌های شناوری ارتش و سپاه شامل ناوشکن‌های سهند، جماران، بایندر و ناوهای بهرگان و نایبند و ناوهای موشک‌انداز زره، سیرجان و دلوار و همچنین شناور شهید ناظری، ناو شهید محمودی و شناورهای تندرو و همچنین ناوگروه چین شامل ناوشکن نانینگ و ناوگروه روسیه شامل آدمیرال گورشکوف و شناور پشتیبانی کاما حضور داشتند.