درچنین شرایطی بهتر است اردوغان وهمراهانش در حزب عدالت و توسعه بهجای فرافکنی، به افکارعمومی دنیا و منطقه توضیح دهند که در مواجهه واقعی با رژیمصهیونیستی، توقف جنگ، کاهش درد و رنج کودکان غزه و...چه اقدامی صورت دادهاند؟
در جریان وقوع زلزله ترکیه در سال۲۰۲۲ میلادی، کودکان غزه با دستان کوچک خود به یاری همنوعانشان در ترکیه شتافتند. انتشار تصاویری از داخل غزه که در آن کودکان فلسطینی مشغول مشارکت در جمعآوری کمکهای مردمی برای زلزلهزدگان ترکیه بودند، به تحسین فزاینده رسانههای منطقه و ترکیه منجر شد؛ اما اکنون در سال ۲۰۲۴ میلادی، دولت ترکیه تبدیل به سوپاپ اطمینان اقتصادی صهیونیستها در جنگ نابرابر با کودکان بیپناه فلسطینی شده است! انتقادها از روابط تجاری ترکیه با اسرائیل در رسانههای حامی مخالفان ادامه پیدا کرده وموضوع صحبت هم افزایش ۳۵درصدی حجم صادرات ترکیه به اسرائیل در ماه دسامبر پارسال است. انتقادها بابت ادامه روابط تجاری، باوجود محکومیت شدید عملیات نظامی در غزه از سوی دولترجب طیب اردوغان، هم از طرف مخالفان دولت به گوش میرسد و هم ازطرف برخی چهرههای اسلامگرا. تیتر اصلی کرار، روزنامه محافظهکار مخالف دولت، در روز ۴ ژانویه حاکی از «افزایش صادرات به اسرائیل، نه کاهش» بود. ابراهیم قهوهچی، اقتصاددان، در این گزارش نوشت که صادرات ترکیه به اسرائیل در ماه دسامبر ۳۴.۸درصد بیشتر از ماه پیش از آن بود و به ۴۳۰.۶میلیون دلار رسید. او با ارجاع به دادههای وزارت بازرگانی ترکیه گفت: «صادرات ما به اسرائیل رشدی نجومی در ماه دسامبر (۲۰۲۳) داشت.»
روندی که ادامه دارد
به نظر میرسد انتشار این گزارشها تاثیری در عزم اردوغان برای کمک به صهیونیستها در جنگ غزه باقی نگذاشته است. در این میان محکومیت ظاهری صهیونیستها از سوی آنکارا، ارزشی برای کودکانی که روزبهروز بیشتر در معرض بمباران اسرائیل قرارمیگیرند، ندارد. روزنامه سوزجو، حامی مخالفان هم روز ۵ ژانویه در تیتر اصلی خود نوشت: «آنها در خیابانها اسرائیل را محکوم میکنند اما همزمان حجم تجارت با اسرائیل را بالا میبرند.»
به نظرمیرسد این تیتر به تظاهراتی اشاره داشت که باپشتیبانی مقامات دولتی ورسانهها وشخصیتهای حامی دولت درحمایت از فلسطینیها برگزار شد. آوردگاهی که بیشتر به محلی برای اهتزاز پرچمهای حزب عدالت و توسعه(بهجای پرچم فلسطین) تبدیل شد. نباید این حقیقت را نادیده انگاشت که مسیر سیاست خارجی ترکیه طی سالهای اخیر، برمبنای امتیازگیری در فضای بحرانی بنا نهاده شدهاست. همین مسأله باعث شده تا آنکارا بیش از پیش به تصاعد بحران درمنطقه علاقه پیدا کند. انفعال خاص ترکیه در قبال جنگ غزه ریشه درهمین حقیقت تلخ اما واقعی دارد.
مواضع ظاهری کارساز نیست
ظاهرا مقامات ترکیه بهسختی از عملیات نظامی اسرائیل در غزه انتقاد کردهاند و رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه هم اسرائیل را به «ارتکاب نسلکشی» متهم کرده است اما نتیجه و خروجی این مواضع، قاعدتا باید خود را در رویکرد عملی سیاست خارجی ترکیه، بهخصوص در قبال رژیمصهیونیستی نشان دهد اما آیا واقعا این اتفاق رخداده است؟! پاسخ این سؤال متاسفانه منفی است. روزنامه چپگرای اورنسل که مخالف دولت است نیز از انجمن صنعتگران و بازرگانان مستقل و اتحادیه صادرکنندگان فولاد بهخاطر حمایت از تظاهرات اول ژانویه با وجود «ادامه تولید برای اسرائیل» انتقاد کرد. ملیح گونر، رئیس شاخه جوانان حزب اسلامگرای رفاه نو نیز روز ۵ ژانویه در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت: «قهرمانبازی برای فلسطین، تجارت برای اسرائیل ... سوختی که در بمبارانهایی که بچههای غزه را میکشد استفاده میشوداز بندرهای ما خارج میگردد.»
بیانیههایی از جنس توجیه
وزارت بازرگانی ترکیه با صدور بیانیهای گزارشهای مربوط به افزایش تجارت با اسرائیل را رد کرد و مدعی شد که بخش بزرگی از صادرات به اراضی اشغالی فلسطینی باید از رژیم صهیونیستی عبور کنند. در این بیانیه آمده بود: «تمامی کالاهای ارسالی به مناطق فلسطینی باید از گمرک و بندرهای رژیم صهیونیستی و تحت نام اسرائیل عبور کنند.» این ادعا از سوی منتقدان سیاست خارجی اردوغان در قبال جنگ غزه و رژیمصهیونیستی پذیرفته نشده است اما با این که وزارتخانه اعدادی را در رابطه با کل این دوره منتشر کرد، در بیانیه حرفی درباره افزایش آمار ماه دسامبر زده نشد. دادههای وزارت بازرگانی و اداره آمار ترکیه نیز هیچ آمار مشخصی در ارتباط با مدت زمان ۷ اکتبرتا ۳۱ دسامبر ارائه نمیدهند. از سوی دیگر، برخلاف ادعای مطرحشده از سوی مقامات ترکیهای، اداره آمار، اراضی فلسطینی را مقصدی جدا برای صادرات دستهبندی میکند.