روایت بدون روتوش حجاب در ۵کشور

بدون روتوش، صحبت‌هایی بی‌واسطه با مردمی است که خودشان از نزدیک فرهنگ و آداب کشور مربوط را درک کرده‌اند و از آن می‌گویند. تهیه‌کننده و کارگردان این مجموعه مستند معتقد است اگر درمقوله پوشش با زبان خود مردم صحبت کنیم، تاثیرگذاری زیادی خواهد داشت و مردم آن را راحت‌تر می‌پذیرند. 

محمدحسین رجبعلی، تهیه‌کننده و کارگردان «بدون‌روتوش» درخصوص این مستند به جام‌جم می‌گوید: این برنامه یک مستند ۱۶اپیزودی و در۱۰دقیقه است که موضوع پوشش را به عنوان مسأله اصلی دردست دارد. حدود شش ماه برای آن پژوهش صورت گرفت و دو۲ ماه هم ضبط آن به طول انجامید. این مستند در چهار کشور ضبط شده است. موضوع پوشش در تمام کشور‌ها به نحوی مطرح است و بسته به فرهنگ، قوانین و پیشینه، متفاوت خواهد بود. ما این را در کشور‌های مختلف از جمله ایران، آمریکا، کانادا، یونان و قطر بررسی کرده‌ایم.
     
دلیل انتخاب کشورها 
وی درخصوص نحوه انتخاب این کشور‌ها برای تولید مستند هم عنوان می‌کند: طبیعی است آمریکا را به این دلیل انتخاب کردیم که مردم ما نسبت به این کشور نگاه ویژه‌ای دارند و آن را به‌عنوان تمدن جدید می‌شناسند. کانادا به دلیل این‌که جوانان ما زیاد به این کشور ‌می‌روند و یونان به‌عنوان یک کشور اروپایی ــ اروپای شرقی ــ انتخاب شده است. ابتدا قصد داشتیم اوکراین را انتخاب کنیم که به‌دلیل جنگ این کشور، کنار رفت. قطر هم یک کشور در حاشیه خلیج‌فارس و در همسایگی ماست که نسبتا در چند سال اخیر وجهه متمدنانه‌تری داشته و به همین دلیل انتخاب شد.
این نویسنده درخصوص شیوه روایت این مستند می‌گوید: مستند بدون روتوش، ترکیبی است. بخشی از آن داخل ایران و به شکل مصاحبه با مردم است. یعنی در این بخش، مردم نظرشان را درباره یک موضوع بیان می‌کنند. بخش برون مرزی هم به این صورت است افرادی که سال‌هاست در کشور‌های مربوط زندگی می‌کنند و نسبت به آن اطلاعات دارند، مورد پرسش قرار می‌گیرند که فرهنگ پوشش‌شان بر چه اساسی است. بخش دیگری از برنامه، داده‌نگاری است. یعنی اطلاعات را بر اساس منابع موثق استخراج کردیم و گوینده آن را خوانده است. اصولا بر اساس این سه بخش برنامه را تولید کردیم.
وی در پاسخ به این پرسش که این مستند از کارشناس هم برای بیان صحبت‌های کارشناسی استفاده می‌کند، می‌گوید: ما تأکید داشتیم به صورت مستقیم با کارشناس صحبت نکنیم. دلیلش این است که این کار برای قشر خاکستری بوده و برای درک آن باید از زبان مردم با زبان مردم صحبت می‌کردیم. بخش کارشناس را به سمت داده‌نگاری منتقل کردیم و اطلاعات این بخش از قبل با کارشناس هماهنگ و بررسی شده است.
     
با زبان مردم صحبت کنیم 
وی درخصوص هدف پشت شکل‌گیری این برنامه  بیان می‌کند: به‌نظرم بزرگ‌ترین دغدغه فرهنگی در کشور ما این است که با زبان مردم صحبت نشده. یعنی شاید بتوان گفت صحبت‌هایی که می‌کنیم. برای مردم قابل هضم نیست و به همین علت، واکنش‌برانگیز می‌شود. گاهی درباره گرانی یا حجاب صحبت‌هایی می‌شود که بحث‌برانگیز است. وقتی با زبان خود مردم صحبت شود، مؤثرتر خواهد بود. حتی یک آقایی که در آمریکا زندگی می‌کند، گفته بود آنجا قانون، حرف اول را می‌زند و همین باعث می‌شود صحبتش قابل درک باشد.
این تهیه‌کننده و کارگردان تصریح می‌کند: پوشش مسأله عجیبی نیست و درهمه دنیا پذیرش دارد اما شاید به دلیل تبیین نشدن با زبان درست برای برخی قابل درک نبوده. برگ برنده دست آنهایی است که با زبان مردم صحبت می‌کنند. ما شاهدیم که برخی رسانه‌های معاند به دلیل صحبت کردن به زبان مردم وداشتن روایت مردمی که گاهی ساختگی است، روی مردم تأثیر می‌گذارند. ما قصد داشتیم در بدون روتوش زبان مردم را وسط بیاوریم و بخش کارشناسانه را به شکل داده‌های آماری و قابل درک برای مردم بیان کنیم. در واقع یک فرد را به‌عنوان کارشناس مقابل دوربین قرار ندادیم که بگوید خوب و بد چیست. نتیجه‌گیری را هم به‌عهده خود مردم گذاشتیم که با داده‌های ارائه شده به آنها، نتیجه واحدی حاصل می‌شود.

کار فرهنگی به‌جای توجه صرف به قانون 
رجبعلی در این گفت‌وگو توضیح می‌دهد: تا جایی که دست‌مان باز بود، تلاش کردیم محدودیتی در نشان دادن افراد با پوشش‌های مختلف نداشته باشیم. حتی تلاش کردیم آنهایی که حجاب ندارند را هم جلوی دوربین بیاوریم تا مردم ببینند آنها هم معتقد به وجود یک چارچوب در جامعه هستند و اگر این چارچوب نباشد، جامعه دچار گسست می‌شود. به‌نظرم در این مدت با زبان مردم صحبت نکردیم و همین باعث می‌شود به مشکل برخورد کنیم. باید با زبان خودشان صحبت کنیم تا تأثیرگذاری داشته باشد. همان‌طور که کشور‌های دیگر به فرهنگ‌شان می‌بالند، باید فرهنگ‌مان را بیشتر به مردم یادآوری کنیم. مثلا خانمی که در یونان بود، می‌گفت این کشور به اسطوره‌ها و فرهنگ‌شان پایبند است. ما هم اگر مردم‌مان را با فرهنگ و رسوم خودمان آشنا کنیم، دیگر دغدغه بحث اجرای قانون نخواهد بود.