بازی خبرهای جعلی با روان آدمیزاد

هدف از انتشار اخبار جعلی در تمام زمینه‌ها به‌صورت نوشتاری، صوتی و تصویری می‌تواند به جهت آسیب‌رساندن به افراد، گروه‌ها، نهادها، دولت‌ها، کشورها و... باشد. ملیکا ملک‌زاده‌رضوی، کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی ضمن اشاره به این موضوع می‌گوید: «در بیشتر مواقع نسبت به یک خبر حقیقی تلخ یا ناخوشایند، اخبار جعلی حاوی تیترها و محتواهای زردی هستند که برای مخاطب جذابیت بیشتری دارند و باورپذیرتر هستند. یکی از دلایل مهم جذابیت بیشتر اخبار جعلی نسبت به اخبار معتبر، تحریک هیجانات افراد با سرعت بالاست. یعنی به محض این‌که چشم مخاطب عنوان خبر را مشاهده و به دنبال آن محتوا را مطالعه می‌کند هیجان‌هایی همچون اضطراب، ترس، خشم، ناامیدی و ... سراغش می‌آید و در چنین موقعیتی به‌جای بررسی صحت خبر، زنگ‌خطری برایش به‌صدا‌درمی‌آید و در خیال خود برای محافظت از عزیزانش خبر نادرست را برای آنها هم ارسال می‌کند تا باعث هوشیاری و آگاهی آنها شود درحالی‌که بیشتر باعث آسیب‌رساندن به روان آنها می‌شود و این سیر ناآگاهی تداوم می‌یابد‌.»

باور خبر، بدون زحمت 

دلیل این‌که اغلب افراد، خبرهایی که در فضای مجازی منتشر می‌شوند را بدون هیچ‌گونه تحقیق باور می‌کنند چیست؟ ملک‌زاده‌رضوی می‌گوید: «ابتدا باید تفکر فرد بررسی شود که چه فرآیندی باعث این پذیرش و باور می‌شود. اغلب افراد، زمانی که درباره موضوعی، محتوا یا خبری را مطالعه می‌کنند درصورتی‌که این محتوا حاوی اطلاعاتی باشد که فرد در مورد آن پیش‌زمینه، تجربه و باوری دارد این خبر یامحتوا رادرست تلقی می‌کند ومی‌پذیرد اما اگر محتوا مخالف و ضدباورها، تجربیات و پیش‌زمینه خودش باشد آن را رد کرده و نمی‌پذیرد.»
دومین مورد عدم آموزش‌های صحیح است. اگر افراد درباره شیوه تشخیص اخبار جعلی آموزش ببینند به مهارت و توانمندی در این زمینه دست پیدا می‌کنند. سومین مورد که بسیار مهم است، عدم مهارت تفکر نقادانه است. افراد زمانی که اخباری را مطالعه می‌کنند بدون به‌چالش‌کشیدن و بررسی صحت و سقم خبر و به‌زحمت‌انداختن خود این خبر را می‌پذیرند‌ و حتی گاهی اوقات خود این افراد اخباری که صحت آن تایید نشده را برای دیگر افراد بازگو می‌کنند و باعث تداوم و شدت‌گرفتن پخش اخبار جعلی می‌شوند. همچنین اغلب افراد زمانی که چندین بار در معرض یک خبر دروغین و جعلی قرار می‌گیرند از این خبر تاثیر گرفته و آن را می‌پذیرند. 

اثرات روانی اخبار غیرموثق

اخبار نامعتبر و جعلی می‌تواند برای سلامت روان افراد بسیار مخرب باشد. ملک‌زاده‌رضوی معتقد است، چنین اخباری به میزان زیادی می‌تواند سبب آسیب‌های روانی و تخریب افکار افراد شود. مادر بیشتر اختلالات روانی، اضطراب است. حال در عصر ارتباطات که مداوم این اخبار جعلی در صفحه‌ها، نرم‌افزارهای مختلف و حتی کلامی رد و بدل شده و اشخاص بمباران اطلاعاتی می‌شوند، سطح اضطراب افراد به‌شدت افزایش پیداکرده و آسیب‌های زیادی در بر دارد و می‌تواند افراد را به سمت مرداب افسردگی سوق دهد. ناامیدی، احساس پوچی، ترس‌های شدید و بیمارگونه، خشم، بی‌اعتمادی، تضعیف اعتمادبه‌نفس و ... از دیگر آسیب‌های دنبال‌کردن و پذیرش چنین اخباری است و در نهایت این اضطراب‌ها و هیجانات منفی مدیریت‌نشده باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و افراد، بیماری‌های جسمی مانند سرطان‌ها، بیماری‌های خودایمنی، مشکلات معده و گوارش، سردرد‌ها و... را تجربه می‌کنند.
این روان‌شناس به راهکارهای مقابله با پذیرش زودهنگام خبرهای نامعتبر اشاره می‌کند و می‌گوید: «هنگامی که افراد با خبری مواجه می‌شوند، درباره آن از افراد متخصص سؤال بپرسند، مقاله‌های به‌روز را مطالعه و چندین خبرگزاری و سایت معتبر و موثق را بررسی و محتوای خبر را تجزیه‌وتحلیل کنند و از زوایای مختلف موضوع را بررسی کنند و باورهای خود را به چالش بکشند و در نهایت از خود بپرسند آیا باورهای من درست هستند.»