بازی؛ هیاهوی کودکی در بزرگسالی

بازی‌های فکری در آن سال‌ها توانستند با ایجاد محیطی سالم و شاد در چارچوب فضای خانواده، لذت بازی‌کردن را با چاشنی استدلال، خلاقیت و حتی کارتیمی ترکیب کنند و موجب رشد و بهبود تجربه آن شوند. به این جهت نمی‌توان به راحتی از تاثیر چشمگیر بازی‌های فکری بر تربیت و پرورش مهارت‌های نرم سنین کودکی، نوجوانی و حتی بزرگسالی گذشت. شرکت خلاق و دانش‌بنیان «فربود انگاره واقعیت خیال» از مجموعه‌های جوان و پیشرو در زمینه طراحی بازی‌های فکری، در سال‌های اخیر به خوبی ذائقه مخاطبان خود را شناسایی کرده و برای تحول‌آفرینی در این حوزه تلاش کرده است.

 

در سال‌های اخیر مفهوم بازی فکری و مخاطبان آن، دستخوش تغییرات زیادی شده و دیگر مختص سنین کودکی و نوجوانی نیست؛ شاید دورهم جمع‌شدن به بهانه بازی‌کردن راهی برای بازگشت به دوران کودکی و مرور خاطرات خوش آن باشد. امروزه بیشتر مخاطبان بازی‌های فکری رومیزی همان کودکان دهه ۶۰، ۷۰و۸۰ هستند اما مسلما نیاز‌ها و خواسته‌های بسیار متفاوتی با آن زمان دارند. به همین جهت در حال حاضر طراحی بازی‌های فکری متناسب با سلیقه این نسل شاید از نیازهای ملموس جامعه باشد.

به گفته سهراب مستقیم، بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت فربود انگاره واقعیت خیال، فعالیت این مجموعه در سال ۹۵ با الهام از مفهوم هنر محیطی و بازی شکار گنج، با طراحی بازی محیطی «دفینه‌عباس‌میرزا» و اجرای آن در پارک آب و آتش تهران آغاز شد. در ادامه نیز سه بازی محیطی دیگر در این مجموعه طراحی شد که بازی «صداهای‌پنهان-تهران۱۳۱۹» کماکان در بازار تهران و محله عودلاجان قابل‌اجراست. در سال ۹۶ بازی «زار» به عنوان اولین بازی رومیزی تمام ایرانی در این مجموعه طراحی و منتشر شد که به گفته مهندس مستقیم، آغازگر راه طراحی بیش از ۲۰بازی منحصر به فرد ایرانی شده‌است. بازی‌های «شاه‌دزدوزیر»، «ژاندارمری»،«شاه‌دزدوزیر دوئل» و «ایستگاه» از دیگر بازی‌های تمام ایرانی طراحی ‌و منتشر شده در فربود انگاره واقعیت خیال است. حضور در نمایشگاه اشپیل آلمان در سال۹۸، زمینه‌ساز ورود مجموعه فربود به بازار جهانی بازی‌های رومیزی شد و در پی آن بیش از ‌۵۰۰نسخه از تولیدات این مجموعه به‌ارزش تقریبی ۱۰هزار دلار به اروپا صادرشده است. سال۱۴۰۱ نیز شرکت چینی با خرید مجوز و حق اعتبار بازی شاه‌دزدوزیر از فربود، شروع به تولید و فروش این بازی در کشور چین کرده‌است. تولیدات این شرکت خلاق منحصر به بازی‌های رومیزی نمی‌شود و این مجموعه در سال ۱۴۰۲ با تولید بازی موبایلی «شکارچی کلمه» وارد حوزه طراحی بازی‌های دیجیتال نیز شده ‌است.

بازار هدف اصلی مجموعه‌های تولید و طراحی بازی‌های رومیزی عموم مردم هستند اما وجه تمایز این مجموعه خلاق با سایر تولیدکنندگان این حوزه، فعالیت گسترده در زمینه طراحی و تولید‌ بازی‌های جدی و آموزشی انحصاری برای مجموعه‌های اداری و صنعتی دولتی و خصوصی است. مستقیم در این رابطه می‌گوید: «در سال ۹۸ با توجه به سابقه و تجربه بنیان‌گذاران فربود در تدریس مهارت‌های نرم فردی مانند تفکر سیستمی، حل‌مسأله و ... ایده طراحی و تولید بازی‌های سازمانی مطرح و اجرا شد. در حال حاضر نیز مجموعه ما سابقه طراحی و اجرای بازی‌های آموزشی سازمانی برای بیش از ۴۰ مجموعه اداری و صنعتی مختلف از جمله بانک، پتروشیمی و صنایع غذایی را در کارنامه خود دارد.» از جمله این بازی‌های سازمانی می‌توان به بازی «شهاب‌سنگ» با هدف آموزش مفهومی چرخه مدیریت دانش به سفارش مجموعه‌ای فعال در حوزه ارتباطات و طراحی بازی‌های مخصوص فرآیندهای تبلیغاتی و بازاریابی برای کسب‌وکارهای آنلاین با هدف تقویت نشان تجاری و آموزش نیروهای مجموعه و مخاطبان اشاره‌کرد. گفتنی ا‌ست بازی سازمانی شهاب‌سنگ موفق به اخذ گواهی دانش‌بنیان نیز شده‌است. به گفته مستقیم، نقشه راه طراحی و تولید بازی‌های سازمانی با مشورت و نظارت مدیران ارشد سازمان‌ها و با شناسایی دقیق و مرحله به مرحله نیاز‌ها و دغدغه‌های سازمانی طراحی و اجرا می‌شود. 

به گفته مستقیم، در سال ۹۶ هنگام انتشار بازی زار، تقریبا ۵۰ بازی رومیزی در کشور وجود داشته که این مقدار در سال جاری تا ۸۰۰ عدد افزایش یافته‌است. وی در این رابطه توضیح می‌دهد: «این افزایش چشمگیر، نشان‌دهنده رشد صنعت تولید بازی‌های رومیزی در کشور نیست و صرفا بیانگر بزرگ‌شدن بازار و مخاطبان آن است. شاید مهم‌ترین علت رشد نیافتن این صنعت در کشور رعایت نشدن قانون حق نشر از سوی برخی تولیدکنندگان باشد. تولیدکنندگان زیادی در کشور با کپی‌برداری کامل از بازی‌های موفق خارجی و اغلب بدون خریدن حق نشر آنها، راه طولانی تولید صفر تا صد یک بازی را از طراحی سازوکار بازی گرفته تا ساخت متعلقات و دریافت مجوز که ممکن است تا چندسال طول بکشد، یک شبه طی می‌کنند. این پدیده لطمه بزرگی به صنعت تولید بازی در ایران وارد می‌کند و ظاهرا هیچ سازمانی برای نظارت بر آن وجود ندارد.» 

به عقیده مستقیم، بازی‌های رومیزی بر پایه‌ هنر و خلاقیت طراحی می‌شود. از همین رو می‌توان این بازی را در تمام جنبه‌های زندگی و تعاملات اجتماعی وارد کرد. با توجه به ظرفیت گسترده و وجود نیروی جوان و خلاق در کشور بهادادن به این صنعت می‌تواند کشور را در جایگاهی بالاتر نسبت به تولیدکنندگان کشور‌های همسایه و حتی جهان قرار‌دهد. مجموعه فربود نیز با شعار «زمین را زمین بازی کنیم» درصدد بهبود جایگاه خود در طراحی و صادرات بازی‌های رومیزی در سطح جهانی است.