شانگهای؛ کریدور عبور از تحریم‌ها برای ایران

ایران آخرین عضو رسمی این سازمان است به‌طوری که ۱۳ تیرماه سال گذشته و با سفر رئیس‌جمهور به تاجیکستان و شرکت در بیست‌و‌سومین اجلاس سران سازمان همکاری‌ شانگهای، این سازمان با عضویت کشورمان موافقت کرد. این در‌حالی است که کشورمان در سال ۲۰۰۵ و چهار سال بعد از تشکیل رسمی این سازمان به همراه هند و پاکستان عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای شد و یک سال بعد (‌۲۰۰۶ میلادی) درخواست عضویت دائم در این سازمان را مطرح کرد. سازمان همکاری‌ شانگهای ابتدا برپایه همکاری‌های سیاسی و امنیتی شکل گرفت و این موضوع تا قبل از تحریم روسیه و چین پررنگ‌تر بود ولی در سال‌های اخیر بیشتر کشورهای عضو این سازمان، همکاری‌های اقتصادی را در دستور کار جلسات این سازمان گذاشته‌اند. هم اکنون کشورهای عضو سازمان شانگهای ۴۳درصد از جمعیت جهان، ۲۰درصد از صادرات و ۲۰درصد از واردات جهان را در اختیار دارند. همچنین این کشورها را می‌توان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی در جهان نیز معرفی کرد.

ازطرف دیگر براساس آمارهای بانک جهانی، حجم تولید ناخالص داخلی(GDP) جهان به قیمت جاری در سال۲۰۲۱ به حدود ۹۶ هزار میلیارد دلار رسیده است. همچنین حجم GDP عضو سازمان شانگهای نیز ۲۳ هزار و ۶۶۱ میلیارد دلار است که این میزان معادل ۲۵ درصد از کل GDP جهان را شامل می‌شود.

مطابق اعلام گمرک کشور، در نیمه نخست سال جاری ۶۷ میلیون و ۷۳۳ هزار و ۵۵۳ تن کالا به ارزش ۲۴ میلیارد و ۱۴۳ میلیون و ۶۷۷ دلار به خارج از کشور صادر شده است که بر این اساس، چین با شش میلیارد و ۹۲۱ میلیون دلار(۲۱ میلیون و ۹۲۰ هزار و ۱۹۰ تن)، هند با یک میلیارد و ۶۶ میلیون دلار(سه ‌میلیون و  ۷۵۶ هزار و ۱۴۷ تن)، روسیه با ۴۴۰ میلیون دلار (یک میلیون و ۶۹هزار و ۲۱۴ تن)، ازبکستان با ۱۶۱ میلیون دلار(۲۳۹ هزار و ۲۹۰ تن)، پاکستان با ۹۹۳ میلیون دلار(دو میلیون و ۲۲ هزار و ۷۹۳تن)، تاجیکستان با ۱۱۷ میلیون دلار(۱۳۴ هزار و ۹۶۷ تن)، قزاقستان با ۸۶میلیون دلار(۲۳۱ هزار و ۵۲۰ تن) و قرقیزستان با ۳۰ میلیون دلار(۲۵ هزار و ۱۱۴ تن) بیشترین واردات را از ایران بین اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین مجموع صادرات ایران به کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای در نیمه نخست سال جاری ۹ میلیارد و ۸۱۴ میلیون دلار یا به عبارت دیگر ۳۳ میلیون و ۱۵۵هزار۳۸۲ تن بوده است که این امر نشان‌دهنده سهم ۴۱ درصدی به لحاظ ارزشی و سهم ۵۰ درصدی به لحاظ وزنی کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای از واردات کلی محصولات از ایران است.

مطابق اعلام گمرک کشور، میزان واردات کشور در نیمسال نخست سال‌جاری به ۱۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تن و به ارزش ۳۰ میلیارد و ۴۴۳میلیون دلار رسید که بر این اساس، چین با هشت میلیارد و ۷۷۸ میلیون و ۵۳۴هزار دلار(دو میلیون و ۵۵۷ هزار و ۱۵۲ تن)، هند با ۹۸۷میلیون و ۱۴۷ هزار دلار(۷۷۵ هزار و ۱۷۲ تن)، روسیه با ۹۲۵ میلیون و ۳۶۹ هزار دلار (یک میلیون و ۸۰۸ ‌هزار و ۸۷۰ ‌تن)، ازبکستان با ۴۲ میلیون و ۴۳۲ هزار دلار(۳۱ هزار و ۴۶۹ تن)، پاکستان با ۲۹۳ میلیون و ۵۷۸ دلار(۲۳۸ هزار و ۷۱۴ تن)، تاجیکستان با ۳۲ میلیون دلار(۱۲ هزار و ۱۷۵ تن)، قزاقستان با ۴۰ میلیون و ۳۹ هزار دلار(۹۴ هزار و ۳۸۸ تن) و قرقیزستان با سه میلیون و ۶۵۷ هزار دلار(یک‌هزار و ۴۶۳ تن) بیشترین واردات را از ایران در بین اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین مجموع واردات ایران به کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای در نیمه نخست سال جاری ۱۱میلیارد و ۱۰۳میلیون دلار یا به عبارت دیگر پنج میلیون و ۵۱۹هزار ۴۰۳تن بوده است که این امر نشان‌دهنده سهم ۳۶.۵درصدی به لحاظ ارزشی و سهم ۳۱.۳درصدی به لحاظ وزنی کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای از واردات کلی محصولات به ایران بوده است.

مجموع تجارت ایران با اعضای سازمان همکاری شانگهای در نیمه‌نخست سال جاری به ۸۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تن انواع کالاها به ارزش حدود ۵۵ میلیارد دلار می‌رسد. همچنین باید به این نکته نیز اشاره کرد که تراز تجاری ایران با هفت کشور چین، هند، پاکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان مثبت بوده ولی تراز تجاری ایران با چین و روسیه منفی است به همین دلیل به‌نظر می‌رسد باید برنامه‌ریزی درستی صورت گیرد تا کالاهای ایران سهم زیادتری در بازار این کشورها داشته باشند.