رکورد سیاه مرگ‌ومیر جاده‌ای

در وضعیت اسفبار موجود همین بس که بدانیم در دوماهه نخست سال جاری هرروز به‌طور میانگین ۴۰ نفر در جاده‌های ایران بر اثر تصادفات رانندگی جان خود را از دست دادند و چیزی حدود ۱۰برابر این رقم هم مصدوم، مجروح و معلول برجای ماند. طبق آمارها و به‌طور میانگین سالانه بیش از ۱۷هزار نفر در جاده‌های کشور کشته می‌شوند و میزان تصادفات جاده‌ای در ایران ۲۰درصد بیشتر از استانداردهای جهانی است.
اواخر سال گذشته سردار سیدکمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور فراجا درباره حوادث رانندگی گفت: «۳۴درصد تصادفات در راه‌های اصلی اتفاق می‌افتد. ۷۵درصد تلفات جانی نیز در این مسیرها صورت می‌گیرد. پلیس مسئول پیشگیری از تصادفات نیست بلکه مسئول رسیدگی به تصادفات است. با افزایش آمار تصادفات پیش‌بینی می‌شود تا آخر سال ۲۰ هزار نفر جان خود را از دست بدهند.»
وقتی از اواخر سال ۹۸ کرونا وارد ایران شد و مردم از ترس شیوع آن، بسیاری از رفت و آمدهای خود را کم کردند، آمار تصادفات هم به‌شدت کاهش یافت ​تا جایی که کشته شدگان ناشی از حوادث جاده‌ای برخی استان‌ها به رقم صفر رسید. در آن زمان مسئولان روی این آمار مانور می‌دادند و آن را نتیجه کارهای انجام شده عنوان می‌کردند اما با فروکش کردن کرونا و شروع مسافرت‌ها و رفت‌و‌آمدهای جاده‌ای، معلوم شد آش همان آش است و کاسه همان کاسه.  هنوز کرونا در اذهان از بین نرفته بود که سال۱۴۰۰ و هشت ماه نخست آن استان فارس با ۹۶۸ فوتی در صدر آمار کشته‌شدگان ناشی از حوادث رانندگی کشور قرار گرفت و در سال ۱۴۰۱ و همان بازه زمانی با ۱۰۶۱ کشته باز هم بالاترین آمار تلفات را در سطح کشور به خود اختصاص داد. رشد آمار بیانگر روزهای سختی بود، زیرا با یک حساب سرانگشتی مشخص می‌شود سال ۱۴۰۰ در استان فارس روزانه دو نفر بر اثر تصادفات جان خود را از دست دادند و روزی ۴۳ نفر هم مجروح‌شدند.
بعد از استان فارس نوبت به پایتخت می‌رسد که طی هشت‌ماهه اول سال گذشته با ۱۰۰۳ کشته بیشترین آمار مربوط به فوتی‌های ناشی از حوادث رانندگی را ثبت کرد. با مقایسه این عدد با سال قبل‌تر که تعداد جانباختگان حوادث رانندگی ۸۲۱ نفر بوده، معلوم می‌شود تصادفات در تهران بیش از ۲۲درصد افزایش داشته است. در تهران با حدود ۹میلیون نفر جمعیت، روزانه حدود ۱۷۰۰ تصادف رخ می‌دهد. به عبارت دیگر، پایتخت در هر دقیقه یک تصادف دارد. البته تعداد موتورسیکلت‌های درحال تردد در این شهر معادل چهار میلیون و ۲۰۰هزار دستگاه برآورد شده که این تعداد، تقریبا معادل تعداد خودروهای شماره‌گذاری در تهران است.
   
خودروهای ناایمن
به گفته کارشناسان بخش تصادفات پلیس راهور تهران بزرگ، ۴۳درصد آمار متوفیان حوادث و تصادفات این شهر در بزرگراه‌های پایتخت اتفاق می‌افتد. در واقع این تصادفات جایی رخ می‌دهد که رانندگان احتمال حضور عابران پیاده را نمی‌دهند. در این میان برخی استان‌های کشور نیز به‌دلیل مشکلات و مسائلی که گاهی به خطای انسانی و در مواردی مربوط به سهل‌انگاری مسئولان می‌شود، دچار تصادفات مرگبار زیادی می‌شوند. خودروهای ناایمن که با کوچک‌ترین ضربه‌ای مچاله و باعث مصدوم یا کشته شدن افراد می‌شوند در تصادفات نقش مهمی دارند. بیشترین تصادفات جاده‌ای استان سیستان ‌و بلوچستان در محور ترانزیتی ایرانشهر، نیک‌شهر و چابهار است و باتوجه به این‌که این جاده‌ها جوابگوی حجم انبوه انواع خودروهای سبک و سنگین نیست، معروف به جاده‌های مرگ هستند. در جاده‌های ایرانشهر، نیک‌شهر و چابهار ماهانه ده‌ها نفر کشته و زخمی می‌شوند.

ایران کشوری با حادثه‌های جاده‌ای
ایران با برآورد نرخ حدود ۲۱ مرگ در هر ۱۰۰هزار نفر جمعیت در رتبه ۱۱۳ از ۱۷۵ کشور قرار داشته که رتبه خوبی نبوده و نیازمند برنامه‌ریزی و همکاری دستگاه‌های اجرایی متولی در جهت کاهش این رتبه است. آسیب‌های ناشی از تصادفات جاده‌ای در ایران یکی از پنج علت مهم مرگ و میر به‌شمار می‌رود. بنابراین در برنامه‌های توسعه کشور اهمیت این موضوع مورد توجه قرار گرفته و از دستگاه‌های مربوط خواسته شده در جهت کاهش تلفات و حوادث جاده‌ای اقدامات لازم صورت گیرد. بر این اساس دولت مکلف است تا ساز و کارهای لازم برای کاهش تلفات حوادث رانندگی را در دستور کار خود قرار دهد. مرگ و میر، صدمات و ناتوانی‌های ناشی از حوادث رانندگی ازجمله چالش‌های مهم تأثیرگذار بر سلامت جامعه محسوب  می‌شود که متاسفانه در ایام نوروز و تعطیلات به حداکثر خود رسیده است. انسان، جاده و وسیله نقلیه سه عامل مهم در تصادفات است و بر اساس مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته، انسان به‌عنوان عامل اصلی در تصادفات مقصر شناخته شده است.

سیستان همیشه در حادثه
وضعیت جاده‌ها و میزان تصادفات آن بسیار نگران کننده است. چند روز پیش فرمانده پلیس‌راه جنوب سیستان و بلوچستان اعلام کرد حوادث رانندگی ابتدای تیرماه تاکنون در جنوب این استان ۱۷کشته و ۵۸ مجروح برجا گذاشته است. سرهنگ مصطفی کول‌زاده با تاکید براین‌که این تعداد فوتی و مجروح نتیجه ۴۴ فقره تصادف است، سرعت زیاد، انحراف و تجاوز به چپ و سبقت غیرمجاز را از دلایل عمده بروز حوادث رانندگی این مدت در جاده‌های جنوب سیستان و بلوچستان عنوان کرد. خودداری از عجله در سفر و داشتن استراحت کافی برای حدود ۱۵دقیقه پس از هر دو ساعت رانندگی برای جلوگیری از خستگی و خواب آلودگی راننده وسیله نقلیه ضروری است. به گفته این مسئول در کنار نا ایمن بودن خودروها، رانندگان نیز نقش اساسی در تصادفات دارند و  علل انسانی مرتبط با تصادفات را می‌توان به چند بخش زمینه‌ای، رفتاری، روان‌شناختی و عوامل مرتبط با بیماری‌ها و اختلالات جسمی و استفاده نکردن از لوازم ایمنی دسته‌بندی کرد. وی افزود: هوشیاری، تمرکز، زمان مناسب و همچنین واکنش سریع از عواملی است که می‌تواند میزان تصادفات را کاهش دهد.

مردان بیشتر از زنان می‌میرند
رئیس اداره تصادفات پلیس راهور تهران بزرگ با بیان این‌که مردان هفت برابر زنان در تصادفات تهران مقصر هستند، می‌گوید: در تصادفات جرحی که در سه ماهه اول سال ۱۴۰۲ اتفاق افتاده است ۸۸ درصد مربوط به آقایان و ۱۲درصد متعلق به خانم‌ها بوده است.
سرهنگ جوانبخت با بیان این‌که نحوه و رفتار رانندگی خانم‌ها و آقایان به‌دلیل تفاوت‌های ساختاری و فیزیولوژیکی آنها با یکدیگر کاملا متفاوت است، ادامه می‌دهد: خانم‌ها تخلفات حادثه‌ساز را کمتر تجربه می‌کنند و انتخاب آنها معمولا احتیاط است و معمولا خیلی رفتارهای پرخطر و ریسک‌پذیر را انجام نمی‌دهند.
به گفته این مسئول، آقایان به دلیل این‌که به استقبال تخلفات حادثه ساز می‌روند در تصادفات جرحی شاهدیم که بیشتر مقصر هستند اما خانم‌ها رانندگی محتاطانه‌ای نسبت به آقایان دارند و به اصطلاح اول گواهینامه می‌گیرند و سپس رانندگی می‌کنند.
وی می‌گوید: جوانان در سن۱۸ تا ۲۵ سال بیشتر در معرض حوادث رانندگی قرار دارند و بیشترین آمار مرگ و میر در جوانان ۱۹تا ۲۵سال ناشی از تصادفات رانندگی است. میزان مرگ و میر ناشی از تصادفات در مردان دو برابر زنان است که باید برنامه‌ریزی لازم برای کاهش آن صورت گیرد.

گذری بر جاده تصادفات
وجود ۳۳۹۲ نقطه حادثه‌خیز در جاده‌های کشور
۱۵۸۵ نقطه پرتصادف و ۱۸۰۰ نقطه دارای تصادف است
رکورد فوتی‌ها در فارس، خراسان رضوی، اصفهان و آذربایجان شرقی
بیش از ۶۰درصد سوانح رانندگی در ۳۰ کیلومتری شهرها رخ‌می‌دهد 
۱۸درصد فوتی‌ها بر‌اثر برخورد با خودروهای سنگین  
بیشترین میزان تصادفات در ساعات ۱۶ تا ۲۴ رخ می‌دهد