چرا دولت نتوانست انتظارات بورسی را برآورده کند؟

به گزارش جام جم آنلاین خرید و فروش سهام و اوراق بهادار که در بازار سرمایه یا بورس سهام صورت می‌گیرد، یکی از نمادهای اقتصاد آزاد و لیبرال است. قیمت سهام بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و در این رقابت، سهام شرکت‌ها و مؤسسات اقتصادی با بهترین قیمت خرید و فروش می‌شود. اگر در این فرآیند خللی ایجاد شود، بازار سرمایه کارآمدی خود را از دست می‌دهد.

برای نمونه، اگر شفافیت این بازار برای همه یکسان نباشد و همه متوجه نشوند که یک صنعت در حال افزایش سرمایه است یا طی قراردادی سود خوبی را به دست می‌آورد، تعداد کمی که از آن مطلع هستند، پیش از بقیه سهام آن شرکت را می‌خرند؛ لذا این بازار روند طبیعی خود را از دست می‌دهد. یکی دیگر از کارهایی که تعادل بازار را به هم می‌زند، دخالت‌های نابجای دولت است. این دخالت می‌تواند فراخواندن مردم با وعده‌های کاذب به سمت بازار سرمایه یا فشار برای خرید یا فروش سهام از سوی دولت و... باشد.

بنا به دلایل گفته شده، بهترین حمایت از بورس دخالت نکردن دولت در این بازار و مدیریت این بازار از طریق بازارهای موازی است. اگر بنا به هر دلیلی نقدینگی وارد بازار سرمایه شود، یعنی تقاضا برای خرید سهام افزایش می‌یابد و افزایش تقاضا، یعنی افزایش قیمت‌ها و در اصطلاح عامیانه اوضاع بورس خوب می‌شود. منظور از مدیریت بورس از طریق بازارهای موازی، یعنی پایین آوردن جذابیت بازارهای دیگری که قابلیت جذب نقدینگی را دارند! در حال حاضر، چهار بازار موازی برای بورس در موضوع جذب نقدینگی وجود دارد: بازار مسکن، خودرو، بانک و در نهایت ارز و طلا.

قیمت مسکن و دلار در بلندمدت همواره رابطه ثابتی داشته است؛ برای نمونه، متوسط قیمت مسکن در تهران همواره حدود 1000 دلار بوده است که در حال حاضر حدود 1300 دلار است، یعنی این بازار به اندازه کافی اشباع شده است و جذابیت لازم برای ورود سرمایه به این بازار وجود ندارد. البته سیاست‌های دولت، مانند مالیات بر خانه‌های خالی و مالیات بر عایدی نیز می‌تواند در شکستن این حباب مؤثر باشد.

بازار خودرو پس از عرضه در بورس جذابیت سرمایه‌گذاری خود را تا حد زیادی از دست داده است و نبود شکاف بین قیمت کارخانه و بازار سبب می‌شود جذب سرمایه در این بازار نیز صورت نگیرد. طلا و ارز را نباید دو بازار حساب کرد؛ چون چسبندگی زیادی به هم دارند و اساساً قیمت طلا تابع دو متغیر ساده است؛ قیمت آزاد ارز و قیمت جهانی طلا. اگر دولت بتواند بازار ارز را به گونه‌ای کنترل کند که سرمایه با هدف رشد به این بازار وارد نشود و سود بانکی را نیز مدیریت کند، خود به خود سرمایه وارد بازار بورس می‌شود.

در مجموع، اگرچه دولت و مجلس هنوز نتوانسته‌اند جریان نقدینگی را به سمت بازار سرمایه سوق دهند؛ اما اقدامات جدیدی که در حال انجام است، مانند تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر خانه‌های خالی که در گذشته تصویب و اجرا شده است و همچنین عرضه خودرو در بورس کالا و انضباط مالی به بانک‌ها باعث می‌شود در آینده‌ای نه چندان دور شاهد رشد مناسب این بازار باشیم با این تفاوت که دیگر این رشد ساختگی و بی ثبات نیست.