سهم همه برای «ایران سبز»

درباره این طرح، جزئیات آن و همه کارهایی که قرار است تا چهار سال آینده انجام شود با رضا احمدی، مجری پویش ایران سبز گفت‌وگو کرده‌ایم، کسی که به سبزشدن ایران بسیار امیدوار است.

ایده کاشت یک میلیارد اصله نهال و پویش ایران سبز از کجا آمد؟
این ایده وزیر جهادکشاورزی بود که در هیات دولت و کمیسیون کشاورزی مجلس مطرح و تایید شد و در نهایت اذن رهبری را نیز گرفت تا ظرف مدت چهار سال یک میلیارد اصله نهال در کشور کاشته شود.

از آنجا که مدت اجرای این طرح چهار سال است و دو سال آخر آن با دولت چهاردهم همزمان می‌شود این بیم می‌رود که آخر با وقفه روبه‌رو شود و طرح به علت جابه‌جایی پست‌ها بر زمین بماند. ضمانت اجرای کامل این طرح چیست؟
تفاوت و تمایز این طرح با طرح‌هایی که در گذشته اجرا شده این است که صفر تا صد کار توسط مردم انجام می‌شود؛ یعنی از مشارکت‌های کاری گرفته تا مشارکت‌های مالی همگی توسط خود مردم صورت می‌گیرد.

منظور از مردم چه گروه‌هایی هستند؟
همه آحاد مردم، از مردم کوچه و بازار گرفته تا خیران و صنعتگران و سرمایه‌گذاران و همه کسانی که به واسطه قانون، مسئولیت اجتماعی دارند. این مردمی‌بودن در واقع اصلی‌ترین ضمانت اجرای طرح است.

گفتید که یک میلیارد اصله نهال قرار است ظرف مدت چهار سال در کشور کاشته شود که می‌شود سالی ۲۵۰ میلیون نهال. سال‌های گذشته به طور میانگین چند نهال در کشور کاشته می‌شد؟
در دو دهه گذشته به طور میانگین سالانه کمتر از ۱۷ میلیون اصله نهال و در مجموع ۲۰ سال حدود ۲۸۰ میلیون اصله نهال در کشور توزیع شده است. ما محاسبه کرده‌ایم که اگر قرار بر اجرای طرح جدید باشد هر ایرانی به طور متوسط باید سه نهال بکارد. به این منظور همه دستگاه‌ها از جمله ادارات منابع طبیعی، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، وزارت راه، وزارت صمت و... پای کار هستند. در این طرح سهم همه دستگاه‌ها مشخص شده و مکانی که باید نهال‌ها کاشته شود نیز تعیین شده است.

هر ایرانی این سه نهال را چطور باید به دست بیاورد؟
هر ایرانی در هر سال باید سه نهال و در چهار سال باید ۱۲ نهال بکارد که اگر قصد کاشت نهال‌ها در فضای سبز شهری را داشته باشد باید نهال‌ها را از شهرداری‌ها به صورت رایگان دریافت کند. انتخاب نوع درخت هم با مردم است. اما اگر قصد مردم کاشت نهال در فضاهای برونشهری باشد ادارات منابع طبیعی موظفند نهال‌ها را در اختیار متقاضیان قرار دهند.

گفتید تا پیش از این سالانه فقط ۱۷میلیون اصله نهال در کشور توزیع می‌شده اما اکنون این رقم باید به سالی ۲۴۰میلیون برسد که فاصله‌ای عمیق را نشان می‌دهد. آیا این عدد قابل تحقق است؟
ما در سراسر کشور ۱۲۶نهالستان جنگلی، ۲۲ نهالستان مرتعی و ۱۳نهالستان بیابانی داریم که مساحت کل آنها ۱۰هزار هکتار است که تاکنون از حدود ۱۰درصد از آنها بهره‌برداری شده. پس قدم اول تولید نهال به صورت جدی است و ما به استفاده صد درصدی از ظرفیت نهالستان‌ها فکر می‌کنیم. اگر ما فقط در ۵۰۰هکتار از نهالستان‌ها اقدام به تولید نهال‌های گلدانی کنیم در هر سال ۵۰۰هزار اصله نهال تولید خواهیم کرد.

و سرمایه تولید این نهال‌ها از کجا می‌آید؟
سرمایه‌ها را بخش مردمی تامین خواهد کرد؛ از جمله خیران و دستگاه‌هایی که طبق قانون مسئولیت اجتماعی دارند. ما در کشورمان سابقه ایجاد ۱.۵میلیون هکتار جنگل دست‌کاشت و دو میلیون هکتار جنگل بیابانی داریم . پس مطمئن باشید که نهال هم می‌توانیم تولید‌کنیم.

شما تا اینجای کار فقط نیمه پر لیوان را دیدید، اما واقعیت این است که یک نیمه خالی هم وجود دارد و آن این که ما در نگهداشت جنگل‌های دست‌کاشت و فضای سبز مشکل داریم که نمونه‌هایش بسیار زیاد است؛ از جمله طرح ابتر حرم تا حرم در حاشیه اتوبان تهران- قم. برای این که طرح جدید به این عاقبت دچار نشود چه برنامه‌ای دارید؟
ما نمی‌خواهیم زحمات همکاران گذشته را زیر سوال ببریم ولی نکاتی که گفتید درست است. البته دانش و تجربه‌ای که اکنون در اختیار داریم برای ما راهگشاست. همچنین طرح‌های گذشته را آسیب‌شناسی کرده‌ایم و علت شکست‌ها و راه‌های تکرار نشدن آنها را می‌دانیم. شاهدش هم این که اکنون نمونه‌های موفقی از جنگل‌های دست‌کاشت در ایلام، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و... داریم که با شیوه‌های نوین آبخیزداری و آبخوان‌داری و با کمترین میزان آبیاری و گاهی بدون آبیاری عملیاتی شده‌اند. ما می‌دانیم اکنون وقت ادای دین به این سرزمین است و همه کسانی که علم و تجربه دارند باید پای کار بیایند چون به عنوان یکی از کشورهایی که بیشترین کربن را تولید می‌کنیم کم مانده که جهانیان به ما انگ بزنند که دارید جهان را خفه می‌کنید.

مکان‌یابی درست و علمی یکی از لازمه‌های موفقیت طرح «ایران سبز» است. آیا جانمایی‌ها برای کاشت نهال را انجام داده‌اید؟
بله، جانمایی‌ها و سهم‌بندی‌ها همگی مشخص است. مثلا مشخص شده که شهرداری‌ها در سراسر کشور باید ۱۷۰میلیون اصله نهال بکارند یا سهم زراعت چوب از این طرح ۳۳۰میلیون نهال است. گونه‌هایی که باید کاشته شود نیز برای هر منطقه مشخص شده است. برای احیا، بازسازی و غنی‌سازی جنگل‌های طبیعی از جمله البرز، زاگرس، ایرانی تورانی، هیرکانی، ارسباران و خلیج فارس عمانی هم همه ریزه‌کاری‌ها تعیین شده است. به این ترتیب از پاییز۱۴۰۲ کار را کلید می‌زنیم و ۳۰۰۰نفر نیرو در قالب این طرح همکاری خواهد کرد، طرحی که عمدتا مبتنی بر آب سبز و آبیاری با پساب است.

آیا می‌توانیم این قول را از شما بگیریم که جنگل‌های زاگرس که بدترین وضعیت را در میان جنگل‌های کشور دارد با اجرای این طرح احیا شود؟
همان طور که گفتید ما هم در مورد زاگرس دغدغه داریم، چون وسیع‌ترین رویشگاه جنگلی کشور و منبع اصلی تامین آب رودخانه‌ها در کشور است که خشکیدگی بلوط‌ها ضربه سختی را به آن وارد کرده است. بنابراین همه تلاش خود را برای احیای آن به کار می‌بندیم، ضمن آن که یکی از بخش‌های این طرح احیای جنگل‌های آسیب‌دیده از تنش آبی، آتش‌سوزی و تصرف و تغییر کاربری‌هاست.

روزنامه جام جم