شیر، عامل تنومندی نیاکان ما

با وجود این، تحقیقات جدید این فرضیه را ارائه می‌دهد که جثه انسان از زمان مصرف شیر و لبنیات رشد و نموی بیشتری داشته است. محققان پس از بررسی هزاران اسکلت باستانی دریافتند که بزرگ شدن جثه انسان احتمالا به ساختار ژنتیکی مرتبط با توانایی هضم لاکتوز در افراد بالغ، در ارتباط است. این تحقیقات در تلاش است تا نشان دهد ارتباط ظهور پدیده کشاورزی در مناطق مختلف و نیز دیگر عوامل احتمالی، با اندازه جثه بدن نیاکان ما به چه صورتی بوده است. این فرضیه تاکنون به کرات مطرح شده که فقر لبنیات در رژیم غذایی و کاهش سطح سلامت، باعث کوچک‌تر شدن جثه بشر در طول زمان شده است. با این حال، پس از بررسی ۳۵۰۷ مورد از اسکلت‌ از ۳۶۶ سایت‌ باستانی در اروپا، آسیای میانه، دره نیل، آسیای جنوبی و چین، محققان دریافتند که این کوچک شدن اندازه بدن نیاکان ما، پیش از انقلاب کشاورزی رخ داده است. در توضیح این پدیده، محققان این فرضیه را مطرح می‌کنند که کمبود منابع غذایی که پس از آخرین عصر یخبندان رخ داد، بر رشد افراد معاصر آن دوره تأثیر منفی داشته است. مدتی پس از این، کشاورزی در شرق و آسیای شرقی رواج یافت که در هر دو منطقه شرایط مساعدی برای ایجاد مزارع محلی وجود داشت. در همین مناطق بود که اندازه جثه بدن انسان تا هزاره بعدی تغییر زیادی نکرد. به‌‌رغم این، شکل‌گیری کشاورزی به شکلی که در آسیا انجام می‌شد، در اروپا شرایط مساعد برای توسعه پیدا نکرد و به همین دلیل، مردم برای زنده ماندن، به نوشیدن شیر متوسل شدند.

این روند باعث شد تا در طول زمان، جمعیت غالب اروپا را افرادی تشکیل دهند که ژن‌هایی مبنی بر توان بالای هضم لاکتوز دارند و آن را به طور گسترده به نسل‌های بعد منتقل می‌کنند. اگر این فرآیند تکاملی را از منظر توان هضم لاکتوز بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد که به‌طور مثال چرا این ویژگی در مردم شمال اروپا بیشتر از مردم جنوب این قاره مشاهده می‌شود. مشاهده اسکلت‌ها حاکی از آن است که میزان افزایش اندازه جثه بدن در اروپای مرکزی در بازه هشت هزار تا پنج هزار سال پیش، مشابه این میزان در حدود یک‌هزار سال قبل در میان مردم اروپای شمالی بوده است. این مشاهدات که هماهنگ با الگوی پراکندگی ژن‌های مبتنی بر هضم لاکتوز میان این دو گروه بوده است، نقش مصرف شیر را در مشاهده چنین نتیجه‌ای تأیید می‌کند. در میان مردم اروپای شمالی، رشد کم اندازه جثه بدن در میان مردان بریتانیا رخ داده است و در مقابل قابل ‌ملاحظه‌ترین الگوهای صعودی در انداره جثه بدن، در میان مردم بالتیک و مناطق جنوبی اسکاندیناوی مشاهده شده است.
به‌اختصار می‌توان گفت تأثیر مصرف لبنیات بر اندازه جثه بدن در مقیاس جهانی، به فرهنگ افراد در مناطق مختلف و اهمیتی که به لبنیات می‌داده‌اند، بستگی داشته است؛ چیزی که در بشر امروزی به‌صورت یک میراث ژنتیکی قابل مشاهده است. احتمالا سازوکارهایی مشابه باعث دگرگونی اندازه جثه بدن در آفریقا نیز شده است؛ مثلا چوپان‌های قوم ماسای در شرق آفریقا که تاریخی طویل در مصرف شیر دارند، به‌طور طبیعی بلندقد هستند اما متأسفانه در حال حاضر داده‌های کافی جهت صحت‌سنجی این فرضیه در اختیار نداریم.

روزنامه جام جم