تکیه کلام‌های دوست داشتنی

اگر بخواهیم ریشه تکیه‌کلام و میزان اثر‌گذاری آ‌نها را مورد بررسی قرار دهیم، متوجه خواهیم شد قبل از آن‌که نویسندگان در نگارش فیلمنامه‌های‌شان یا بازیگران هنگام بازی در آثار نمایشی تکیه کلام‌هایی را در کارهای‌شان بگذارند که فضای خنده و شیرینی کار را افزایش بدهند، دوبلورها این کار را به زیبایی در آثارشان انجام داده‌اند.

در واقع گویندگان در فیلم و سریال‌های دوبله شده خارجی از تکیه کلام‌های خاصی استفاده می‌کردند که همان زمان هم تأثیر زیادی را روی ادبیات عامه مردم داشت و آنها تا مدت‌ها از آن استفاده می‌کردند. هر چند استفاده از این تکیه‌کلام‌ها به شکل مقطعی بود و بعد از مدتی مردم جای آن تکیه‌کلام‌های قدیمی را به تکیه‌کلام‌های جدید می‌دادند.
این اتفاق بعدها راهی آثار داخلی تلویزیون شد و هنرمندان برای با نمک شدن نقش‌هایی که در سریال‌ها بازی می‌کردند از تکیه‌کلام‌های جذابی بهره می‌بردند که مورد توجه مردم قرار می‌گرفت و معمولا در حرف‌های روزمره شان استفاده می‌کردند، حتی این اتفاق همچنان در کشور ما ادامه دارد و کافی است در یکی از سریال از یک تکیه کلام چند بار استفاده شود، آن وقت است که دهان به دهان می‌چرخد و مردم برای با نمک شدن حرف‌های‌شان از این تکیه کلام‌ها استفاده می‌کنند.
گرچه تکیه‌کلام‌ها بار محتوایی چندانی ندارد اما لبخند را مهمان لب‌های مردم می‌کند و همین تاثیر لحظه‌ای، جذابیت‌های خاص خودش را دارد. این اتفاق در مجموعه‌های طنز رونق بیشتری گرفت و سازندگان این آثار بیشتر از این مقوله تا امروز استفاده کرده‌اند، زیرا نیت استفاده از آن خنداندن مخاطب است و چون معمولا مخاطب بعد از شنیدن یک حرف یا جمله تکراری در دراز مدت ــ هر چند با ربط یا بی‌ربط باشد ــ خنده‌اش می‌گیرد، نباید چندان پیگیر بار معنایی و میزان اثر‌گذاری آن در جامعه بود.
اما واقعیت این است که این تکیه‌کلام‌ها هر قدر هم که در مدت زمان کوتاهی در جامعه استفاده شود و جایش را به‌سرعت به تکیه‌کلام دیگری دهد اما در همان زمان کوتاه در میان مخاطبان با گروه‌های سنی مختلف جای خودش را باز می‌کند و نمی‌توان نسبت به بار معنایی و مفهومی آن بی‌اعتنا بود و صرفا به آن نگاه گذرا و طنز داشت.
درضمن باید اعتراف کرد پیدا کردن اولین کاری که تکیه‌کلامش در میان مردم گل کرد، کار راحتی نیست اما در بین آثار مختلفی که از تلویزیون پخش شد از همان سریال‌های اول نظیر «شاه دزد» که سال۵۹ روی آنتن رفت این اتفاق‌ها رقم خورد. بعد هم تکیه‌کلام در سریال «آینه» و شخصیت آتقی با آن لحن و شیوه به‌خصوص بین مردم رواج پیدا کرد و دامنه آن هم به سریال‌هایی نظیر «آرایشگاه زیبا» هم کشیده شد.
در این سریال تکیه کلام «آدم باید منطق داشته باشه» هم حسابی ورد زبان مردم شده بود. سریال «باز مدرسم دیر شد» با وجودی که نام یک سریال بود که اکبر عبدی در آن نقش پسر بچه بازیگوشی به اسم محسن را بازی می‌کرد اما بعدها به تکیه کلامی بدل شده بود که معمولا والدین و معلمان در مواجهه با بچه‌های خوش خواب و تنبل از آن استفاده می‌کردند. البته تعداد آثار نمایشی که از تکیه‌کلام‌ها استفاده کردند، بسیار زیاد است اما از کارهای اخیر می‌توان به سریال «نون خ» اشاره کرد که سعید آقاخانی که در کنار کارگردانی، بازیگری هم می‌کرد برای شخصیتی که داشت چند تکیه‌کلام استفاده کرد که مورد توجه مردم قرار گرفت.