دلایل مختلفی برای اتخاذ چنین رویکردی از سوی آمریکاییها قابل تصور است که از جمله آنها میتوان به فرسودهشدن توان روسیه و کشورهای اروپایی در این جنگ اشاره کرد. اما دلیل مهم دیگری نیز وجود دارد که در روزهای اخیر بیش از گذشته توسط رسانهها و تحلیلگران بینالمللی مورد توجه قرار گرفته است. این دلیل چیزی نیست جز منفعت اقتصادی که دولت آمریکا و شرکتهای اسلحهسازی از این جنگ میبرند. مقامات آمریکایی نیز ابایی از اعتراف به این مساله ندارند و در دعواهای داخلی که میان جمهوریخواهان و دموکراتها در جریان است به منفعتهایی که آمریکا از فروش تسلیحات در جنگ اوکراین میبرد اشاره شده است.
در انتخابات میاندورهای کنگره که در آبان برگزار شد نامزدهای جمهوریخواه تاکید داشتند که در صورت پیروزی، محدودیتهایی را در خصوص حمایتهای اقتصادی و نظامی آمریکا از اوکراین ایجاد خواهند کرد. از همان فردای روز انتخابات و مشخصشدن پیروزی جمهوریخواهان در مجلس نمایندگان، اظهارنظرها در این زمینه شروع شد اما دولت جو بایدن که با انتقاد فزاینده جمهوریخواهان و حتی برخی دموکراتها در خصوص ادامه اعطای کمکهای مالی و نظامی به اوکراین مواجه شده، همچنان با متهمکردن منتقدان بهدستکمگرفتن خطر روسیه تاکید دارد که حمایت ایالات متحده و اروپا از اوکراین یک سرمایهگذاری مقرون بهصرفه است.
دولت بایدن تاکنون موافقت کنگره را برای کمک ۴۰میلیارد دلاری به اوکراین در سال۲۰۲۲ جلب کرده و درخواست خود برای اعطای کمک اضافی ۳۷.۷میلیارد دلاری را نیز ارائه کرده است. بیش از نیمی از مجموع این رقم برای کمک نظامی و دفاعی در نظر گرفته شده است.دولت آمریکا بر این باور است که کمک نظامی ۴۰میلیارد دلاری در مقابل کل بودجه دفاعی آمریکا که برای سال جاری میلادی ۷۱۵میلیارد دلار تعیین شده، چندان رقم قابل توجهی نیست و تنها معادل ۵.۶درصد از کل هزینههای دفاعی آمریکا را در سال۲۰۲۲ تشکیل میدهد. اما در مقابل، این جنگ فرصتی را برای ایالات متحده فراهم کرده تا توان دفاعی و نظامی روسیه، دشمن اصلی آمریکا را بدون مشارکت مستقیم در جنگ تضعیف کند.
افزایش دو برابری سود شرکتهای تسلیحاتی آمریکا
مجله آمریکایی فارین پالیسی نیز چند روز قبل گزارش داد فروش تسلیحات آمریکایی به کشورهای ناتو در سال ۲۰۲۲ به لحاظ تعداد و ارزش تقریبا دو برابر شده است. طبق این گزارش، در حالی که درگیری در اوکراین ذخایر نظامی اروپا را خالی کرده، تاجران اصلی سلاح آمریکا همگی شاهد افزایش سرسامآور قیمت سهام خود هستند. این رسانه آمریکایی به نقل از تحلیلی با استناد به ارقام پنتاگون اعلام کرد دولت آمریکا ۱۴ فروش عمده تسلیحات به اعضای ناتو را در سال ۲۰۲۱ تایید کرد که مجموع آن حدود ۱۵.۵میلیارد دلار میشود. تا پایان سال ۲۰۲۲، واشنگتن ۲۴مورد فروش تسلیحات به ارزش تقریبی ۲۸ میلیارد دلار را تایید کرده بود.
به نوشته راشا تودی، گرچه برخی از این قراردادها سالها قبل مذاکره شده بود، عملیات نظامی روسیه در اوکراین اعضای ناتو را به تلاش برای افزایش هزینههای نظامی خود و جایگزینی خودروها، تسلیحات و مهمات اهدایی به ارتش اوکراین واداشته است.
براساس گزارشهای رسانهای و اعتراف مقامهای ارشد، در میانه تعجیل برای تسلیح اوکراین، ذخایر تسلیحاتی اروپا و آمریکا رو به اتمام است. علاوه بر تسلیحاتی که آمریکا به متحدانش فروخته، ایالات متحده از فوریه، بیش از ۱۰میلیارد دلار کمک نظامی و اقتصادی به اوکراین اختصاص داده و از ۲۱دسامبر تسلیحاتی به ارزش تقریبی ۲۱میلیارد دلار به اوکراین منتقل شده است و چهار پیمانکار بزرگ دفاعی آمریکا همگی سال را در حالی پایان میبرند که سهامشان در بالاترین سطح یا نزدیک به آن قرار دارد. قیمت سهام لاکهید مارتین در حال حاضر نسبت به همین زمان در سال گذشته، ۳۷درصد افزایش یافته است. بوئینگ که سهامش از آغاز همهگیری کرونا و توقف پروازها در سراسر جهان به شدت آسیب دیده بود، در پی درگیری در اوکراین تقویت شده و اکنون تقریبا در جایی که یک سال پیش بود، قرار گرفته است. ریتون در سال جاری شاهد افزایش ۱۷ درصدی قیمت سهام خود بوده و ارزش جنرال داینامیکس ۱۸ درصد افزایش داشته است. به گزارش راشا تودی، موفقیت این شرکتها به قدری با تقاضا برای تسلیحات در اوکراین در هم تنیده که اوایل ماه تعدادی از آنها حامی مالی مراسمی در سفارت اوکراین در واشنگتن شدند و درج لوگویشان روی دعوتنامهها جنجالی شد.
ناخرسندی از سیاستهای منفعتطلبانه کاخ سفید
حتی کشورهای اروپایی نیز نسبت به این مساله اعتراض دارند؛ چرا که آمریکا با اقدامات خود باعث واردشدن ضررهای گسترده به اروپا شده و خودش سود برده است. چندی قبل تارنمای نشریه پولیتیکو به نقل از یک مقام عالیرتبه اروپایی نوشت: واقعیت این است که اگر با دقت نگاه کنید، میبینید کشوری که بیشترین سود را از این جنگ میبرد، آمریکاست زیرا آنها نفت بیشتر با قیمتهای بالاتر و تسلیحات و مهمات بیشتری میفروشند.یک مقام اروپایی دیگر نیز گفت: جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از واشنگتن خواسته است تا نگرانیهای اروپا را در این خصوص درک و مرتفع کند. آمریکاییها یعنی دوستان ما تصمیماتی میگیرند که فقط و فقط پیامدها و تاثیرات اقتصادی منفی آنها دامنگیر ما میشود.
سوءاستفاده آمریکا از مشکلات اروپا
با این حال سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید همه تقصیرها را گردن روسیه انداخته و گفته است پوتین با قطع صادرات گاز، اروپاییها را به زحمت انداخته است.نکته جالب این که آمریکاییها حتی به متحدان خود نیز رحم نمیکنند و از مشکلاتی که اروپاییها در زمینه انرژی دارند سوءاستفاده میکنند. به گزارش پولیتیکو، کشورهای اروپا گاز طبیعی آمریکا را چهار برابر گرانتر از قیمتی خریداری میکنند که در داخل این کشور عرضه میشود. کار به جایی رسیده که امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه گفته است: این که آمریکا بهای گاز صادراتی خود را به اروپا افزایش داده، اصلا دوستانه نیست.وزیر اقتصاد آلمان نیز از واشنگتن خواسته است صادقانه در کنار اروپاییها باشد و بهای گاز صادراتی خود را کاهش دهد.از سوی دیگر مقامات اروپایی هشدار دادهاند این رفتار ریاکارانه کاخ سفید به طور فزایندهای فضای حاکم بر روابط دو سوی آتلانتیک را مسموم کرده است.
روزنامه جام جم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد