هوای‌آلوده و دیوارکوتاه مدرسه

یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش هم به تعطیلی مدارس اعتراض دارد و آن را عامل«محرومیت بچه‌ها از تحصیل و تربیت موثر» می‌داند. او می‌گوید «قلبا از این تعطیلی‌ها ناراحتم اما باید تابع تصمیم دوستان باشیم». این دوستان کسی جز اعضای کمیته اضطرار آلودگی هوا نیستند که امسال هم مثل سال‌های قبل با شروع وارونگی هوا در کلانشهرها و شهرهای بزرگ فقط چند تصمیم تکراری داشته‌اند، یعنی توقف فروش طرح ترافیک، غیرحضوری شدن مدارس و تعطیلی مهدهای کودک و پیش‌دبستانی‌ها، انگار که دارند از روی دست اعضای قبلی این کمیته کپی می‌کنند و همان نسخه‌های قدیمی را می‌پیچند. مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران هم به‌صراحت گفته این تعطیلی‌ها «فقط برای حفظ سلامت مردم است و گرنه اثری در کاهش آلودگی هوا ندارد»، پس چرا باز هم مدارس تعطیل می‌شوند و جور هوای آلوده را دانش‌آموزان، معلمان و نظام آموزشی کشور می‌کشند؟ آیا غیر از این است که دیوار مدارس کوتاه‌ترین دیوار و تعطیلی‌شان فانتزی‌ترین تصمیم ممکن است؟

این روزها که پای حرف‌های دانش‌آموزان و معلمان می‌نشینیم؛ حرف که نه، بیشتر واگویه درددل‌های آنها را می‌شنویم. یک دانش‌آموز کلاس ششمی به ما می‌گوید که «از آموزش مجازی نفرت دارم، چون درس‌ها را یاد نمی‌گیرم» و یک دانش‌آموز کلاس چهارمی هم به ما می‌گوید «وقتی مدرسه تعطیل می‌شود، معلم کلی مشق به ما می‌دهد و اذیت‌مان می‌کند» و معلمی در دوره دبستان هم به ما می‌گوید «باید به دانش‌آموزان تکلیف داد، چون احتمال این که در خانه بازیگوشی کنند و درس نخوانند، زیاد است».

در این میان برخی مدیران مدارس از جور نبودن بساط آموزش مجازی برای برخی از دانش‌آموزان می‌گویند، همان ماجرای دوساله نداشتن گوشی، تبلت و اینترنت. وزیر آموزش و پرورش هم با این‌که این درد از زمان شیوع کرونا در کشور حسابی بیرون زد، به‌تازگی این جمله عجیب را را بیان کرده است: «یک علت عقب ماندن تحصیلی دانش‌آموزان به دلیل نداشتن وسایلی است که با آن ارتباط برقرار می‌کنند. این موضوع را در دولت مطرح می‌کنیم که ببینیم می‌توانیم برایش اعتباری بگیریم یا خیر».

با این وصف دیوار کوتاه آموزش، هل من مبارز طلبیدن آلودگی هوا و ضربه‌ای که به تحصیل دانش‌آموزان وارد می‌کند، چالشی عیان است اما چالشی بدون راه‌حل.

قول و قرار در دفتر وزیر کشور

امتحانات مدارس در تهران و البرز ۱۰ روز به تعویق افتاده و به گفته مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران این امتحانات از دهم دی آغاز می‌شود. این هم یک ضربه دیگر آلودگی هوا به نظام آموزشی کشور که کارها را عقب می‌اندازد و برنامه‌ریزی‌ها را به هم می‌زند. اما حالا که قرار است تعطیلی مدارس تجویز شود و در شهری مثل تهران دانش‌آموزان از شنبه تا چهارشنبه به مدرسه نروند، چرا تعطیلی‌ها روز به روز اعلام می‌شود نه یکباره، تا بلکه برخی خانواده‌ها که امکانش را دارند از شهر بروند و بار آلودگی هوا کمتر شود؟ این هم سوالی است که برخی کارشناسان مطرح می‌کنند، بدون این‌که جوابی بگیرند. با این حال وزیر کشور دوشنبه‌شب جلسه‌ای را در دفتر کارش با حضور معاونان وزارتخانه‌های درگیر با قانون هوای پاک برگزار کرد که برای بار هزارم (در پنج سال اخیر) وظایف دستگاه‌ها در این جلسه بررسی شد و به گفته مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران از همه متولیان «قول گرفت که برنامه‌های اجرانشده را اجرا کنند».

ولی آیا وزارتخانه‌ها سر قول‌شان می‌مانند و آیا با قول گرفتن شفاهی، مشکلات عمیقی که مسئولان همواره آن را مانع راه اجرای قانون هوای پاک دانسته‌اند، یکباره از میان برداشته می‌شود؟

وعده تحول در حمل و نقل عمومی

دیروز آمارهای خوبی روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار نگرفت. مثلا مدیر واحد سنجش و نگهداری شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می‌گفت «سالانه ۶۰۰۰ نفر در تهران به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند» و رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت تاکید می‌کرد که «علی‌رغم این‌که استفاده از سوخت‌های سنگین مجاز نیست اما برخی صنایع از سوخت‌های سنگین دارای گوگرد بالا استفاده می‌کنند که باعث شده در روزهای اخیر آلاینده دی‌اکسید گوگرد در هوای تهران سه تا پنج برابر شود».

در کنار این آمارهای ناامیدکننده که مستقیما سلامت و حیات ما مردم را هدف گرفته‌اند اما دیروز یک عدد مملو از امید هم به گوش رسید که راوی آن مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران بود. او خبر داد که در جلسه وزیر کشور با وزارتخانه‌ها مقرر شد «حدود ۱۰‌هزار میلیارد تومان اعتبار در بودجه سال آینده برای حمل و نقل عمومی و تامین واگن در نظر گرفته شود که به این ترتیب ۱۱۵واگن ملی علاوه بر۶۳۰ واگن وعده داده شده، تامین خواهد شد».

البته باید درنظر داشت که فقط با تزریق این تعداد واگن به متروی تهران مشکل آلودگی هوای حل نمی‌شود چراکه مترو پایتخت ۱۵۰۰ واگن کمبود دارد و این که فقط توسعه متروی تهران نیست که اهمیت دارد بلکه سایر کلانشهرها هم باید مورد توجه باشند. همچنین علاوه‌بر توسعه حمل و نقل عمومی، موضوع توزان جمعیت در کشور نیز رابطه مستقیمی با آلودگی هوا دارد چراکه توزیع نادرست جمعیت در فلات مرکزی کشور باعث شده تا بارگذاری صنعتی و جمعیتی در شهرهای این ناحیه بیش از توان اکولوژیک آنها باشد و در نتیجه مشکل آلودگی هوا و بحران آب جدی باشد. بنابراین چاره‌ای جز حل عمقی چالش‌ها نیست و اقداماتی مثل تعطیل کردن مدارس فقط آسیب‌های تحصیلی و تربیتی به‌جا می‌گذارد.

روزنامه جام جم