آسمان، دل دریاچه را روشن کرد

دریاچه ارومیه یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین زیست‌بوم‌های ایران به شمار می‌رود. این دریاچه بزرگ‌ترین دریاچه داخلی کشور بوده و به دلیل برخورداری از ارزش‌های بی‌نظیر طبیعی و اکولوژیک به عنوان پارک ملی، سایت رامسر و ذخیره‌گاه زیست‌کره در یونسکو به ثبت رسیده است. در یک دهه گذشته، علاوه بر کاهش نزولات جوی و بروز خشکسالی‌های پیاپی، افزایش طرح‌های توسعه و بهره‌برداری از آب جهت مصارف کشاورزی، صنعتی و... منجر به کاهش جریانات ورودی آب به دریاچه شده است. اتفاقاتی که به مرور کار را به جایی رسانده که مرگ این دریاچه دور از ذهن نیست و بعضا کارشناسان اعلام می‌کنند باید دست از تلاش برای احیای دریاچه برداشته شود. ناگفته نماند اجرای طرح‌های غیرکارشناسانه مثل احداث بزرگراه شهید کلانتری از میان دریاچه نیز شرایط هیدرودینامیک آن را تحت تاثیر قرار داده است.

باران، دل دریاچه را خنک کرد
طی روز‌های اخیر و با بارش‌های خوبی که در شمال غرب کشور صورت گرفت دوباره مثل هر سال مقداری آب وارد دریاچه ارومیه شد و همین کافی بود تا صدای مسئولان در رابطه با جان دوباره این اکوسیستم بالا برود، اما کافی است سری به اخبار مربوط به دریاچه ارومیه در شش‌ماهه دوم سال‌های قبل بزنیم. جایی که مسئولان از بالاآمدن تراز و افزایش آب صحبت کرده و هر بار با شور و شعف، نوید بهترشدن وضعیت و پایان روز‌های سخت را داده‌اند. امسال هم با شروع بارش‌های پاییزی استاندار آذربایجان غربی که سمت دبیری کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه را نیز بر عهده دارد، با بیان این که وضعیت موجود دریاچه ارومیه با توجه به بارش‌های اخیر در مقایسه با سال۹۳ رو به بهبود است، گفته: «بر اساس آخرین آمار اعلام‌شده تراز دریاچه برابر با ۱۲۷۰.۱۰متر، حجم آب یک میلیارد و ۱۷۰میلیون متر مکعب و مساحت آن نیز ۸۷۰ کیلومتر مربع است. وضعیت موجود در مقایسه با کمترین سطح تراز دریاچه ارومیه در سال۹۳ که تراز آن ۱۲۷۰.۰۴ و حجم آب ۷۳۰ میلیون مترمکعب و مساحت نیز ۷۰۰ کیلومترمربع بوده رو به بهبود است.»
محمدصادق معتمدیان وضعیت رو به بهبود دریاچه را حاصل بارش‌های اخیر در حوضه آبریز دریاچه و رهاسازی آب به سمت آن عنوان کرده و ادامه داد: «از ابتدای آذرماه تاکنون ۳۲ میلی‌متر بارندگی داشتیم که منجر به افزایش ۱۷۰ میلیون مترمکعبی حجم آب ورودی به دریاچه شده است.»
بارش‌ها در شرایطی به افزایش حجم آب دریاچه ارومیه کمک کرده‌اند که بر اساس تصمیمات ستاد استانی ۲۰ میلیون مترمکعب آب از سد سیلوه رها شده و این وضعیت تا پایان سال ادامه دارد. در کنار این اقدام، کار‌های دیگری هم صورت گرفته که نشان می‌دهد می‌توان به زنده‌ماندن دریاچه امیدوار بود، به شرطی که تمام آن‌ها تداوم داشته و اشتباهاتی مانند حفر چاه‌های بی‌مورد در اطراف دریاچه و کشاورزی‌های سنتی نیز تکرار نشود. در همین راستا، دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه مسدودسازی سردهنه‌ها و همه آبگیر‌های مربوط به رودخانه‌های منتهی به دریاچه را از دیگر اقدامات برای بهبود وضعیت آن عنوان کرده و گفت: «بر اساس تصمیمات کارگروه استانی از ابتدای آذر سردهنه‌ها و همه آبگیر‌هایی که مربوط به رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه هستند همه بسته شده‌اند. ضمن این که بعد از سفر رئیس‌جمهور به آذربایجان غربی و بازدید وزیر نیرو از تونل کانی‌سیب به عنوان مهم‌ترین پروژه سخت‌افزاری نجات دریاچه پیشرفت خوبی صورت گرفته است. بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای پروژه‌های مختلف تخصیص یافته و امیدواریم تا قبل از پایان سال شاهد آب‌اندازی در تونل کانی‌سیب باشیم تا بخشی از آب مورد نیاز دریاچه را تأمین کنیم.»

تکمیل سد چپرآباد
در سفر اخیر رئیس‌جمهور به آذربایجان غربی و بررسی اوضاع دریاچه ارومیه ۱۵۰ میلیارد تومان جهت تکمیل سد چپرآباد تخصیص یافت.
حالا و به گفته استاندار، مراحل انتخاب پیمانکار پروژه و فرآیند‌های اداری این پروژه در حال اجراست و پیش‌بینی می‌شود با اتمام این سد تا پایان سال جاری ۴۵ میلیون متر مکعب آب به سمت دریاچه رهاسازی شود.
حالا استاندار آذربایجان غربی با اشاره به نگاه ویژه دولت به نجات دریاچه ارومیه و سرعتی که در اجرای پروژه‌ها انجام گرفته، پیش‌بینی کرده تا پایان امسال پروژه‌های نیمه‌تمام سخت‌افزاری تکمیل و به بهره‌برداری برسند.
تصفیه‌خانه فاضلاب ارومیه نیز با ظرفیت ۵۱ میلیون متر مکعب در سال با پیشرفت فیزیکی ۹۵ درصد در حال اجرا است و در مصوبات سفر رئیس‌جمهور جهت اتمام طرح مذکور، ۴۰۰ میلیارد ریال برای تصفیه‌خانه و ۴۵۰ میلیارد ریال نیز برای خط انتقال پساب به دریاچه ارومیه تخصیص داده شده و اگر کار‌ها بر اساس زمان‌بندی پیش برود می‌توان تا پایان سال جاری شاهد بهره‌برداری از این پروژه مهم بود.
آنچه مهم است این که هر سال در چنین ایامی بارش‌های خوبی در آذربایجان غربی صورت می‌گیرد و تا اواسط بهار آینده هم ادامه دارد. اما اگر فقط دل به نزولات آسمانی خوش کنیم، دوباره در تابستان باید ذره‌ذره جان‌دادن دریاچه ارومیه را به نظاره بنشینیم. البته این بار دیگر نفس‌های آخر خواهد بود و شاید به زمستان بعد نرسد.