ناخرسندی آمریکا از شریک قدیمی

آمریکا ضامن امنیت پادشاهی عربستان است و نه‌تن‌ها حضور نظامی بلکه فناوری نظامی، مشاوره و سیل اسلحه و سخت‌افزار را نیز به این کشور روانه می‌کند. از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۰، فروش نظامی این کشور به عربستان‌سعودی بیش از ۱۰۰میلیارد دلار بوده‌است. صد‌ها هواپیما، ده‌ها سامانه دفاع موشکی پاتریوت، هزاران خودروی زرهی، چهار کشتی جنگی و ده‌ها هزار موشک، تحویل عربستان شده است. آمریکا همچنین هزاران نیرو در عربستان‌سعودی دارد.

نیاز غرب به انرژی

در ماه‌های اخیر و در پی تشدید تنش‌ها میان غرب و مسکو به بهانه حمله روسیه به اوکراین، کشور‌های اروپایی و آمریکا به دنبال افزایش تولید کشور‌های صادرکننده نفت و گاز بوده‌اند تا به نوعی با کاهش صادرات انرژی روسیه مقابله کنند. عربستان‌سعودی دومین ذخایر بزرگ نفت در جهان و مهم‌تر از آن، ظرفیت بی‌نظیری برای افزایش عرضه در مواقع بحرانی دارد. عربستان‌سعودی همچنین کلید حفظ تجارت جهانی نفت به دلار آمریکا بوده‌است که ارزش دلار را تثبیت می‌کند. همین مسائل باعث شد در ماه‌های اخیر، کشور‌های غربی با وجود ژست‌های حقوق بشری که می‌گیرند، به رغم انتقاد‌هایی که به سعودی‌ها در زمینه حقوق‌بشر دارند، دست یاری به سوی ریاض دراز کنند و از عربستان بخواهند با افزایش تولید نفت، شرایط بازار انرژی را در سطح بین‌المللی کنترل کند. حتی جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا با این‌که در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری، وعده داده‌بود در صورت ورود به کاخ‌سفید، به دلیل نقش بن‌سلمان در قتل جمال خاشقچی، روابط آمریکا با عربستان را کاهش خواهدداد، مجبور شد روی وعده‌های انتخاباتی خود پاگذاشته و به عربستان برود. حتی آمریکایی‌ها حاضر شدند با وجود ادعا‌هایی که کرده بودند به درخواست‌های عربستان‌سعودی برای ارسال موشک‌های پاتریوت اضافی برای جنگ یمن پاسخ دهند، اما اتفاقات روز‌های اخیر نشان داد هیچ‌یک از این اقدامات نتوانسته عربستان‌سعودی را متقاعد کند درخواست آمریکا برای پمپاژ بیشتر نفت را برآورده کند و به نظر می‌رسد سعودی‌ها که کاملا به نیاز آمریکا و غرب در این روز‌ها واقفند، در حال امتیازگیری بیشتر از آن‌ها هستند.

کاهش تولید نفت

هفته گذشته سازمان کشور‌های صادرکننده نفت، اوپک و متحدان نفتی این گروه موسوم به اوپک پلاس به رهبری عربستان و روسیه اعلام کردند تولید خود را دو میلیون بشکه در روز کاهش خواهندداد. این میزان کاهش تولید معادل ۲ درصد کل نفت عرضه شده به بازار جهانی در روز است. بنا بر گزارش شبکه سی‌ان‌ان، کاهش تولید نفت اوپک پلاس می‌تواند در روز‌های مانده به برگزاری انتخابات در آمریکا به افزایش قیمت بنزین در این کشور منجر شود و تمام تلاش‌های ماه‌های اخیر دولت آمریکا برای پایین آوردن قیمت این حامل انرژی را نقش بر آب کند. دولت بایدن به این اقدام انتقاد کرده و می‌گوید کاهش تولید نفت از سوی اوپک پلاس «کوته‌بینانه» بوده و می‌تواند به کشور‌هایی که همین حالا با بحران افزایش قیمت حامل‌های انرژی مواجه هستند، آسیب بیشتر برساند.

شراکتی که متزلزل شده‌است

این تحولات نشان می‌دهد شراکت آمریکا و عربستان که در سال‌های گذشته همواره به عنوان یک شراکت ثابت و مستحکم مطرح بوده، این روز‌ها با تغییراتی همراه شده‌است. در سال‌های گذشته سیگنال‌ها و اقدامات متعددی از سوی آمریکا ارسال شده که نشان می‌دهد اتحادش با پادشاهی عربستان، دیگر آن رابطه‌ای نیست که ریاض بتواند به آن تکیه کند. از این رو رهبران سعودی تصمیم گرفته‌اند ائتلاف‌ها و روابط متعددی با دیگر قدرت‌های بزرگ به‌ویژه چین و روسیه ایجاد کنند. ریاض سرمایه‌گذاری زیادی برای ایجاد روابط با مسکو انجام داده‌است و اوپک پلاس را به عنوان یک رابطه استراتژیک حیاتی در خصوص نفت می‌داند که رگ حیاتی برای اقتصاد عربستان‌سعودی است. روسیه هم ثابت کرده برخلاف سیاستمداران غربی که حافظه کوتاهی دارند، دوستان و دشمنان خود را فراموش نمی‌کند و بر همین اساس، رهبران عربستان به‌شدت به توافق اوپک پلاس پایبند هستند و تصمیم گرفته‌اند ائتلاف‌ها و روابط متعددی با دیگر قدرت‌های بزرگ به‌ویژه چین و روسیه ایجاد کنند.

واکنش آمریکایی‌ها

در پی تصمیم ریاض برای کاهش تولید روزانه دو میلیون بشکه نفت و ناامیدی آمریکا از عربستان برای مقابله با روسیه از طریق افزایش تولید نفت، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت و همراهی عربستان با آن، «پیامدهایی» در روابط واشنگتن با ریاض برجا خواهد گذاشت. پیشتر کارین ژان پیر، سخنگوی کاخ‌سفید هم گفت واشنگتن در سیاست‌های خود در قبال عربستان بازنگری خواهدکرد. او، اما هیچ جدول زمانی برای اقدامات مورد نظرشان ارائه نکرد و درباره این‌که چه کسی این بازبینی را انجام خواهدداد نیز اطلاعاتی نداد. او گفت که آمریکا در هفته‌ها و ماه‌های آینده وضعیت را از نزدیک زیر نظر خواهدداشت سناتور باب منندز، رئیس دموکرات کمیته روابط خارجی سنا از ایالت نیوجرسی هم از دولت جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا خواست هرچه سریع‌تر تمامی همکاری‌ها با عربستان‌سعودی را لغو کند. منندز در بیانیه‌ای گفت: «آمریکا باید فورا همه همکاری‌اش با عربستان‌سعودی را متوقف کند که شامل هرگونه فروش تسلیحات و همکاری امنیتی فراتر از آنچه قطعا برای دفاع از پرسنل و منافع کشور ضروری است، می‌شود.»
منندز در ادامه افزود که به عنوان رئیس کمیته روابط خارجی سنا، هرگونه همکاری با عربستان‌سعودی را تا زمانی که مواضعش را در ارتباط با جنگ اوکراین تغییر نداده‌است، جایز نمی‌داند. وی با اشاره به این موارد در خصوص همکاری آمریکا با عربستان‌سعودی گفت: «دیگر بس است.»

در یک موضعگیری مشابه، ریچارد بلومنتال، یکی دیگر از سناتور‌های دموکرات، و رو خانا، از اعضای دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا نیز در مقاله‌ای برای نشریه پولیتیکو عربستان‌سعودی را به تضعیف تلاش‌های آمریکا و کمک به تقویت تهاجم روسیه به اوکراین متهم کردند.

این دو نوشتند: «تصمیم عربستان‌سعودی ضربه‌ای مشخص به آمریکا بود، اما آمریکا نیز راهی برای پاسخ دارد: می‌تواند به سرعت انتقال گسترده فناوری جنگی آمریکایی به مقصد سعودی را متوقف کند.»
آنان افزودند که واشنگتن نباید چنین کنترل نامحدود سامانه‌های دفاعی راهبردی را در اختیار متحد آشکار بزرگ‌ترین دشمن ما، ولادیمیر پوتین قرار دهد.»

کریس مورفی، یکی دیگر از سناتور‌های دموکرات نیز هفته گذشته خواستار ارزیابی مجدد ائتلاف آمریکا با عربستان‌سعودی شد و تام مالینوفسکی نماینده دموکرات آمریکایی هم طرحی برای خروج نیرو‌های آمریکا از عربستان‌سعودی و امارات متحده عربی ارائه کرده‌است.

روزنامه جام جم