دود اغتشاش در چشم‌سینما

حالا شما فکر کنید چنین سینمای بیمار و ضعیفی به لحاظ اقتصادی، متاثر از فضای ملتهب و بحران‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه یا موارد اضطراری دیگر به چه حال و روزی درمی‌آید. هنوز یادمان نرفته که چقدر طول کشید تا سینمای نیمه‌جان ما پس از دو سال تعطیلی دوران کرونا، تا حدودی کمر راست کند و به روند طبیعی‌اش برگردد. التهابات و ناآرامی‌ها و آشوب‌های این روز‌ها هم دوباره ضربه دیگری بر پیکر سینمای ایران وارد کرده و آن دود آتش‌افروزی‌ها به چشم این هنر ــ صنعت نزار ایران هم می‌رود و بدون آتش‌زدن سینماها، گیشه و اکران و سینماگران و هنرمندان را می‌سوزاند و با ادامه این روند خاکستر می‌کند.

فروش فیلم‌ها تقریبا صفر شده است

حتی فیلم‌هایی با ظرفیت‌های فروش بالا هم در این روز‌ها با ریزش مخاطبان مواجه شده‌اند و حال و روز خوبی در گیشه ندارند، چه رسد به فیلم‌هایی که از ابتدا هم چندان نمی‌شد روی فروش بالا و حتی متوسط آن‌ها حساب باز کرد، مثل فیلم نمور که یک ملودرام خانوادگی است و در وضعیت عادی جامعه می‌توانست مخاطبان حداقلی و جمع و جور خودش را داشته باشد، اما در شرایط ملتهب این روزها، به یکی از قربانیان گیشه تبدیل شده و همان فروش منطقی و مورد انتظار هم از آن دریغ شده است. سیدیاسر جعفری، تهیه‌کننده فیلم نمور درباره تاثیر مخرب ناآرامی‌ها روی ریزش مخاطب و فروش به جام‌جم گفت: با یکی‌دو نفر دیگر از دوستانی که فیلم‌های‌شان این روز‌ها همزمان با فیلم نمور اکران شده صحبت کردم و قرار شد که مراتب اعتراض خود را به وزارت ارشاد ارائه کنیم تا اگر امکانش باشد، باتوجه به این اوضاع پیش‌آمده، فیلم‌ها زمان بیشتری در اکران باقی بمانند. این شرایط باعث شده که فروش فیلم‌ها تقریبا صفر شود. همین فیلم نمور اوایل اکران به‌طور روزانه ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان در گیشه فروش داشت، بعد با شروع این التهابات به روزی دومیلیون تومان رسید و الان هم که دیگر تقریبا به صفر رسیده است.

جعفری افزود: هر اتفاق سیاسی یا اجتماعی یا اقتصادی که در جامعه می‌افتد، تاثیرش را در سینما می‌گذارد و به آن ضربه می‌زند. تنها راه‌حل بهبود وضعیت سینما، آرامش جامعه و اکران فیلم‌ها در شرایط عادی است. به نظرم بسته حمایتی هم خیلی جواب نمی‌دهد و اعطای مبالغ بلاعوض به فیلم‌ها هم جزو راه‌حل‌های مقطعی است. حتی اگر بسته خیلی جذاب حمایتی هم به من بدهند که از فروش فیلمم هم بیشتر باشد، از آن استقبال نمی‌کنم، چون مسأله را شخصی نمی‌بینم. یعنی دنبال کاسبی از شرایط به وجودآمده نیستیم، بلکه به دنبال این هستیم که فیلم به راه خودش برود. از روز اول هم که این فیلم را می‌ساختیم، انتظار فروش عجیبی نداشتیم، اما نه دیگر این مقدار فروش. فیلم ما از روز چهارم اکران خود درگیر این مسائل و ناآرامی‌ها شد و اگر این اتفاقات نمی‌افتاد می‌توانست تا سقف یک میلیارد تومان در گیشه فروش داشته باشد. ما مبلغ خیلی بالایی را هزینه تبلیغات فیلم کردیم. همان روز‌های اول سه اکران مردمی‌در تهران داشتیم که در همه آن‌ها به سئانس‌های فوق‌العاده رسیدیم. در اکران مردمی مشهد هم سئانس‌های فوق‌العاده فیلم نمور به چهار، پنج سئانس رسید. ادامه این روند باعث می‌شد ما به فروش معقولی برسیم، اما با این شرایط فیلم ما ضربه خورد. کلا در چنین فضای ملتهبی، اولین چیزی که از سبد مردم حذف می‌شود، سینماست. یکی از راهکار‌های پیشنهادی برای کمی جبران این ضرر و زیان این است که وزارت ارشاد شرایط را درک کند و در اکران آنلاین کمک‌هایی را به فیلم‌هایی نظیر نمور داشته باشد. منظورم کمک‌های مالی نیست، بلکه با کمک‌های حمایتی، فضای خوبی را برای نمایش آنلاین فیلم‌ها فراهم کند.

فعلا خبری از مدیران نیست

حسن کلامی، از تهیه‌کننده‌های نام‌آشنای سینماست که در نوبت‌های اخیر اکران، دو فیلم «کوزوو» و «طلاخون» را در ژانر‌های مختلف روی پرده دارد، اولی فیلمی‌کمدی و دومی‌هم درامی‌اجتماعی. اگرچه هردو تا حدودی توانستند مخاطبان خود را داشته باشند و گلیم خود را از آب بیرون بکشند، اما با وقوع اتفاقات و آشوب‌های اخیر در جامعه، روند خوب فروش آن‌ها در گیشه متوقف شد. کلامی‌درباره تاثیر منفی این اتفاقات بر فروش فیلم‌هایش به جام‌جم گفت: با وضعیت پیش‌آمده، به‌طور کلی اکران این فیلم‌ها تمام شد و نمی‌توان به فروش آن‌ها خوشبین بود.

این تهیه‌کننده در پاسخ به این سؤال که آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حمایت از فیلم‌ها و جبران ضرر و زیان پا پیش گذاشته یا نه هم گفت: فعلا که خبری نیست و مدیران ارشاد چیزی عنوان نکرد‌ه‌اند. البته ما از دفتر ریاست سازمان سینمایی پیگیری کردیم که جلسه‌ای با حضور آقای خزاعی و صاحبان فیلم‌های در حال اکران برگزار کنند، اما متاسفانه نشد. هرچند به نظرم ارشاد نمی‌تواند خسارت فیلم‌ها را جبران کند، اگر هم مبالغی را درنظر بگیرند، شامل همه نمی‌شود و به بعضی‌ها می‌دهند و به برخی هم نمی‌دهند، چون بعضی خودی هستند و بعضی هم نه؛ بنابراین با چنین وضعیتی، دنبال فروش وی‌او‌دی فیلم‌ها هستیم تا پرونده‌شان بسته شود.

کلامی درباره این‌که چقدر سینما به فضای آرام جامعه نیاز دارد هم توضیح داد: تعبیر از کلمه آرام این است که این اغتشاشات، اعتراضات یا هرچه که اسمش است، تمام شود و مردم سر زندگی و کار برگردند و سینما را هم در سبد فرهنگی خود قرار دهند، اما فراموش نکنیم که همه این‌ها زاییده برخی کم‌کاری‌هاست و وضعیت اقتصادی، فرهنگی و سیاسی مردم خوب نیست. ما باید همه این‌ها را به نقطه‌ای برسانیم که مردم احساس آرامش کنند و در آن فضای امن و آرام، سینما و فیلم دیدن هم جزو اولویت‌های‌شان باشد. به فرض اگر هم این سروصدا‌ها خوابید، آیا خانواده‌ها در این شرایط اقتصادی، توانایی پرداخت قیمت بلیت ۴۵ هزارتومانی و هزینه‌های رفت و آمد به سینما را دارند؟ یادمان نرود که سینما حتی زمانی که این التهابات نبود هم وضعیت خوبی نداشت. حالا این شرایط فعلی مزید بر علت شده و مردم علاوه‌بر اوضاع بد اقتصادی و فرهنگی، باید نگران التهاب و ناامنی هم برای حضور در سالن‌های سینما باشند. سئانس‌های مهم سینما هم دقیقا مصادف با تجمعات و اعتراضات است و دیگر کسی نه به سینما می‌رود، نه به تئاتر و نه سراغ تفریح. با این شرایط، فعلا نمی‌توانیم منتظر اتفاق خوبی برای سینما باشیم.

گلایه خیلی بزرگ

در این سال‌ها همیشه گلایه‌هایی درباره بی‌اعتنایی فضای اکران به فیلم‌های کودک و نوجوان مطرح بوده است و این‌که این آثار در اکران با تبعیضی آشکار به نفع فیلم‌های پرچهره و خوش‌آب و رنگ سینمای بزرگسال قربانی می‌شوند؛ بنابراین در وضعیتی مثل دوران کرونا یا روز‌های ملتهب، پرآشوب و پرهیاهو که اکران سینما همان حالت عادی و نصفه و نیمه‌اش را ندارد، نسبت جفای خواسته یا ناخواسته به سینمای کودک و نوجوان و نماینده‌های آن در اکران، بیشتر از همیشه است و مظلومیت این سینما و مخاطبان کم‌سن و سال بیشتر به چشم می‌آید. این اتفاق این روز‌ها برای فیلم «بام بالا» به کارگردانی سیدجمال سیدحاتمی و تهیه‌کنندگی بهروز مفید افتاده است. بهروز مفید درباره تاثیر این ناآرامی‌ها بر فروش این فیلم کودک به جام‌جم گفت: ما در این وضعیت گلایه خیلی بزرگی داریم، چون به عنوان فعال فرهنگی تلاش کردیم حتی در این شرایط فیلم خود را اکران کنیم. انتظار هم داشتیم که در مقابل این اتفاق از ما حمایت شود. جامعه نیاز به آرامش و وضعیت پایدار دارد و در یک وضعیت آرام است که مردم و مخاطبان می‌توانند به سینما بروند. تا این لحظه که با شما صحبت می‌کنم، وزارت ارشاد اقدامی برای ما نکرده است. فیلم بام‌بالا در جشنواره فیلم‌های کودک و نوجوان اصفهان، برنده چهار جایزه شد، اما متاسفانه در اکران دچار بی‌مهری زیادی شدیم. از طرف دیگر دو سال است که شورای صدور مجوز وزارت آموزش و پرورش تعطیل است و ما از دو ماه قبل به آن‌ها اصرار کردیم که در آستانه مهر و بازگشایی مدارس، این شورا فعالیتش را شروع کند و امکان حضور دانش‌آموزان در سالن‌های سینما را فراهم کنند، اما تاکنون نه‌تن‌ها هیچ اقدامی‌صورت نگرفته، بلکه حتی پاسخگو هم نیستند. از صداوسیما هم به عنوان یکی از متولیان فرهنگی انتظار داریم نسبت به پخش آگهی‌ها گشایشی داشته باشد، چون می‌دانید فضای مجازی مطلقا برای تبلیغات فیلم‌ها وجود ندارد. متولیان فرهنگی ما هیچ‌وقت سینمای کودک را جدی نگرفتند و الان هم این بی‌اعتنایی بزرگ‌تر شده است. اگر سینمای کودک سینمای زائدی است، آن را کنار بگذارند، اما اگر بناست وجود داشته باشد، برخورد‌های اینچنینی شایسته نیست. وزارت ارشاد هم بیشتر در زمینه تولید حمایت می‌کند، اما موقع اکران حمایتی وجود ندارد. با این وضعیت، سرمایه‌گذاران هم تمایلی به حضور در سینمای کودک ندارند.

تهیه‌کننده بام بالا افزود: سینمای کودک و نوجوان ظرفیت جذب کل خانواده را دارد و خانواده‌ها با هم می‌توانند به تماشای این فیلم‌های سالم و خانوادگی بروند. خود این فی‌نفسه یک فضای خوب فرهنگی است، اما چرا به این مهم توجه نمی‌شود؟ تا سینمای کودک و نوجوان، مسأله متولیان فرهنگی نباشد، نمی‌توانیم منتظر اتفاقات خوب در این زمینه باشیم. با این نگاه، اتفاقات پیش آمده و ناآرامی‌های اخیر هم از شانس بد ما بود و ما که فیلم را در شرایط سخت کرونا تولید کردیم، حالا در زمان اکران هم با بدبیاری مواجه شدیم. درچنین شرایطی خسارت‌های مالی فیلم‌های کودک نظیر بام بالا خیلی سنگین است و امکان تولید فیلم‌های بعدی را از ما سلب می‌کند.

یک راهکار اولیه؛ نیم‌بها شدن بلیت سینما‌ها

با توجه به شرایط پیش‌آمده برای سینما یکی از راه‌کار‌های اولیه برای برون رفت از این وضعیت و جذب دوباره مخاطبان به سالن‌های سینما، نیم‌بها شدن بلیت است. در همین راستا شورای راهبردی اکران همزمان با ایام ربیع‌الاول و مقارن با برگزاری جشن‌های «مهر سینمای ایران» در استان‌های مختلف کشور مصوب کرد سینما‌های کشور از امروز به‌مدت دو هفته نیم بها شود.

چهاردهمین جلسه شورای راهبردی اکران با حضور محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی عصر روز گذشته در سالن نمایش و جلسات شهید آوینی سازمان سینمایی برگزار شد. غلامرضا موسوی، منوچهر شاهسواری، حبیب ایل بیگی، محمدقاصد اشرفی، علی سرتیپی، روح ا... سهرابی، هاشم میرزاخانی، محمدحسین جعفریان، محمدرضا فرجی، علیرضا اسماعیلی و محمد احمدی و یزدان عشیری از حاضران این جلسه بودند. بر پایه این گزارش، در چهاردهمین جلسه شورای راهبردی اکران، پیرامون شناسایی راهکار‌های مختلف برای تداوم رونق و کمک به اقتصاد سینما، توسعه تعاملات با تلویزیون و شهرداری برای گسترش بستر‌های تبلیغاتی فیلم‌ها و تدبیر شورای صنفی در چینش جدول اکران فیلم و. بحث و بررسی شد. در این جلسه مصوب شد برای تقویت چرخه اکران فیلم‌ها ضمن بهره‌گیری از ظرفیت‌های تبلیغاتی تلویزیونی و تبلیغات شهری، همراه با جشن مهر سینمای ایران در استان‌ها و مناطق مختلف کشور، سینما‌ها به صورت نیم بها پذیرای علاقه‌مندان باشند.

لطمه به اقتصاد فرهنگ

حبیب اسماعیلی از چهره‌های نام آشنای سینمای ایران است. بازیگر سال‌های دور و تهیه‌کننده و پخش‌کننده این سال‌های سینما، در چند جبهه با تاثیرات فضای ملتهب و ناآرامی‌های جامعه مواجه است، هم به عنوان مدیر پخش رسانه فیلمسازان و پخش‌کننده فیلم «شین» که این روز‌ها اکران است، هم به عنوان مدیر پردیس سینمایی نارسیس و هم در جایگاه یکی از اعضای شورای صنفی نمایش.

این سینماگر درباره تاثیر اوضاع فعلی سینما به جام‌جم گفت: اصولا در فضای ملتهب و ناآرام جامعه، بیشترین لطمه را کار‌های فرهنگی می‌بینند. هرچقدر بعضی مشاغل و حرفه‌ها در مقاطع اینچنینی مثلا در دوران کرونا به سود کلان و بازدهی اقتصادی رسیدند، اما کار فرهنگی این‌طوری نیست و تاریخ مصرفش روزانه است و حرفه‌ای مثل سینما با تعطیلی سالن‌های سینما یا متاثر از ناامنی و التهاب جامعه بلافاصله آسیب می‌بیند و دچار ضرر و زیان می‌شود.

بعد از دوران کرونا، حالا صدمات وارده به سینما با اوضاع فعلی جامعه ادامه پیدا کرده است. در این شرایط، دفاتر پخش، تهیه‌کننده‌ها و به‌خصوص سینماداران بیشترین ضرر را متحمل می‌شوند.

از سوی دیگر، حال مردم هم خوب نیست و شرایط خوبی ندارند. درضمن در این فضای ملتهب و ناامن، جرات هم نمی‌کنند به سینما بیایند. به‌ویژه این‌که پردیس‌های خوب هم در پاساژ‌ها و مجتمع‌های تجاری قرار دارند و به محض تجمعات و اعتراضات و برای مسائل امنیتی، تعطیل می‌شوند و سئانسی برای نمایش وجود ندارد. اگر هم باز باشد، کل سئانس‌های شب همه سالن‌های سینما در مناطق مختلف با افت شدید مخاطب مواجه است.

این عضو شورای صنفی نمایش درباره راهکار‌های برون‌رفت از این وضعیت هم گفت: خود ما در شورای صنفی نمایش، این مسأله را مطرح کردیم و برای کمک به فیلم‌ها، هفته‌های اینچنینی آثار در اکران را درنظر نمی‌گیریم و این هفته‌ها را جزو هفته‌های اکران‌شان محاسبه نمی‌کنیم.

وقتی فیلمی در شرایطی اکران شده که سالن‌ها مدام تعطیل هستند یا متاثر از شرایط جامعه با افت شدید مخاطب مواجه شده‌اند، باید وضعیت آن تهیه‌کننده را هم ببینیم و طبق پیش‌بینی آیین‌نامه شورای صنفی، به هفته‌های اکران فیلم اضافه می‌شود. به‌جز این، دولت باید شرایط بهتری را برای جبران این خسارات پیش‌بینی و کمک‌های دیگری هم بکند. چون حتی آن اضافه کردن هفته به فیلم‌ها هم کمک چندانی به جبران ضرر و زیان فیلم‌ها نمی‌کند.

در همین جلسات شورای صنفی نمایش، آقای سهرابی به‌عنوان نماینده ارشاد هم هستند و خیلی با ما تعامل دارند. الان هم پیشنهاد دادیم و از ایشان خواستیم فکری به حال فیلم‌ها کنند.

همین‌طور از دولت می‌خواهیم کمی تعامل بیشتری با سینماگران داشته باشد و با نرمش نسبت به فیلم‌های ممیزی شده و پشت اکران مانده برخورد کنند تا این آثار بتوانند رنگ پرده سینما را ببینند. چون این فیلم‌ها هستند که در شرایط آرام‌تر جامعه، می‌توانند تماشاگران را به سینما بکشانند.

روزنامه جام جم