شکوه عاشورا از دریچه هنر

نمایشگاه نقش راستان که از 20 شهریور لغایت 5 مهر برپاست تجربه‌ای از قصص، روایات و تاریخ شفاهی مذهبی است که در قالب مجموعه آثار حسن روح‌الامین به همراه قدیمی‌ترین پرده‌های عاشورایی از استاد عباس بلوکی‌فر و محمدرضا محمدحسینی برگزار شده است.

نقاشی قهوه‌خانه‌ای سبکی از نقاشی ایرانی است که جنبه روایی دارد و درونمایه‌های حماسی و مذهبی آن برگرفته از کتاب‌هایی مانند شاهنامه فردوسی و روایاتی مذهبی مانند قیام عاشوراست. این هنر مقارن با دوران جنبش مشروطیت، براساس سنت‌های هنر مردمی و دینی و متاثر از نقاشی طبیعت‌گرای رایج در آن زمان به تصویر کشیده می‌شد و آنها را در قهوه‌خانه‌ها، تکیه‌ها و حسینیه‌ها می‌آویختند تا در نقالی‌ها یا عزاداری‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

اما آنچه امروز در نمایشگاه نقش راستان ارائه شده پرده‌های عاشورایی است که به سبک قهوه‌خانه‌ای تعلق دارند و به نظر می‌رسد سبک آنها ترکیبی از نگارگری سنتی ایرانی با تأثیر از نقاشی اروپایی باشد. چون پرسپکتیو تقریبا در این نقاشی‌ها نیست و از این نظر شبیه به نگارگری است اما چهره‌ها امروزی هستند و از این نظر شبیه به نگارگری نیست. همچنین قرار است در این نمایشگاه محمدرضا محمدحسینی دو روز در هفته یک پرده عاشورایی را به‌صورت زنده نقاشی می‌کند.

در این نمایشگاه 23 اثر از آثار روح‌الامین به نمایش گذاشته شده که 20 تابلوی نقاشی آن ازجمله نفس رسول، کاظمین‌الغیظ، شمر با خنجر، فاتح‌ خیبر، طلوع ماه، عابس، شب بدر، مهر طومار خونین، دیر راهب، دروازه ساعات، خلیل من، بعد عباس، چاه آه، عرش بر زمین افتاد، ویرانه شام، معراج و لاهوت در تابوت در نمایشگاههای گذشته به نمایش درآمده بود و امروز دوباره در معرض دید عموم قرار گرفته است.

بدیهی است حسن روح‌الامین دل در گرو دین و مذهب خویش دارد. مأنوس‌بودن با واقعه کربلا، موهبتی از سوی پروردگار به او بوده تا خالق نگاره‌های عاشورایی خویش باشد. مخاطب با دیدن آثارش مسحور دنیایی می‌شود که در خیال خود پرورانده و او را تا ماورای این جهان به دنبال خویش می‌کشاند.

روح‌الامین از شاگردان مرحوم حبیبا... صادقی و از نقاشان متعهد آیینی است که آثارش عمدتا از مفاهیم عاشورایی و جلوه‌هایی از آیین‌های مذهبی - اسلامی برخوردار است یا به عبارتی محور تابلوهایش غالبا مضمونی شیعی و اسطوره‌های دینی دارد. او از جذابیت و شکوه و عظمت سبک باروک و همچنین شیوه کلاسیک برای نمایش سیروسلوکی که به آن معتقد است بهره کامل می‌برد و تصاویر باشکوه وقایع مذهبی‌ای که برای مسلمانان آشنایی دارد و موضوعات مورد علاقه مسلمانان است را به‌خوبی ترسیم می‌کند. روح‌الامین تاکنون نمایشگاه‌های متعددی را با مضامین دینی و تاریخی در عراق، پاریس، بروکسل و برلین برپا کرده که مورد توجه بسیاری از علاقه‌مندان به این هنر قرار گرفته است و نمایشگاه کنونی‌اش، نقش راستان که توسط مؤسسه هنر هاتف سحر و با همکاری منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد در کوشک باغ هنر برگزار شده تاکنون با استقبال خوبی از سوی علاقه‌مندان به هنر و ائمه‌اطهار(ع) مواجه گردیده است.

دقت در جزئیات از شاخصه‌های هنر روح‌الامین

میثم اخباری، مدیر کوشک هنر درباره هدف برگزاری نمایشگاه نقش راستان به جام‌جم گفت: آنچه باعث شکل‌گیری نمایشگاه نقش راستان شد گفت‌وگویی بود که ما با صاحبان این آثار که موسسه هاتف سحر است داشتیم. تا به امروز آثار عاشورایی یا آیینی حسن روح‌الامین در تعداد بالا یا مجموعه آثار به نمایش در نیامده بود و آخرین نمایشگاه ایشان به دو سال گذشته برمی‌گشت. همچنین خود حسن روح‌الامین اجازه انتشار آثارشان را در هیات‌های مذهبی داده بود که این آثار عمدتا به‌صورت پرینت‌های بی‌کیفیت در این هیات‌ها بین مردم پخش می‌شد. به دلایلی که عرض کردم در گفت‌وگو با دوستان در موسسه هاتف سحر قرار بر این شد اصل این آثار را در ابعاد واقعی کار پیش‌روی مردم قرار دهیم. به‌عنوان‌مثال اثر «عرش بر زمین افتاد» که لحظه شهادت امام‌حسین(ع) را به تصویر کشیده 12 متر است که مردم تابه‌حال ندیده بودند و ما در این نمایشگاه اصل این اثر را پیش‌روی مردم قرار دادیم. کمااین‌که میزان تاثیرگذاری و ارتباطی که مخاطب با اصل اثر می‌گیرد خیلی متفاوت از چیزی است که از یک پرینت کوچک می‌گیرد. 24 اثر از آثار حسن روح‌الامین برای اولین‌بار در این مجموعه برای بازدید عموم مردم قرار گرفته که از این تعداد قرار است پنج اثر رونمایی شود و در ایام اربعین پیش‌روی مردم قرار گرفته.

بنا بر گفته میثم اخباری، تا چندی پیش مردم، اراضی عباس‌آباد را به‌عنوان منطقه‌ای تفریحی با اماکنی مثل باغ کتاب، پل طبیعت، پارک آب‌وآتش و مجموعه‌هایی از این دست می‌شناختند اما از سال گذشته که مجموعه باغ هنر با مجموعه‌های متعددش در 25هزار مترمربع با دو دریاچه بزرگ افتتاح شد همواره تلاش کرده ارتباطی باشد بین هنر با شهروندان و علاقه‌مندان به حوزه هنر. به‌گونه‌ای‌که شهروندان بتوانند ارتباط بی‌واسطه‌ای با هنرمندان، پیشکسوتان و فعالان عرصه هنر داشته باشد. با چنین رویکردی کوشک هنر آغاز به فعالیت کرد و اولین نمایشگاه جدی‌اش هم همین نمایشگاه نقش راستان است. این نمایشگاه از 20 شهریور لغایت 5 مهر که آخرین روز ماه صفر است میزبان علاقه‌مندان و عاشقان اباعبدا...الحسین(ع) برای دیدن آثار است.

مدیر کوشک هنر در توضیح ارائه آثاری از حسن روح‌الامین در این نمایشگاه تصریح کرد: در پرده‌های عاشورایی هنرمند عموما برای دو سه کاراکتر اصلی آن، اجزای صورت را پیاده می‌کند و خیلی مهم نیست که روی اجزای صورت شخصیت‌های حاشیه‌ای و سیاهی‌لشکرها کار کند اما حسن روح‌الامین مثلا در تابلوی عرش بر زمین افتاد که بزرگ‌ترین و شاخص‌ترین اثر این هنرمند به‌شمار می‌آید به اجزای صورت تمام شخصیت‌های این پرده پرداخته که حکایت از ارزش بالایی است که این اثر برای هنرمند دارد. درهرصورت نقاشی قهوه‌خانه‌ای بخش مهمی از تاریخ هنر ایران است و در دهه‌های اخیر نیز خیلی از صاحب‌نظران سعی کرده‌اند که ارزش و جایگاه آن را به مردم بشناسانند.

او در پایان خاطرنشان کرد: توجه به جزئیات در خلق آثار توسط حسن روح‌الامین کاملا مشخص است و این جزئیات تاثیر عمیقی روی مخاطب می‌گذارد. اساسا تاثیری که آثار روح‌الامین روی مخاطب می‌گذارد برخاسته از همین حس‌وحالی است که ایشان در اجزای نقاشی‌هایشان به‌جا گذاشته‌اند.

حسن روح‌الامین در به‌تصویرکشیدن مقاتل و روضه‌ها دستی توانمند دارد. او یکی از جوان‌های متفکر در کار‌های هنری و مذهبی است و این نمایشگاه یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های آثار این هنرمند می‌باشد.