داستان غم‌انگیز حمل‌ونقل

این کف نیاز تهران برای نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی‌اش است، اما در بهترین شرایط موجود حالا وزارت کشور گفته تا پایان سال سعی می‌کند ۹۰۰ دستگاه اتوبوس نو به این ناوگان اضافه کند. وقتی از فرسودگی این ناوگان حرف می‌زنیم به نوعی داریم به مسأله ساده نگاه می‌کنیم، چراکه اساسا ناوگان حمل و نقل عمومی در حال فروپاشی است. خود معاون شهردار وضعیت اتوبوس‌های تهران را «اسفناک» توصیف کرده و گفته «از زیر سنگ هم شده، باید اتوبوس بیاوریم»، اما اصلا چقدر اتوبوس در پایتخت وجود دارد که رئیس شورای شهر تهران گفته ۹۰۰۰ دستگاه نیاز دارد؟ پاسخ این پرسش را می‌توان از آمار‌های اعلامی شرکت واحد اتوبوسرانی شهرداری تهران متوجه شد، هرچند این داده‌ها برآیندی از کلیتی است که در واقعیت وجود دارد، اما این سازمان اعلام کرده در حال حاضر ۶۰۰۰ دستگاه اتوبوس در تهران تردد می‌کنند. مسئولان این سازمان گفته‌اند با این حساب پایتخت تنها ۳۰۰۰ دستگاه نیاز دارد! اما از میان آمار‌های موجود می‌توان نکته‌های قابل‌توجهی هم به چشم دید. به عنوان مثال در حال حاضر ۱۲۵۰اتوبوس در خطوط بی. آر. تی مشغول جابه‌جایی شهروندان هستند، اما ۷۰۰ دستگاه از این اتوبوس‌ها بالای ۱۰سال سن دارند و باید نوسازی شده و از رده خارج شوند. از این دست آمار‌ها بسیار است، شاید یکی از عجیب‌ترینش این باشد که به نوشته رسانه شهرداری تهران در ماه گذشته «۹۵درصد اتوبوس‌های شهر تهران فرسوده یا از رده خارج‌شده به حساب می‌آیند.» قصه فرسودگی ناوگان حمل و نقل به اتوبوس‌های شهر محدود نیست و می‌دانیم در حال‌حاضر ۱۵۰هزار دستگاه تاکسی فرسوده در کشور وجود دارد که ۴۷ درصد از ناوگان تاکسیرانی را شامل می‌شود؛ و جالب‌تر این‌که بدانیم این تعداد در سال پیش رو به ۲۴۰هزار دستگاه می‌رسد که ۷۵ درصد از ناوگان تاکسیرانی خواهد بود. در حال حاضر در تهران ۷۸هزار تاکسی تردد می‌کنند که براساس آخرین آمارها، ۳۵هزار دستگاه از این تعداد فرسوده هستند. این درست که سال‌های سال شهرداری تهران به دولت‌ها درباره وظیفه قانونی‌شان در رابطه سهم تامین اتوبوس گوشزد کرده، اما خود شهرداری هم نگاهی جدی به وضعیت توسعه حمل‌و‌نقل عمومی نداشته است.

امید احمدی‌لاری که کارشناس حوزه شهری است در این رابطه به جام‌جم می‌گوید: «در سال‌های گذشته شهرداری تهران منابع بیشتری را برای گسترش بزرگراه‌ها صرف کرده است. براساس اظهارات مسئولان شهرداری، هزینه ساخت پل صدر و تونل نیایش به تنهایی ۵۰۰۴میلیارد تومان برآورد شده در حالی که کل بودجه حمل و نقل عمومی شهر تهران در سال۹۵، ۳۸۱۳میلیارد تومان بوده است.» او از مفهومی به نام سیاست‌های خودرومحور حرف می‌زند و بر این باور است که انحصار صنعت خودروسازی در ایران و حمایت همه‌جانبه از آن باعث‌شده دولت‌ها تعمدا به توسعه حمل و نقل عمومی فکر نکنند. نشانه‌های مورد اشاره این کارشناس شهری هم هویداست، به عنوان مثال در حال حاضر شش برابر ظرفیت معابر تهران خودرو در حال تردد است و این در حالی است که ۷۰ کیلومتر بیش از آن‌که برای تهران تا افق ۱۴۰۴ تونل و بزرگراه پیش‌بینی شده در تهران معبر ساخته شده است. در این میان، اما قربانی همه شهروندانی‌اند که مجبور به استفاده از ناوگان حمل و نقل شهری هستند. احمدی‌لاری می‌گوید: «در سال‌های گذشته دولت‌ها و شهرداری تهران دائما یکدیگر را در ماجرای بودجه حمل و نقل عمومی متهم کرده‌اند. این امر حداقل در سه دولت قبلی ادامه داشته، یعنی حداقل به مدت ۱۲سال وسایل حمل و نقل عمومی تهران لنگیده‌اند. فارغ از قصور هرکدام از طرفین، به نظر می‌رسد این موضوع قربانی کشمکش‌های سیاسی شده و دود آن هم تا جای ممکن به چشم و ریه مردم رفته است.»

روزنامه جام جم