البته تبلیغات برخی کلینیک های ناباروری هم بیتاثیر نیست. آنها تبلیغات پرطمطراقی دارند برای این که والدین را مجاب کنند فرزندی موافق خواسته خودشان وارد دنیا کنند. برای این خوشخدمتی هم ۲۰تا ۳۰میلیون تومان دستمزد میگیرند. آنها البته به والدین نمیگویند دستکاری در خلقت خداوند چه عواقبی دارد، احتمال ابتلا به سرطان، خونریزی و درد مزمن برای مادر و تولد فرزندی با اختلالات قلبی، نقص عضو و سیستم ایمنی ضعیف از اثرات این عمل است.
اسمش را گذاشتهاند سونامی ناباروری در ایران؛ آمار و ارقام وزارت بهداشت و درمان میگوید که حدود ۲۲ درصد زوجین کشور نابارورند یعنی حدود چهار میلیون نفر. این آمار اما در مقایسه با آمار جهانی زیاد هم بالا نیست. نام سونامی ناباروری اما در ادامه ارائه آمار میآید، زمانی که بدانیم حدود ۶۰ درصد زوجهای نابارور کشور، ناباروری ثانویه دارند، یعنی آنها به صورت ژنتیک نابارور نبودهاند بلکه این سبک زندگی آنهاست که باعث ناباروریشان شده است؛ مسائلی مانند تاخیر در اقدام به فرزندآوری، تغذیه یا سبک زندگی اشتباه باعث شده ناباروری، تقدیر زندگی مشترکشان شود. ناباروری این روزها برچسب بدی نیست، خدمات امسال تحت پوشش بیمهای قرار گرفت و حالا هر زوج ناباروری که قصد فرزندآوری دارد، میتواند به مراکز ناباروری مراجعه کند و استرس هزینهها و پول را نداشته باشد. این اما همه ماجرا نیست. زمانی که برخی مراکز خصوصی ناباروری به فرزندآوری به شکل دیگری جز گرم شدن کانون خانواده فکر میکنند و نگاه اقتصادی به خوراندن طعم شیرین پدر و مادر به زوجی را دارند، آنگونه میشود که در این مراکز تعیین جنسیت جنین فشاری میشود بر دوش والدینی که قصد پدر و مادر شدن دارند؛ والدینی که حتی نابارور هم نیستند اما بهدلیل تبلیغات مراکز ناباروری وسوسه میشوند فرزندی با جنسیت خاص داشته باشند.
روش مصنوعی پسر داشتن
تبلیغاتی که دهانپرکن است، اینکه با یک آزمایش ساده مانند آیویاف (لقاح مصنوعی در آزمایشگاه) میتوان جنسیت فرزندی را دختر یا پسر کرد. این رویه ثابت برخی از مراکز ناباروری است. حتی علی صادقیتبار، رئیس پژوهشکده ناباروری ابنسینا هم به جامجم میگوید که در مرکز ناباروری او هم این عمل انجام میشود. البته او تاکید میکند که برخی از زوجین نابارور اصرار دارند که فرزندشان با روشهای علمی پسر شود.قوانین سرسختانه اخیر وزارت بهداشت و درمان که اجازه سقط جنین را حتی در سنین کم هم نمیدهد، میتواند درخواست برای انجام روشهای علمی تعیین جنسیت لقاح مصنوعی را بیشتر هم کند. هرچند برخی هم به روشهای دیگر مانند تغذیه و رمل و جادو رو میآورند تا جنسیتی را قبل از بستن نطفه تغییر دهند اما روش علمی مانند آیویاف با وجود پرهزینه بودن، با وجود هزینه حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان، روش دیگر برای رسیدن به هدف پسر یا دختر داشتن است! صادقیتبار تاکید میکند که برخی از زوجین فقط توان یکبار فرزندآوری را دارند، حال اینکه ترجیح میدهند جنسیت آن یکبار هم بسته به انتخاب آنها باشد. انگار که والدین در سوپرمارکت قدم گذاشتهاند و تعیین میکنند که دختری بخرند یا پسر. به اضافه اینکه تولید جنین در آیویاف در بیشتر مواقع باعث تولد چندقلویی میشود، چراکه جنینشناسان چند تخمک و اسپرم را بارور و به مادر تزریق میکنند؛ همین اتفاق علمی میتواند باعث شود تا افراد تمایل بیشتری به فرزندآوری با روش آزمایشگاهی داشته باشند، تا یکبار ۹ ماه بار سنگین بارداری را تحمل کنند و بعد آن، والدین دو تا سه فرزند شوند. دوقلو و سهقلو داشتن با یک بارداری میتواند برای خانوادهای شیرین باشد اما خطراتی در کمین است.
خطرات در کمین
شاید زمانی که رابرت ادواردز، روش آیویاف را در سال۱۹۷۸ ابداع میکرد، حتی یک لحظه هم به فکرش نمیرسید که به کمک همین روش، بتوان جنسیت جنینی را قبل از باردار شدن، تعیین کرد. حالا اما این روش تنها راهی است که با درصد تضمین بالا، جنسیت مورد نظر، دختر یا پسر را به خانواده تحویل میدهد. این روش علمی اما خطرات زیادی را برای جنین و مادر به همراه دارد.
لیلا باجلان، جنینشناس درباره آسیبهای در کمین مادران و نوزادانی که به روش آیویاف اعتماد کردهاند. او به جامجم توضیح میدهد که داروهای هورمونی که در زمان بارداری بهصورت آزمایشگاهی تجویز میشود، میتواند باعث بزرگ شدن تخمدانها، خونریزی، سقط جنین، دردهای مزمن، حساسیت و چاقی در مادر شود. داروهای هورمونی حتی میتواند احتمال سرطان تخمدان را در بانوان افزایش دهد. بروز نقصهای جسمی و معلولیت در کمین کودکانی است که به روش آزمایشگاهی متولد میشوند. احتمال نقص جسمی میتواند با عارضه قلبی و نقص سیستم ایمنی بدن هم همراه باشد.
برهم زدن جمعیت
تصورش هم میتواند سخت باشد، اینکه روزگاری برسد و همه فرزندان یک جنسیت خاص باشند؛ همه دختر باشند یا پسر. همین حالا هم نمودار جمعیتی کشور و فرزندآوری نگرانکننده است، نرخ موالید در کشور حدود ۱.۶درصد است. حال اگر جمعیت بانوان در آینده کمتر از آقایان شود یا بالعکس، کاهش نرخ موالید میتواند کمتر هم شود، بنابراین برهم زدن نظم هستی و آفرینش میتواند اثرات مخربی در آیندهای نزدیک داشته باشد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد