گازگرفتگی اروپا در آستانه فصل‌سرما

به عبارت بهتر، روسیه با امتناع از برقراری دوباره جریان انتقال گاز به اتحادیه اروپا، زمزمه بحران انرژی در غرب را به واقعیتی عینی و ملموس تبدیل کرده است.

خط لوله نورد استریم-۱ اصلی‌ترین شریان انتقال گاز روسیه به اروپا است و سال گذشته ۳۵درصد واردات گاز اروپا از این مسیر انجام شد. گازپروم که از چهارشنبه گذشته این خط لوله را بسته است از ماه ژوئن ظرفیت انتقال گاز این خط لوله را به۲۰درصد ظرفیت کل آن کاهش داده و دلیل این اقدام را خرابی توربینی خوانده که به دلیل تحریم‌های غرب به دست روسیه نرسیده است. قطع جریان خط لوله نورداستریم به اروپا در حالی صورت می‌گیرد که وزیران دارایی گروه هفت کشور صنعتی جهان جمعه درباره وضع سقف قیمت برای نفت روسیه توافق کردند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا تصمیم گروه هفت را برای وضع سقف قیمت بر نفت روسیه، گامی مهم برای جلوگیری از درآمدزایی ولادیمیر پوتین در جنگ این کشور علیه اوکراین خواند. این در حالی است که دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت ملی روسیه تهدید کرد اگر اتحادیه اروپا محدودیت درباره سقف قیمت گاز روسیه را افزایش دهد، صادرات گاز قطع خواهد شد. واکنش سریع شرکت گاز پروم و به عبارت بهتر دولت روسیه در قبال این تصمیم گروه هفت، بحران‌های عمومی و اقتصادی را در منطقه یوروو اتحادیه اروپا تشدید‌خواهد کرد.

روسیه از زمان حمله نظامی به اوکراین، در واکنش به تحریم‌های گسترده غرب علیه مسکو، صادرات گاز به کشور‌های اروپایی را به‌شدت کاهش داده‌است. آلمان که این روز‌ها در مرکز بحران کمبود انرژی قرار دارد، بر اتخاذ تدابیر بیشتر و تنوع بخشیدن به سبد انرژی مورد نیاز خود تأکید دارد. کلوس مولر، رئیس تنظیم مقررات بخش انرژی آلمان گفت که با توجه به تصمیم روسیه برای تعلیق انتقال گاز به اروپا از طرق خط لوله نورد استریم، پایانه‌های گاز طبیعی مایع، ذخیره‌سازی و صرفه‌جویی در مصرف اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند، اما به نظر می‌رسد این فرمان چندان مورد پذیرش افکار عمومی این کشور قرار نگیرد! بسیاری از تحلیلگران حوزه اقتصادی و سیاسی در غرب معتقدند که شهروندان کشور‌های اروپایی قدرت هضم تبعات اقتصادی و روانی ناشی از قطع گاز روسیه را نخواهند داشت، حتی اگر سیاستمداران به شهروندان در این خصوص تضمین دهند!

بدون شک تبعات تصمیم اخیر روسیه در مناسبات اعضای ناتو با یکدیگر قابل مشاهده خواهد بود، خصوصا آن‌که شرکت گاز پروم فعلا نیتی برای ارسال مجدد گاز به کشور‌های اروپایی ندارد. همین مسأله کافی‌است تا در دو سوی آتلانتیک اختلافات بر سر چگونگی مواجهه با مسکو در جنگ اوکراین افزایش یابد. مسکو قبلا نیز به صورت رسمی و غیررسمی اعلام کرده بود که از سلاح گاز برای تنبیه اعضای ناتو استفاده می‌کند. این در حالی است که به دلیل طولانی‌تر شدن نبرد اوکراین و افزایش مخالفت افکار عمومی غرب با حمایت‌های مستمر اروپاییان از کی‌یف و دولت زلنسکی، مدیریت صحنه نبرد از دست واشنگتن و لندن خارج شده است. آمریکا و انگلیس دو عضو خواستار استمرار جنگ اوکراین در ناتو هستند. آن‌ها معتقدند فرسایشی شدن نبرد منجر به امتیازدهی روس‌ها در برابر کی‌یف خواهد شد. با این حال مقامات روسی با یک بازی حساب‌شده در حوزه انرژی، در حال تشدید و تقویت شکاف‌ها در پیمان آتلانتیک شمالی هستند. روسیه، در حالی تصمیم به توقف ارسال گاز به اروپا از طریق خط لوله گازی نورداستریم ۱ کرده است که کشور‌های اروپایی تاثیر مستقیمی از جنگ اوکراین پذیرفته‌اند.

در چنین شرایطی کشور‌های اروپایی تلاش می‌کنند خود را مسلط بر صحنه نشان دهند! تسلطی که در عمل نمودی ندارد. به عنوان مثال، مقامات آلمانی در حالی سخن از کنترل تبعات ناشی از قطع انتقال گاز روسیه به کشورشان به میان می‌آورند که در این کشور، تورم در ماه اوت به بالاترین سطح در ۵۰ سال گذشته رسید و خانوار‌ها باز هم خود را برای افزایش مبلغ قبوض انرژی آماده می‌کنند. افزایش قیمت انرژی در کشور‌های مختلف اروپایی (باتوجه به پیوستگی اقتصادی موجود در منطقه یورو) روی تمامی اقلام و کالا‌ها تاثیرگذار بوده است. در این میان ما شاهد دومینوی بحران در دو حوزه انرژی و اقتصاد (معیشت عمومی) کشور‌های اروپایی هستیم. همان‌گونه که اشاره شد، نورداستریم-۱ ماه گذشته نیز به دلیل تعمیر و نگهداری ۱۰روز فعالیت خود را متوقف کرد. مسکو که عرضه گاز از طریق نورداستریم-۱ را در ماه ژوئن به ۴۰درصد و در جولای به ۲۰درصد کاهش داد، تحریم‌ها را عامل بروز مشکل برای تعمیر و نگهداری این خط انتقال می‌داند و می‌گوید که در نصب تجهیزات با مشکل مواجه شده است. رابرت هابک، وزیر اقتصاد آلمان، اوایل این ماه گفت که نورد استریم کاملا عملیاتی است و به رغم آنچه مسکو ادعا می‌کند، هیچ مشکل فنی وجود ندارد. روسیه از زمان تهاجم به اوکراین، عرضه گاز به بلغارستان، دانمارک، فنلاند، هلند و لهستان را به طور کامل قطع کرد و انتقال گاز از سایر خط لوله‌ها را هم کاهش داد، اما اقدام اخیر گاز پروم، دامنه به مراتب وسیع‌تری را از بازیگران اروپایی دربر می‌گیرد.

روزنامه جام جم