علوم شناختی و قدرت شناختی زنان | تکنیک های رسانه برای تنزل سطح الگوی زنان

به گزارش جام جم آنلاین، برنامه «ساعت بیست و چهار و یک دقیقه» با هدف معرفی و آگاهی بخشی علوم شناختی در قالب نبردها، دیپلماسی و نهایتا جنگ‌های شناختی هم در قالب‌های صلح مبتنی بر علوم شناختی و هم در قالب فضای عمومی عملکرد در چارچوب علوم شناختی در بستر رسانه به روی آنتن رادیو گفت‌وگو رفته است.

این میزگرد، با استفاده از تکنیک‌ های علوم شناختی به گفتمان سازی بر مبنای تکنیک‌ های رسانه‌ ای در حوزه شناختی می‌پردازد.

در قسمت هشتم از فصل پنجم برنامه «ساعت بیست و چهار و یک دقیقه»، دکتر معصومه نصیری به عنوان کارشناس مجری با دکتر علیرضا داودی، کارشناس رسانه و علوم شناختی و دکتر زهرا شیخی نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی به بررسی قدرت شناختی، زنان و قدرت نقش‌سازی و نقش آفرینی‌ها پرداختند.

نصیری،کارشناس مجری: نقش‌سازی ناظر بر چه رفتار و رویدادی است و محل پیوند آن با بحث شناختی کجاست؟

داودی: برخی از نقش‌ها ذاتی هستند یعنی هر دختری که متولد می‌شود از آن برخوردار است اما بعضی از نقش‌ها در مسیر زندگی به شخص اضافه می‌شود که بخشی از آنها اکتسابی است یعنی خود شخص می‌پذیرد و قسمتی از آنها غیراکتسابی و تحمیلی است.

قاعدتاً نقش دختر بودن ذاتی است . پس از مدتی نقش‌هایی مانند خاله و عمه به او تحمیل می‌شود ، یعنی فرد دیگری نقشی را تعریف کرده و به صورت اجتماعی به او نسبت داده شده است. موضوع برنامه در ارتباط با نقش‌های اکتسابی است. در واقع ما به این موضوع می پردازیم که یک زن در نقش‌پردازی نسبت به توانمندی‌های خود در قبال جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند چه مسیری را انتخاب می کند. رابطه میان او و این کسب کردن یک مفهوم کلیدی به عنوان مسئولیت است یعنی این نقش بر دوش یک زن گذاشته نمی شود بلکه مفهومی است که زن در مسیر اکتساب به آن خواهد رسید. میزان مسئولیت او در قبال جامعه، خودش ، دیگر نقش‌هایش ، آینده‌ام، تاریخ ، گذشته ، حال تعریف می شود . پس زمانی که از نقش سخن می گوییم منظور میزان درک ، فهم و شناخت صحیح ، دقیق و کارآمد از این نسبت میان زن و همه این اقمار است. زنی دارای قدرت‌ شناختی است که ترکیبی از دانش، منش ، روش و بینش نسبت به صیانت از این مسئولیت اکتسابی را دارد.

نصیری ،کارشناس مجری: و این حوزه صیانتی به خود فرد برمی‌گردد، سیستم و جامعه نسبت به این صیانت ممکن است که در تعارض باشد یا تکمیل‌کننده باشد؟

داودی: در طول تاریخ نه در جامعه نبوی و نه در مدینه فاضله، نمی‌توانیم ادعا کنیم سیستم توانایی کامل در صیانت از این اکتساب را دارد. درواقع می توان گفت پنجاه درصد از این صیانت به سیستم ، شروط و فهم کامل از این نقش مربوط است و پنجاه درصد به خود زن برمی‌گردد که چگونه صیانت را ترجمه کند. پس باید ببینیم که آیا آن زن می‌خواهد از گزاره‌های صیانتی در قبال مسئولیت خود استفاده کند یا خیر . در دنیای امروز هیچ زنی را سراغ نداریم که فرق بین خوب و بد را تشخیص ندهد اما اینکه از این تشخیص خود استفاده می‌کند یا خیر ، به دلایل زیادی وابسته است.

نصیری ، کارشناس مجری: چرا گزاره صیانت در حوزه مبتنی بر مسئولیت یا ناظر بر آن در طبقه زنان دچار چالش است؟

شیخی : به نظر من تربیت دینی در تعیین پاسخ‌ها و کنش‌گری‌های ما و برونداد رفتارهایی که در اجتماع و حتی در خانه داریم بسیار تاثیرگذار است . هر چند ممکن است گوشه‌ای از مشکلات به حوزه‌های دیگر مرتبط باشد اما اصل ماجرا به ضعف تربیت دینی ما بازمی‌گردد .

اگر افراد دچار ضعف هویت دینی شوند ، قطعاً غیرت دینی آنها دچار مخاطره می‌شود و در رفتار آنها تأثیرگذار است. در ادامه در تصمیم‌گیری و نوع نگاه به جامعه و انتخاب‌ها اثر می‌گذارد. باور دارم که اگر غیرت دینی حفظ شود ، در کنار آن متوجه مقوله صیانت باشیم ، خود را در دایره الهی تصور کنیم و بدانیم که خداوند در تمام لحظات و در همه جا حاضر و ناظر است، دیگر تفاوتی ندارد دستگاه یا فردی بر ما نظارت می‌‌کند یا نه یا اگر کار خاصی انجام دهیم چگونه ما را قضاوت می‌کنند. در این حالت ناظری داریم که بسیار قوی‌تر و بالاتر از همه دستگاه‌های نظارتی عالم تعریف می‌شود ، خیلی خوب محافظت و مراقبت می‌کند ، ستارالعیوب است و بسیار حسابرس است. این تربیت دینی اکنون به نشانه دشمنی تعبیر می شود یعنی همان‌هایی که برای ما برنامه‌ریزی می‌کنند ، به صورت نامحسوس و با اثرگذاری خوب در داخل کشور ، افراد خودشان را انتخاب کرده‌اند و به گونه ای از ضعف‌ و قوت‌ زنانه استفاده می‌کنند که تعاریف‌ ، معیارها و سنجش‌ها را تغییر بدهند تا به تبع آن تغییرات اجتماعی اتفاق بیافتد.

آن چه که اهمیت دارد، این است که دختران و زنان ما که مسلمان شیعه هستند، هویت زنانه خودشان را حفظ کنند، در کنار آن برای هویت دینی خود ارزش قائل باشند و از آن مراقبت کنند چون این هویت به آنها قدرت بزرگی می‌دهد. قدرتی که منجر به تغییرات خوب اجتماعی می گردد و در مقابل اگر از آن صیانت نشود، منجر به تغییرات اجتماعی خاطره‌انگیز می شود.

زمانی در جامعه ما فرزند شهید بودن ارزش بود یعنی با این که فرزندان شهدا نداشتن پدر ؛ این تجربه سخت را از سر می گذراندند ، به آن افتخار می‌کردند. اما اکنون این احساس سربلندی و افتخار برای دختران و پسران شهید ما وجود ندارد چون یک فرآیند تغییر ذائقه با برنامه‌ریزی بسیار آرام و دقیق ‌اتفاق افتاد . اکنون به مرحله‌ای رسیده ایم که آن دانشجوی پزشکی‌ که فرزند شهید است، به خاطر نگرانی از قضاوت شدن درباره این که با سهمیه وارد دانشگاه شده است ، چادرش را برمی‌دارد. البته برداشتن چادر محل بحث ما نیست اما آنچه که برای من به عنوان یک هویت دینی ، ارزش محسوب می‌شود برای او ارزش نیست .

نصیری، کارشناس مجری: خانم شیخی ، شما در مؤلفه‌ها و عرصه‌های مختلف اجتماعی فعالیت داشته اید. متاسفانه امروز زن پرورش یافته در الگوی تربیت دینی ، به عنوان زن ناکارآمد به جامعه معرفی می‌شود. یعنی در این اندیشه یک زن با داشتن مؤلفه‌های اصیل تربیتی دینی ایرانی اسلامی نمی‌تواند نقش‌آفرین باشد . از نظر شما این نگاه و رویکرد از کجا نشئت می گیرد؟

شیخی: اگر زنِ ایرانی مسلمان شیعه ، حضرت زهرا (س) و زینب (س) را دقیق و درست شناخته باشد، می‌پذیرد که برای رسیدن به نقطه زن تراز انقلاب اسلامی باید راه دشواری را پیش بگیرد و از خیلی از منیت‌ها ، تفریحات و جذابیت‌ها بگذرد. چرا زنی که به عنوان حضرت زهرا (س) و زینب کبری (س) به ما معرفی کردند، زنی است که پوشیه می زند و مردها او را نمی‌دیدند ، در حالی که حضرت زهرا (س) بزرگترین رسانه تاریخ اسلام است. در شرایطی که اگر قیام عاشورا را تشریح کنیم در می یابیم که اگر اثر و ارزش کار هفتاد و دو تن یاران امام حسین (ع) را در یک کفه قرار دهیم ، حضرت زینب (س) به تنهایی در کفه دیگر ترازو قرار می‌گیرد. ما در این باره تنها به این گفته که «حضرت زینب نبود کربلا در کربلا مانده بود» قناعت کردیم ، در حالی که این جمله مفهوم عمیقی دارد.

از نگاه منِ پزشک کاملاً طبیعی است فردی که دچار مصیبت می شود ، یک دوران سوگ طی کند . حال شما تصور کنید که این پروسه در روز عاشورا در بازه زمانی شش ساعت اتفاق می‌افتد و عزیزترین افراد حضرت زینب (س) با تلخ ترین صحنه ها به شهادت می‌رسند و ایشان می‌گوید من جزء زیبایی چیز دیگری ندیدم. پس از آن ایشان در کاخ یزید رسانه اصلی عاشورا می شود ، تمام هویت، منیت‌ها ، نفاق و کفری که دشمنان داشتند را فاش می‌کند اما چون این مسائل به درستی تبیین نشده است ، به درستی به ما نمی رسد . از این رو انتظار ما این است که ساحت مقدس خانواده دقیقاً با همان قیام عاشورا تبیین شود برای زن جمهوری اسلامی ، صرفاً به چند روز عزاداری و گریه‌های سطحی بسنده نکنیم.

بانوان باید نسبت به این که چرا حضرت زینب کبری (س) پس از عاشورا تبعید می‌شوند ، نگاه و فهم دقیق داشته باشند . باید بدانیم ایشان به دلیل داشتن صدای رسا و هراسی که در دل دشمن ایجاد کردند و به این دلیل که چهره واقعی نفاق و کفر را به همه نشان دادند اسیر شدند . باید هوشیار باشیم چون برخی از بنیادهای برانداز به صورت حساب‌شده و دقیق سطح الگوی زنانه را به پایین ترین سطح تنزل می‌دهند . به عنوان مثال در سریال‌های شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان ، سطح نقش مادری که بسیار زیبا و مهم است به یک زن مستقل که می تواند شغل داشته باشد ، مخارج خود را تامین کند ، سپس در اجتماع ظهور و بروز داشته باشد و تمام دغدغه او این است که چه بپوشم که جذاب‌تر به نظر برسم ، تنزل یافته است. دلیل این وضعیت این است که فهم دقیق و شعور بانوان به سمتی می‌رود که آنها هدایت می‌کنند .

نصیری ، کارشناس مجری: مدتی پیش یک زن رأس سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی شد. به نظر می‌رسد نگاه به زن و دخیل کردن نگاه زنانه در سیاست‌گذاری‌هایی که علیه جمهوری اسلامی انجام می شود و هدف‌گذاری بر روی این قشر به شدت می‌تواند بر نقش‌آفرینی‌های آنها در اجتماع ، اختلال و انحراف ایجاد کند .

داودی: در مجلس شورای اسلامی سه طیف زن وجود دارد. طیف اول امثال دکتر شیخی هستند. گرچه بسیاری از آنها را نمی‌شناسیم اما نطق‌های آن‌ها را می‌بینیم که یک حریت عجیبی دارند. دسته دوم در بند هستند که همان تعریف غربی ابزار است. طیف سوم که نه در دسته اول هستند نه دوم ، بسته به شرایط تغییر موضع می دهند. زمانی که دشمن می‌خواهد برنامه‌ریزی کند، بر دسته اول متمرکز می شود یعنی برای طیف دوم و سوم برنامه‌ریزی نمی‌کند و با آنها کاری ندارد چون آنها خودشان هستند. دشمن در ابتدا شروع به مانور دادن می‌کند. اگر خبرگزاری‌ها را رصد کنید خواهید دید برخی از بانوان همچون استاندارد گوآتمالا هستند اما عده ای استاندارد در انقلاب هستند. دشمن با استاندارد در گوآتمالا کاری ندارد و به سراغ استاندارد در انقلاب می‌رود.

اما این که چرا دشمن مسئولیت سرویس اطلاعاتی خود با آن عظمت را به یک بانو می سپارد به این دلیل است که نتوانسته از پس دسته اول برآید. همه برنامه‌ریزی‌ها با نطق یک خانم از طیف اول بر باد می رود. البته رسانه های معاند از جمله اینترنشنال، رادیو فردا، VOA، بی‌بی‌سی، یورو نیوز و ... خودشان این مسئله را تیتر می‌کنند. هنگامی که با به کارگیری تفکر مردانه و برنامه‌ریزی سیستماتیک، نتوانستند گروه اول را با خود همراه کنند با یک مسئله حل نشدنی روبرو می‌شوند .تعداد این زنان کم نیست ، متمرکز نیستند و در یک جا حضور ندارند پس چگونه می‌توان یک سیستم را تخریب کرد ؟ به این صورت که یک شخص با اندیشه خود در راس یک نهاد امنیتی بنشانند تا بتواند مسائل لاینحل‌ها را حل کند. البته این کار لزوماً به معنای الگوسازی نیست . ما درباره سیستم‌های امنیتی صحبت می‌کنیم. این موضوع در سازمان هایی مانند CIA ، ام آی ایکس و ام آی فایو جریان دارد اما وقتی نهادی مانند موساد از یک زن برای چنین جایگاهی استفاده می کند یک پیام روشن دارد؛ «ما از پس جریان اول برنیامدیم». این شرایط خطرناکی برای آنهاست چون دسته دوم و سوم هیچ بعدی ندارند و تنها به این فکر می کنند که بیشتر دیده شوند و امتیار بگیرند. اگر همه نقش‌های مادری، همسری، خواهری و دختری و نقش‌های اجتماعی که خود 8 تا 10 مرتبه می‌شود را کنار بگذاریم ، آن چه که عده ای را از اکثریت جدا می کند اراده، تمرکز و به نوعی جسارت بیان حقیقت است . بنابراین وقتی سیستم امنیتی در رژیم صهیونیستی نوک پیکان را با یک خانم طراحی می‌کند، به این معناست که می‌داند این دسته دوم و سوم نیستند که انقلاب را نگه داشته اند که آنها حتی با نوع عملکردشان رسماً در مسیر ضد انقلاب دویده اند. پس با آنها کاری ندارد چرا که مسیر تربیتی ندارند اما زنان طیف اول افرادی مانند خود پرورش می کنند پس باید با به کار گماردن زن در سیستم امنیتی در این فرآیند اختلال ایجاد کند.

توجه داشته باشید بنده قدرت مؤثر شناختی خود را در جامعه از میزان صلابت زنان در صیانت از آن منِ مسئول در انقلاب می گیرم . زن برهنه را در اروپا وامریکا و ... می توان دید اما زن مسئول انقلابی صیانت‌گزین را جز در یمن، بحرین، لبنان، عراق، سوریه و خانواده راشل کوری در آمریکا نمی توان در هر جایی دید و در این کشورها هم در سطح جامعه قابل رویت نیستند. در بیان کلی زنان طیف نخست در جامعه ما کم هم نیستند و در برخی مواقع آن سیستم مریض را عاصی کرده و به ستوه آورده‌اند به طوری که دستگاه‌ها و بنیادهای خارج از ایران را ویران کرده اند و باقیمانده آن ، مسیح علی‌نژاد را روی کار آورده‌اند. انتهای داستان آنها هم این است که در جمع همجنس‌گراها و بهائی‌ها حضور پیدا کنند و سخن بگویند.

در این بخش درباره زن باصلابت سخن می گوییم که می تواند هر ظاهری داشته باشد . چنین زنی اقتدار هم دارد پس شناخت او کامل است، وقتی تمام این ویژگی ها را دارد یعنی مؤثر مثبت است. یک قدرت مؤثر با‌صلابت صیانت‌گر دارای تربیت ایدئولوژیکی است که تفاوتی ندارد مسیحی ، یهودی یا مسلمان است. این تربیت در هر صورت برای زن اقتدار قائل است چون مؤثر است. غیر از این هرچه هست بهانه است و قطعاً جامعه از آن نفعی نمی‌برد. از دامن این زن مقتدر باصلابت مؤثر تعیین‌کننده صیانت‌گر و با‌اصالت کسانی بیرون می‌آیند که تاریخ را زیر و رو می‌کنند. مانند حاج قاسم سلیمانی، شهید مغنیه ، ابومهدی المهندس ، شهید حججی ، حضرت علی اصغر و... .

نصیری ، کارشناس مجری: متاسفانه امروزه زنانی را می بینیم که اساساً هویتی برای مادر بودن خود قائل نیستند و یک زن تحصیل‌کرده یا تاجر موفق را بهتر از خودشان می‌دانند. درباره تخریب نقش ها توضیح دهید.

شیخی: اعتراف می‌کنم هر نقشی که داشته باشم بزرگترین افتخارم مادر سه فرزند بودن است. اسلام نقش مادر را به عنوان مرکز مهر ، محبت و دلسوزی برای یک خانواده ترسیم می کند و زمانی که این نقش کمرنگ و تضعیف می‌شود، خانواده و محور اصلی پایداری یک جامعه آسیب می‌بیند. جامعه ای که خانواده در آن آسیب دیده است قطعا لطمه خواهد دید.

هنگامی که یک زن دیده شدن در نقش‌های اجتماعی و شاغل بودن را به نقش مادری برتری می دهد به کالای مصرفی تبدیل خواهد شد که در نهایت دچار استحاله‌ می‌شود . و این اتفاق آنچنان نرم و آرام رخ می دهد که خودش متوجه فرآیند نمی شود ، حتی شاید برای او ناراحت کنند و ناخوشایند نباشد. از این رو باید از این آگاهی و خودآگاهی صیانت شود.

مادران ما در گذشته تلاش می کردند جایگاه یک بانو در خانواده را برای ما تبیین کند. بدون اینکه درباره آن اندیشیده یا آموزشی دیده باشند. امروز فرزندان ما مطالباتی دارند که کاملاً به حق است و تمام این سختی‌ها برای یک مادر شیرین و جذاب است. من به عنوان یک پزشک در ساحت اجتماعی موظف هستم از بیت‌المال که با قطره قطره خون شهداء به ثمر نشسته است صیانت کنم و از پایمال شدن آن جلوگیری کنم اما در کنار آن باید نقش مادری‌ام را حفاظت کنم. وقتی در جایگاه نماینده مجلس قرار می گیرم نگران هستم چون چالش های سیاست‌گذاری‌ و آسیب های مترتب از آن را می بینم پس وظیفه دارم از جایگاهی که مردم با اعتماد به من سپرده اند مراقبت کنم. درواقع باید تلاش کنیم تا در خودآگاهی کامل تمام این نقش‌ها را حفظ کنیم .

داودی: بدترین حالت آن است که به جای فرزند مراقبت از یک حیوان را به یک خانم می‌سپارند این همان نقطه است که می‌گوییم شناخت و درک تغییر کرده است و زمانی است که دشمن به انتظار نشسته است تا براندازی و تخریب را آغاز کنند.

شیخی: پیش تر به بنیادهای برانداز اشاره کردم چون مطالعه عمیقی بر این موضوع داشته ام . در این پژوهش دیدم گزینش سوژه‌ها چقدر دقیق و عالمانه است و در مقابل ما چقدر غفلت داریم. به عنوان مثال جریاناتی با نام توانمندسازی زنان ، استقلال زنان یا دخترانی که رهبران آینده هستند شکل می گیرد که کلیدواژه‌های آن در ظاهر برای ارزش گذاری زن است اما در حقیقت آنها راهبردها را تعیین می‌کنند و کاملاً برای آن برنامه‌ریزی دارند و متأسفانه ما دچار یک غفلت راهبردی عمیق شدیم .

داودی: خیابانی در تهران پر از کتاب‌فروشی بود اما امروز همه به پت شاپ (فروشگاه لوازم حیوانات خانگی) تبدیل شده است .همین موضوع عمق تغییر زاویه نگاه را نشان می دهد و در ادامه اختلالاتی در شناخت ایجاد می‌کند.

در اینجا می خواهم این موضوع را اضافه کنم که نگاه مؤدبانه به زن مؤثر آداب دارد. برای همین است که ما عرض می‌کنیم قدرت مؤثر شناختی صفر تا صد یعنی فقط زنان جامعه که دشمنان هم این را درست فهم کرده‌اند.

مجموعه برنامه «ساعت بیست و چهار و یک دقیقه»، به تهیه کنندگی نوشین رهگذر، سردبیری علیرضا داودی، اجرای کارشناسی معصومه نصیری، گویندگی سعید بارانی و هماهنگی مهدی تاجیک روزهای دوشنبه و چهارشنبه ساعت ۱۶ از طریق امواج رادیو موج fm ردیف ۱۰۳،۵ مگاهرتز تقدیم علاقه‌مندان به حوزه علوم شناختی می‌شود.

برنامه ساعت بیست و چهار و یک دقیقه با هدف معرفی و آگاهی بخشی علوم شناختی در قالب نبردها، دیپلماسی و نهایتا جنگ‌های شناختی، رادیو گفت‌و‌گو هم در قالب‌های صلح مبتنی بر علوم شناختی و هم در قالب فضای عمومی عملکرد در چارچوب علوم شناختی در بستر رسانه به روی آنتن رادیو گفت و گو رفته است. این میزگرد با استفاده از تکنیک‌های علوم شناختی به گفتمان سازی بر مبنای تکنیک‌های رسانه‌ای در حوزه‌ی شناختی می‌پردازد.