خاورمیانه؛ منجی اروپا می‌شود؟

نیاز فوری اروپا به تنوع بخشیدن به تامین‌کنندگان انرژی خود و رهایی از سایه وابستگی به روسیه می‌تواند فرصتی طلایی برای تولیدکنندگان نفت و گاز خاورمیانه و شمال آفریقا فراهم کند. برای منابع انرژی غیرروسی، رهبران قدرت‌های اقتصادی اتحادیه اروپا (نظیر آلمان، فرانسه و ایتالیا) بار‌ها روانه تولیدکنندگانی مانند الجزایر، عربستان سعودی، امارات و قطر شده‌اند. علاوه بر همکاری انرژی، این جست‌وجو برای تنوع، ابزار ارزشمندی برای تقویت مشارکت‌های دوجانبه و گسترش روابط اتحادیه اروپا و خاورمیانه و شمال آفریقا در بلندمدت است.

در جست‌وجوی منابع جدید

زمستان امسال برای تامین انرژی اروپا، زمستان سختی خواهد بود، اگرچه این امر عمدتا در تحویل گاز به جای نفت متمرکز است. با این حال، پیش‌بینی افزایش فشار و تحریم‌ها بر صادرات نفت روسیه همچنان بر قیمت نفت تأثیر خواهد گذاشت. در حالی که بازار‌های نفت بر اساس ملاحظات تقاضای آسیایی، تحریم‌های روسیه و احتمال ورود مجدد صادرات ایران در نوسان هستند، بازار‌های گاز با مجموعه متفاوتی از متغیر‌ها مواجه هستند. برای اروپا، ریسک سیاسی بیشتر با اختلال در تحویل ال‌ان‌جی و حملات به زیرساخت‌های حفاری در مدیترانه شرقی مرتبط است. ظهور خطرات سیاسی برای زیرساخت‌های گازی جدید در شرق مدیترانه، نشان‌دهنده یک تهدید طولانی‌مدت امنیت انرژی برای منابع تامین‌کننده اروپایی است، حتی قبل از این‌که آن‌ها به‌عنوان جایگزینی برای گاز خط لوله روسیه شناخته شوند. از سوی دیگر، مشارکت‌های زیرساختی جدید در اروپا با تامین انرژی از خلیج‌فارس در حال افزایش است که می‌تواند به معنای روابط تجاری و سرمایه گذاری جدید باشد. هم اکنون تولیدکنندگان خاورمیانه نمی‌توانند کار قابل‌توجهی برای اروپا انجام دهند، چرا که بیشتر آن‌ها در حال حاضر با حداکثر ظرفیت یا نزدیک به حداکثر ظرفیت تولید می‌کنند. قطر به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده ال‌ان‌جی دنیا، قرارداد‌های بلندمدتی عمدتاً با دولت‌های آسیایی امضا کرده است و قبل از سال ۲۰۲۵ میلادی گاز مازادی برای صادرات نخواهد داشت. امنیت انرژی به اولویت رهبران اروپایی تبدیل شده‌است. همچنین بحران کنونی به ارزیابی مجدد روابط میان اتحادیه اروپا و کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس منجر شده است که با مشارکت استراتژیک با دولت‌های خلیج‌فارس -که توسط کمیسیون اروپا در ماه می‌رونمایی شد- آشکار گردید.
کارول نخل، بنیانگذار و مدیرعامل شرکت کریستول‌انرژی می‌گوید: در ماه‌های اخیر، نیاز فوری به تنوع بخشیدن به تامین‌کنندگان گاز طبیعی و کاهش وابستگی انرژی به روسیه به یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی ایتالیا تبدیل شده است. از زمان آغاز درگیری اوکراین، مقامات ایتالیایی (اغلب با همراهی مدیرعامل گروه انرژی انی) بازدید‌های خود را از کشور‌های عمده تولیدکننده مانند الجزایر، قطر، آنگولا و جمهوری کنگو افزایش داده‌اند. علاوه بر این، شرکت انی و گروه مصری‌ای گس، توافق‌نامه‌ای را برای افزایش صادرات ال‌ان‌جی به اروپا امضا کردند. اگرچه منابع اضافی از همسایه جنوبی می‌تواند حداقل در کوتاه‌مدت تنها بخشی از تولید انرژی مورد نیاز اقتصاد کشور را جایگزین کند، تلاش برای تنوع‌بخشی می‌تواند ابزار ارزشمندی برای تقویت مشارکت‌های دوجانبه و روابط اقتصادی در درازمدت باشد. عنوان مثال، در چهارمین اجلاس بین دولتی الجزایر و ایتالیا که در ماه ژوئیه برگزار شد، دو کشور ۱۵موافقت‌نامه و یادداشت تفاهم را در زمینه‌های مختلف از جمله انتقال انرژی، همکاری‌های صنعتی و فناوری، زیرساخت‌ها، داروسازی و استارت‌آپ‌ها امضا کردند.

منطقه خلیج‌فارس شرایط جذابی برای تولید هیدروژن آبی و سبز و مشتقات آن (مانند آمونیاک) دارد. اگرچه این چند سال طول می‌کشد، اما شرکت‌های اروپایی در حال حاضر بازیگران مهمی در چنین پروژه‌های نوظهور هستند. هیدروژن یکی از جایگزین‌های استفاده کنونی اروپا از گاز طبیعی، اما از سال ۲۰۲۶ میلادی خواهد بود. حرکت به سوی توافق‌نامه تجارت آزاد اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج‌فارس اخیرا پس از سال‌ها توقف، از سر گرفته شده است. با این حال، همکاری انرژی سبز تا حدود زیادی باید بر اساس کشور به کشور انجام شود.

اتحادیه اروپا باید در رویکرد خود نسبت به هیدروژن خلیج‌فارس بی‌طرف باشد و بیشتر بر هزینه، افزایش مقیاس، بهبود فناوری و کربن صفر از طریق قوانین روشن و منطقی تمرکز کند. در انرژی‌های تجدیدپذیر، کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر سرمایه‌گذاران مهمی در خارج از مرز‌های خود از جمله در داخل اروپا هستند. این شرایط می‌تواند فضایی برای همکاری در پروژه‌های مشترک انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه برای کاهش اثرات قیمت بالای انرژی در کشور‌های در حال توسعه وجود داشته باشد. همچنین با توجه به پتانسیل آن برای تولید کربن اندک در فرآیند محصولات انرژی بر، پتانسیل ادغام شورای همکاری خلیج‌فارس در زنجیره‌های تامین نوظهور اتحادیه اروپا برای محصولات کلیدی وجود دارد.