بپذیریم کرمانشاه از لحاظ بهره برداری از منابع آبی زیرزمینی،در وضعیت بحران است/ تغییر الگوی مصرف آب با توجه به میزان بارندگی

به گزارش جام جم آنلاین کرمانشاه؛ تالاب هشیلان، رودخانه گامسیاب، رودخانه راز آور و …از جمله آبهای خشک شده در کرمانشاه هستند.

سوء مدیریت‌ ها و نبود نظارت‌ بر مصرف آب در بخش‌های مختلف بویژه کشاورزی در استان موضوع مهمی است که در کنار خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی، کرمانشاه را دچار تنش آبی کرده است.

هیچ نظارت ، آموزش و حمایتی از کشاورزان در این حوزه نیست و نقش منفعلانه جهاد کشاورزی به عنوان متولی اصلی این امر، در برابر چنین شرایطی جای تامل دارد.

حالا که سراب نیلوفر هم مانند دیگر سراب ها و رودخانه های استان خشک شده اما زمین ‌های کشاورزی اطراف پر رونق و سر سبز است. از خیار و هندوانه بگیر تا دیگر صیفی‌جات و سبزیجات و ذرت در زمین‌های کشاورزی اطراف سراب نیلوفر کشت و حتی عرضه می شود.

در همه زمین ها نیز چاه آب دیده می شود.

یکی از اهالی روستا های اطراف سراب نیلوفر با ابراز تأسف از خشکی سراب می گوید: تا همین چند سال پیش سراب بسیار پر آب بود. آنقدر پر آب بود که مردم می ترسیدند در آن شنا کنند. در گذشته حتی به علت آب زیاد افرادی در این سراب غرق شده‌اند.

عمو حسن ۶۲ ساله که دامپرور است ،می افزاید: زمین ‌های کشاورزی اطراف سراب، در گذشته بیشتر دیم بودند ولی در حال حاضر همه به کشت آبی تبدیل شده اند. کشاورزان هم ذرت ،گوجه و حتی هندوانه می‌کارند و همین ها باعث خشکیدن و از بین رفتن سراب نیلوفر شده است .

عمو حسن اضافه می کند: در همه زمین‌های کشاورزی این منطقه چاه آب حفر شده و همین باعث شده آبی در این زمین خدا نماند.

یکی از کشاورزان که کشت گوجه دارد نیز با ابراز بی تفاوتی می گوید: چاه در زمین خودم است و از آب چاه خودم برای این کشت پر آب استفاده می کنم.

زمین دیم محصول و درآمدی ندارد اما ذرت ،گوجه فرنگی و صیفی‌جاتی که با آب به عمل می آیند فروششان بهتر است و پولی دست کشاورز را می‌گیرد.
اگر محصول آبی نکاریم زندگی را چطور بچرخانیم ؟

وی که فردی میانسال است،ادامه می دهد: فقط من نیستم که در زمین کشاورزی چاه دارم . شما روستاهای اطراف سراب نیلوفر را نگاه کنید می‌بینید اغلب چاه آب دارند حالا یا مجاز و یا غیر مجاز.

البته آنهایی که غیر مجاز هستند چند مورد دیده ام که چاه پلمب شده و اجازه بهره برداری به کشاورز داده نشده اما به محض اینکه ماموران می‌روند، کشاورز از نو در عرض یک هفته چاه غیر مجاز دیگری را حفر می کند.

تغییر کشت محصولات کشاورزی

یک کارشناس کشاورزی با اشاره به اینکه بیشتر دشت های استان کرمانشاه به لحاظ برداشت آب در سطح بحرانی هستند، می‌گوید : تالاب‌ها و سراب های استان بسیار کم آب شده اند و برخی هم در مرز خشکی کامل هستند. همانطور که سراب نیلوفر خشک شد.

خندان ادامه می دهد: بپذیریم که از لحاظ بهره برداری از منابع آبی زیرزمینی، کرمانشاه در وضعیت بحران است. اغلب کشورهای دنیا نوع محصولات کشاورزی را کنترل می‌کنند.

ما در استان با کشت محصولات آب‌بر مانند ذرت و هندوانه تنها به منابع آبی آسیب زده‌ایم. حجم برداشت از آب‌های زیرزمینی بیش از حد استاندارد است و روی منابع آب تامین کننده سراب ها تاثیر گذاشته است. نمونه اش سراب نیلوفر است.

وی با بیان اینکه برای حل معضل خشکسالی سراب ها ما به کار پایه ای نیاز داریم، می افزاید: تغییر الگوی کشت، جایگزینی آبیاری مدرن و قطره ای به جای سنتی از جمله کارهای اساسی در این حوزه است.

مهمتر از همه افرادی که چاه دارند حتی منظورم چاه های مجاز است باید حجم آب برداشتی برای آنان مشخص شود.

نمی‌شود صرف اینکه یک نفر چاه مجوز دار دارد هرقدر دلش خواست آب برداشت کند و برای زمین ده کشاورز دیگر هم کانال آب بکشد. آنوقت چه فرقی می‌کنند مثل این است که ده چاه غیر مجاز احداث و آب برداشت می‌‌شود .

خندان با تاکید بر اینکه ناگزیریم برای مدیریت آب در بخش کشاورزی به سمت روش های نوین حرکت کنیم، تصریح می‌کند: الگوی کشت استاندارد تنها راهکار برای وخیم تر نشدن اوضاع است.

تا مصرف آب طبق الگوی بارندگی تغییر نکند، آش و کاسه همین است/هر ساله سراب های بیشتری در معرض خشکسالی قرار می‌گیرند.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیست اداره کل محیط زیست استان کرمانشاه می‌گوید :میانگین بارندگی سال گذشته کرمانشاه ۲۹۰ میلی متر بوده بنابراین باید میزان مصرف و برداشت آب در بخش های مختلف طبق میزان بارندگی، تنظیم و مصرف شود.

«فرشاد فتاحی» می افزاید: گرچه میزان بارندگی ها در سالهای اخیر کمتر شده اما وجود چاه های غیر مجاز ،کاشت محصولات کشاورزی آب بر نظیر چغندرقند ،ذرت و پیاز در اطراف سراب نیلوفر بیشتر شده و در حال حاضر مهمترین و اصلی ترین دلیل خشک شدن این سراب همین مصارف و برداشت‌های بی‌رویه است.

وی تصریح می‌کند :حتی مواردی دیده می‌شود که از استان‌های دیگر به کرمانشاه می آیند و اقدام به کشت محصولات آب‌بر می‌کنند و پیامد این کار آسیب بیشتر به منابع آبی استان است.

فتاحی اضافه می کند : از سال ۱۳۸۶ اداره کل محیط زیست بارها در جلسات مختلف نسبت به خشک شدن سراب‌ها و کاهش سطح آبها هشدار داده است اما هیچ توجهی نشد و پیامد آن خشک شدن سراب خضر زنده و سراب یاوری بود.

امروز هم شاهد هستیم که سراب نیلوفر آبی ندارد و تنها یک گودال کوچک آب باقی مانده که به طور قطع در روزهای آینده آن هم خشک خواهد شد.

وی ادامه می دهد: زمانی میزان بارندگی سالانه استان ۴۷۰ میلی متر بود اما در سالهای اخیر این عدد کمتر شده و باید بپذیریم کرمانشاه اکنون جز استانهای خشک است. بنابراین استان کرمانشاه باید طبق الگوی یک استان خشک در بخش‌های مختلف آب مصرف کند. بویژه در بخش کشاورزی .

فتاحی می‌گوید : موضوع خشکسالی سراب نیلوفر را در شورای پیشگیری از وقوع جرم دادگستری مطرح کرده‌ایم و قرار است تمامی چاههای منطقه سراب نیلوفر شناسایی شود. همچنین تعداد چاه های غیر مجاز هم مشخص شود.

وی درباره زیستمندان و پرندگان سراب نیلوفر نیز می گوید: اردک ماهی‌های سراب نیلوفر قرار است توسط یک «ان‌جی‌او» به جایی دیگر انتقال داده شود، اما درباره انتقال آبزیان دیگر در عمل نمی‌توان کاری کرد. در بحث محیط زیست جابه‌جایی گونه ها بویژه ماهیان به جای دیگر اشتباه است چرا که با توجه به اکوسیستم موجود گونه های آبزی تنها با محل خود سازگاری دارند. همچنین گونه های آبزی می توانند ناقل بیماری و انتقال آنها به مکانی دیگر باعث آسیب به آبزیان میزبان شود .

وی با تاکید بر اینکه باید مسئولان مربوطه از جمله جهادکشاورزی استان تدبیری بیندیشند تا الگوی کشت محصولات کشاورزی تغییر کند، می‌گوید: باید چاه های غیر مجاز مسدود و میزان برداشت آب از چاه های مجاز هم مشخص شود.

همچنین مصرف آب در بخش صنایع مدیریت شود. مردم هم تا می‌توانند در مصرف آب صرفه جویی کنند.

وی در پایان خاطرنشان می‌کند: اگر این تغییرات ایجاد نشود، مطمئن باشید در آینده بسیار نزدیک استان با تنش آبی شدیدتری مواجه می‌شود.

گزارش از هادی دار درفشی