توسعه گردشگری با ۴هدف راهبردی

به گزارش جام جم آنلاین، از حیث اشتغال‌زایی هم ورود ۱۰گردشگر، یک فرصت شغلی در کشور مقصد ایجاد می‌کند.» خب حالا کنار این آمار، فهرست بلند بالا و بی‌انت‌های جاذبه‌های گردشگری کشورمان را بنشانید. طبیعی است که انتظار می‌رود با وجود برخورداری از ظرفیت‌های بالا در بخش گردشگری، یکی از پرچمداران این صنعت درآمدزا در جهان باشیم و کرور کرور ارز این صادرات نامرئی را وارد کشورمان کنیم و بار خودمان را از این حیث ببندیم، اما همه می‌دانیم چنین نیست و ما نتوانسته‌ایم از این ظرفیت و صنعت مهم در کشورمان به‌خوبی بهره‌برداری کنیم. از نگاه کارشناسانی که علمی به این ماجرا نگاه می‌کنند، یک جای کار گردشگری ما حسابی می‌لنگد و آن هم درست بخش علمی، فنی و کارشناسانه آن است، به‌عبارتی نبود یک نقشه راه کاملا علمی و مورد تایید مراکز پیشرفته و جهانی گردشگری که جا پای آن بگذاریم و پیش برویم. خوشبختانه این نقشه راه با عنوان سند ملی صادرات گردشگری به گفته مدیر‌کل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی معاونت گردشگری، تدوین و به‌تازگی وارد فاز اجرایی شده و پشت آن هم مرکز تجارت جهانی ایستاده است که دلخوش باشیم اگر از این سند و این فرصت به‌درستی استفاده کنیم، بتوانیم تکانی اساسی به این صنعت پرخاصیت بدهیم و تحولی بنیادین در این حوزه ایجاد کنیم.

به گردشگری، صادرات نامرئی هم می‌گویند، چون بدون آن‌که به ظاهر محصولی صادر کنیم، می‌توانیم از قبل آن درآمدزایی و ارزآوری بالایی داشته باشیم. در این صنعت درواقع ما جاذبه‌های سرزمین‌مان را به جامعه جهانی عرضه کرده و از آن‌ها خواسته‌ایم برای خرید این محصولات (شما بخوانید برای تماشای این جاذبه‌ها) به کشورمان سفر کنند. درواقع در این صنعت محصول جابه‌جا نمی‌شود و این خریداران هستند که با صرف هزینه به سمت محصول می‌آیند. می‌بینید که اینجا هم مثل هر صنعت دیگری کالا و پول جابه‌جا می‌شود، اما با ظرافت‌ها و سبک و سیاق خودش و برای همین به‌عنوان یکی از سودآورترین و پاک‌ترین صنایع در سال‌های اخیر جای خود را به صادرات غیرنفتی کشور‌ها باز کرده و آینده روشنی برای آن تصور می‌شود و باز برای همین است که این صنعت در زمره یکی از صنایع مهم و مورد توجه مرکز تجارت جهانی (آی‌تی‌سی) قرار گرفته است.
این مرکز چند سالی است با همکاری مسؤولان گردشگری کشورمان سندی را هم برای توسعه صادرات گردشگری ایران به معنی ورود هرچه بیشتر و باکیفیت‌تر گردشگری خارجی و با هدف افزایش درآمد‌های ارزی و اشتغال‌زایی، آماده و تدوین کرده‌اند که به‌تازگی از آن رونمایی شده است.

در این سند چهار محور اساسی گردشگری یعنی گردشگری تاریخی ــ فرهنگی، گردشگری جامعه‌محور (براساس ساختار‌های بومی و محلی)، گردشگری سلامت و گردشگری اکوتوریسم مورد توجه و بررسی قرار گرفته است.

زاهد شفیعی، مدیر‌کل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی معاونت گردشگری در توضیح این سند به ما می‌گوید که مرکز تجارت جهانی (آی‌تی‌سی) که یک سازمان اقتصادی است و نیاز‌های اقتصادی و صنعتی اعضای خود را برآورده می‌سازد، پس از بررسی وضع اقتصادی موجود ایران و ظرفیت‌ها و نقاط قوت آن، شش صنعت و مزیت در ایران را در زمره صنایع صادراتی و حائز توجه و ارزآوری دانسته که یکی از آن بخش‌ها صنعت گردشگری است. به‌گفته شفیعی بر همین اساس در سال ۹۹ مطالعات گسترده‌ای روی صنعت گردشگری ایران و این‌که تمرکز و توجه روی کدام بخش‌های این صنعت باشد، صورت گرفت که خروجی‌اش تهیه سندی شد که می‌گفت ایران در چهار بخش گردشگری تاریخ ــ فرهنگی، سلامت، اکوتوریسم و جامعه‌محور، مزیت و توانایی رقابت با رقبای بین‌المللی را دارد و باید آن‌ها را قوت بخشید و فعال کرد. این مسؤول می‌گوید که این سند حالا وارد فاز اجرایی شده و این به آن معناست که مرکز تجارت جهانی قرار است در توسعه بخش‌های چهارگانه گردشگری دست ما را بگیرد. البته دستگیری این مرکز بزرگ اقتصادی الزاما به معنای حمایت‌های مالی نیست و بهترین و مهم‌ترین خدماتی که به ما می‌دهد در حوزه آموزش و توانمندسازی و خدمات مشاوره‌ای و استانداردسازی یا حتی تولید محتوا در سطح جهانی است. به‌گفته شفیعی، سند تهیه‌شده یک افق پنج ساله را پیش روی گردشگری ایران گشوده و در این بازه زمانی به کمک مرکز تجارت جهانی قرار است چهار هدف راهبردی ذکر شده را در قالب ۱۱ اقدام عملی و ۳۴ برنامه و فعالیت، توسعه داده و مورد توجه، اصلاح، استانداردسازی و ارتقا قرار دهیم.

خدماتی که قرار است مرکز تجارت جهانی به ما ارائه دهد یعنی خدمات آموزشی و مشاوره‌ای تا بتوانیم یک صنعت پویا و علمی گردشگری را در کشورمان فعال کنیم و توسعه دهیم، همان چیزی است که به‌گفته کارشناسان گردشگری به آن احتیاج داریم.

نیما آذری، عضو کمیته فنی آموزشی دفتر مطالعات آموزشی معاونت گردشگری در این باره به ما می‌گوید: بهترین خدماتی که ما از مرکز تجارت جهانی می‌توانیم دریافت کنیم، خدمات محتوایی، فنی، کارشناسی و آموزشی است، زیرا گرچه در ایران دوره‌های آموزشی متعددی در بخش گردشگری برگزار می‌شود، اما عمده آن‌ها صنفی‌محور و راهی برای اعطای مجوز به اصناف مختلف است، حالا ما به برگزاری دوره‌های آموزشی نیاز داریم؛ که صرفا درصدد توسعه و ارتقای علمی ــ گردشگری باشند. در همین راستا ما باید یک طرح تحول نظام آموزشی داشته باشیم و همین طرح را با مرکز تجارت جهانی و سازمان جهانی گردشگری پیش ببریم. در این نظام باید حوزه‌های آموزشی‌مان را از حیطه محدود صنفی و سنتی خارج کرده و به حیطه سنتی و جدید مثلا گردشگری خلاق سوق دهیم. همچنین بسته‌های آموزشی ارائه دهیم که هم شامل محتوا‌های لازم باشند و هم نگاه کسب‌وکاری و صادراتی داشته باشند. این کارشناس گردشگری درباره ضعف‌های موجود در صنعت گردشگری کشورمان هم این‌چنین می‌گوید: ما هم به لحاظ منابع و هم مدرس ضعف‌های جدی در صنعت گردشگری داریم. البته ما استادان و دانش آکادمیک و محلی و بومی خوبی در این زمینه داریم، اما به‌دلایلی نتوانسته‌ایم این دانش‌ها را دسته‌بندی و مکتوب کرده و در یک بسته مناسب در اختیار بخش‌های مختلف گردشگری قرار دهیم، به همین دلیل می‌توان گفت در بحث منابع و استادانی که بتوانند این منابع علمی را ارائه دهند، از علم روز دنیا عقب هستیم و مرکز تجارت جهانی در همین نقطه می‌تواند به ما کمک کند.

چه اولویت‌هایی را مد نظر داشته باشیم؟

عضو انجمن موسسات آموزشی گردشگری، به واژه‌های آموزش، توانمندسازی و تشریک تجربیات به‌عنوان کلیدواژه‌های مهم آموزش در صنعت گردشگری اشاره کرده و می‌گوید: این واژه‌ها هرکدام تعریف خاص و مهمی دارد که ما درخصوص هریک از آن‌ها خلأ‌های بسیاری داریم و می‌توانیم به کمک کارشناسان مجرب مرکز تجارت جهانی این خلأ‌های علمی را برطرف کنیم. به گفته این فعال گردشگری درنهایت این‌که بهتر است یک تیم شامل کارشناسان مرکز تجارت جهانی و کارشناسان ایرانی (بخش خصوصی و دولتی) تشکیل شده و نیاز‌های آموزشی ما را طبق اولویت‌های چهارگانه مشخص شده سند ملی گردشگری پیگیری کند. در این راستا بهتر این است یک تیم مطالعاتی اول نیاز‌های آموزشی را احصا کرده و طرح تحول آموزشی نگاشته شود و در وهله بعد چهار زیرمجموعه گردشگری اولویت‌بندی شوند و براساس اولویت مورد توجه و رسیدگی قرار گیرند.

آذری معتقد است بهترین اولویت‌بندی می‌تواند این‌گونه باشد که ابتدا گردشگری جامعه‌محور (محلی و بومی) و بعد گردشگری تاریخی ــ فرهنگی و در مراحل بعد گردشگری اکوتوریسم و سلامت مورد توجه قرار گیرد، زیرا ما تاکنون در حوزه بومگردی تقریبا موفق عمل کرده‌ایم، زیرا ایران از حیث روستا‌ها و جوامع محلی و عشایر غنی است. در حوزه گردشگری فرهنگی و تاریخی هم به دلیل قدمت و ظرفیت‌های بالای کشورمان در این خصوص حرف‌های زیادی برای گفتن داریم.

منبع: روزنامه جام جم