زیان ۱۰۰هزار میلیاردی خودروسازان

البته این رقم مربوط به بررسی صورت‌های مالی این دو گروه خودروسازی تا پایان شهریور سال گذشته است که قطعا طی ۹ماه اخیر افزایش پیدا کرده است.

برخی آمارها می‌گویند این دو خودروساز به همراه پارس خودرو فقط در سال گذشته حدود ۱۰هزار میلیارد تومان ضرر به ثبت رسانده‌اند که این رقم از صورتحساب‌های مالی سه کمپانی، استخراج شده است.

در این میان ایران خودرو با رقم ۵.۶هزار میلیارد تومان در صدر جدول قرار دارد. تا پایان آذر سال گذشته تولیدات خانواده پژو با فروش ۲۱۱.۲۰۰ دستگاه در صدر زیانده‌ترین تولیدات خودروسازان قرار گرفت.

خانواده تیبا نیز با فروش ۱۹۴۷۰۰ دستگاه خودرو در رده دوم زیانده‌ترین تولیدات قرار دارد.آنچه که مسلم است این که محصولات پرتیراژ خودروسازان سهم بالایی در این انباشت بدهی دارد.

عملیات زیان‌ده خودروسازان،افزایش بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی، هزینه بالای مالی خودروساز وجود سهام چرخه‌ای دارایی‌های مازاد و غیرمرتبط و... از عوامل مهم زیاندهی خودروسازان به شمار می‌آید. چالش‌هایی که البته سال‌هاست خودروسازان به آن عادت کرده‌اند و هیچ تحرکی هم برای غلبه بر آن ندارند.

به عنوان نمونه، نسبت بدهی‌های ایران خودرو به دارایی‌های آن، شکل صعودی به خود گرفته، طوری که در ترازنامه این شرکت به‌صراحت می‌توان متوجه شد ارزش حقوق صاحبان سهام آن در حال صفر شدن است. این شرکت برای تأمین منابع مالی خود به نظام بانکی و بازار سرمایه با نرخ سود ۱۰ تا ۲۰ درصد روی آورده‌است.

سرمایه اصلی شرکت ایران خودرو ۳۰هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده که وقتی با زیان انباشته ۳۷هزار میلیارد تومانی آن مقایسه شود، چاره‌ای جز حیرت کردن از وضعیت اسفناک این شرکت نمی‌ماند اما این عدد فقط برای شرکت خودروسازی است و وضعیت در گروه خودروسازی، بسیار بدتر از شرکت اصلی است.

گزارش جدید مرکز پژوهش‌های مجلس اما درباره وضعیت مالی این گروه‌ها نوشته است: «مطابق با صورت‌های مالی تلفیقی، زیان انباشته برای مجموع گروه ایران خودرو و سایپا بیش از ۱۰۰هزار میلیارد تومان بوده است. به طور مشخص، زیان انباشته مربوط به گروه ایران خودرو و گروه خودروسازی سایپا براساس صورت‌های مالی حسابرسی شده به ترتیب برابر با ۵۲.۴هزار میلیارد تومان و حدود ۴۸ هزار میلیارد تومان بوده است.»

ریخت‌و پاش خودروسازان

فربد زاوه، کارشناس حوزه خودرو با اشاره به دلایل افزایش زیان انباشت خودروسازان به جام‌جم می‌گوید:«با وجود افزایش نرخ تورم، قیمت خودرو در هشت ماه اخیر، افزایش محسوسی نداشته و این موضوع، خودروسازان را به واحدهای تولید زیان تبدیل کرده، علاوه بر تورم؛ سرمایه‌گذاری‌های غیرعقلانی و راه‌اندازی خطوط مونتاژ در شهرهای دیگر ، هزینه‌های تولید را به‌شدت افزایش داده است.»

به گفته وی، خودکفایی و تلاش غیراقتصادی برای ساخت قطعات با تیراژ پایین در بالا رفتن هزینه‌های تولید نیز مؤثر است به عنوان مثال در بازار جهانی چهار تولیدکننده کامپیوتر خودرو حضور دارد اما در ایران با این ابعاد تولید، چهار تولیدکننده کامپیوتر خودرو داریم.این کارشناس حوزه خودرو، تحریم‌های بین‌المللی را در کاهش بازدهی و افزایش هزینه تولید خودروسازان مؤثر دانست و گفت نمی‌توان بدون ارتباط با بازارهای جهانی نسبت به افزایش کیفیت خودروسازان امیدوار بود. نزدیک شدن قیمت فروش خودرو در کارخانه با قیمت حاشیه بازار تأثیر در افزایش کیفیت خودرو ندارد، نبود این تأثیرپذیری، ناشی از انحصار خودروسازان است که با سه برابر کردن قیمت خودرو برطرف نخواهد شد.

این کارشناس خودرو در پاسخ به این که امکان صفر کردن این زیان انباشته وجود دارد، می‌گوید:«صفر کردن زیان انباشته خودروسازان با استفاده از تورم امکان پذیر است. بخش عمده‌ای از این بدهی زمانی تشکیل شده که قیمت خودرو یک دهم فعلی است اما با تورم و فروش خودرو با قیمت روز می‌توان این بدهی را تسویه کرد که فشار آن به جیب مصرف‌کنندگان خواهد آمد.»

مشکل از مدیریت دولتی است

حسن کریمی، کارشناس حوزه خودرو افزایش انباشت بدهی را ناشی از سیاست‌گذاری‌های غلط در حوزه صنعت عنوان کرد و گفت: خودروسازان طی سال‌های اخیر تحت تأثیر قیمت‌گذاری دستوری و سیاست‌های حمایتی دولت مبنی بر عرضه خودرو با قیمت مناسب به دست مصرف‌کنندگان با زیان فراوان مواجه شدند این دخالت‌های دولتی به همین جا محدود نمی‌شود و حتی تصمیمات در حوزه مدیریت خودروسازان توسط وزارت صمت گرفته می‌شود.

وی با بیان این‌که به دلیل تورم بالا در اقتصاد کشور نمی‌توان انتظار داشت خودروسازان داخلی بتوانند با رقبای خارجی خود رقابت برابر داشته باشند، می‌گوید:«بالا رفتن تورم به صورت ماهانه و در کنار آن افزایش قیمت مواد اولیه، هزینه‌های نهایی خودروسازان را افزایش می‌دهد اما قیمت‌گذاری دستوری همواره از شرایط تورمی موجود در بازار عقب مانده و این سیاست‌گذاری دست خودروسازان را برای افزایش کیفیت بسته است.»

دلایل ورشکست شدن خودروسازان

بهره وری پایین
تنوع و کیفیت پایین محصولات
عملیات زیاند‌ه تولید
افزایش بهای تمام شده
هزینه بالای مالی
وجود سهام چرخه‌ای