مهم‌ترین مراقبت‌های دوره‌ای زنان در سنین ۱۳ تا ۶۵ سال

به گزارش جام جم آنلاین، دکتر افسانه شه‌بخش در گفت‌وگو با ایسنا درباره مراقبت‌های دوره‌ای زنان، گفت: مراقبت‌های اولیه ارائه خدمات بهداشتی منسجم و قابل دستیابی است که توسط پزشکان به خانم‌ها ارائه می‌شود. این کار با هدف تشخیص و پیشگیری از تولد تا مرگ برای خانم‌ها ضروری است که در نهایت سبب رضایت‌مندی از زندگی می‌شود. این مراقبت‌ها در هر سنی با توجه به شرایط فرد تقسیم بندی می‌شود و اولویت‌ها به آنها اعلام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه تقسیم بندی خدمات بر اساس سن صورت می‌گیرد، اظهار کرد: خدمات در سنین ۱۳ تا ۱۸ سال، ۱۹ تا ۳۹ سال، ۴۰ تا ۶۵ سال و بالاتر از ۶۵ سال تقسیم‌بندی می‌شوند. موضوع بسیار مهم شرح حال مراجع است که بدانیم دلیل مراجعه فرد به پزشک چیست؟ از سوی دیگر فعالیت، مصرف یا عدم مصرف دخانیات و الکل و شرایط جنسی مراجعه کننده مورد پرسش و بررسی ما قرار می‌گیرد. در سنین ۱۳ تا ۱۸ سال اگر دختر خانم ازدواج کرده باشد، به او پیشنهاد می‌کنیم تست پاپ‌اسمیر را از سه سال بعد از آغاز فعالیت جنسی به طور دوره‌ای انجام دهد. پس از آن معاینات کلی از نظر قد، وزن، فشارخون، بیماری‌های زمینه‌ای، معاینه لگن و... مورد بررسی قرار می‌گیرد.

شه‌بخش افزود: در صورتی که فردی جزو گروه پرخطر باشد یعنی سابقه بیماری خاص یا رابطه جنسی پرخطر داشته باشد علاوه‌ بر اقدامات ذکر شده از نظر بیماری‌های آمیزشی و میزان هموگلوبین خون هم بررسی می‌شوند که اگر بیماری خاصی داشت تحت درمان قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه سنین ۱۹ تا ۳۹ سال سن باروری افراد است، تصریح کرد: در این سن علاوه بر این که می‌بایست سوالات پیش‌تر گفته شده را پرسید، باید در رابطه با عادت ماهانه فرد و اقداماتی که برای باروری انجام داده‌ است نیز سوالاتی بپرسیم. در این گروه هم انجام پاپ‌اسمیر باید سالیانه انجام شود. اگر خانمی سه سال پشت سرهم به شکل منظم تست پاپ‌اسمیر انجام داد و شرایطش نرمال بود، دیگر می‌تواند هر سه سال یکبار تست را انجام دهد.

عضو تیم تخصصی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا در ادامه با بیان اینکه سن شیوع سرطان‌ پستان کاهش یافته است، تاکید کرد: باید به همه خانم‌ها از سنین ۱۹ سال به بالا آموزش دهیم که چگونه ماهیانه خود را معاینه کنند و اگر سابقه‌ ابتلا به این بیماری در میان اقوام درجه یک خود دارند آنوقت لازم است که سونوگرافی دوره‌ای انجام دهند. پس از آن بر اساس اقوام درجه یک خود که مبتلا به این سرطان بوده است، ما پیشنهاد می‌دهیم که چه زمانی برای انجام ماموگرافی اقدام کنند.

شه بخش ادامه داد: در مورد ابتلا به سرطان پستان این سوال برای افراد پیش می‌آید که از چه سنی نگران بروز این بیماری باشند؟ پاسخ ما این است که از سن فردی که به بیماری مبتلا شده است حداقل ۵ یا ۱۰ سال زودتر برای شناسایی اقدام کنند. یعنی اگر اولین فرد خانواده در سن ۳۰ سالگی به سرطان پستان مبتلا شده باشد به سایر افراد خانواده تاکید می‌کنیم ماموگرافی و سونوگرافی را ۵ یا ۱۰ سال قبل از رسیدن به این سن انجام دهند که بسیار کمک کننده است.

این متخصص زنان و زایمان تاکید کرد: در این سنین از سوی دیگر فرد از نظر بیماری‌های آمیزشی، هورمون‌ها بویژه هورمون تیروئید و هورمن‌های جنسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. موضوع مهم دیگر در این گروه سنی سونوگرافی سالیانه و دوره‌ای لگن از نظر فعالیت تخمدان‌ و رحم است که اگر قرار است خانمی برای بارداری اقدام کند، از نظر ذخیره تخمدان و توانایی رحم برای لانه‌گزینی ارزیابی شود.

وی درباره بررسی‌های پزشکی خانم‌های ۴۰ تا ۶۵ ساله،‌ تصریح کرد: با توجه به افزایش سن، مسائل دیگری هم باید مورد توجه قرار گیرد. در این سن همچنان انجام منظم پاپ‌اسمیر و ماموگرافی ضروری است. در این سنین احتمال ابتلای فرد به افزایش چربی خون وجود دارد لذا ما به خانم‌ها تاکید می‌کنیم بعد از ۴۵ سالگی هر ۵ سال یکبار چربی خون خود را بررسی کنند ولی اگر سابقه‌ بیماری‌های خانوادگی در این زمینه دارند این بررسی باید سالیانه انجام شود. همچنین هر سه سال یکبار باید قندخون و هورمون تیروئید هم بررسی شود. یکسری از سرطان‌های دستگاه گوارش هم قابل پیشگیری است و به خانم‌ها بعد از ۴۰ سال می‌گوییم سالانه نمونه مدفوع را از نظر خون مخفی بررسی کنند و یا بعد از ۵۰ سالگی هر ۱۰ سال یکبار کولونوسکوپی انجام دهند.

شه بخش ادامه داد: اقدام مهم دیگر بررسی تراکم استخوان است. زمانی که خانم‌ها به سن یائسگی می‌رسند به دلیل کاهش هورمون استروژن احتمال اینکه دچار پوکی استخوان شوند بیشتر می‌شود پس انجام آزمایش تراکم استخوان هم ضروری است. نکته مهم دیگر داشتن تغذیه سالم، عدم مصرف الکل و دخانیات، عدم مصرف غذاهای چرب و ... است که از سنین ۳۹ سال به بالا به همه افراد به شکل جدی توصیه می‌کنیم.

وی درخصوص مراقبت‌های بعد از سنین ۶۵ سالگی، گفت: به دلیل تغییراتی که در وضعیت سلامت افراد ایجاد می‌شود می‌بایست از نظر تغذیه و فعالیت فیزیکی و مشکلات ناشی از بی‌اختیاری ادرار و مدفوع هم مورد بررسی قرار گیرند چون بسیاری از بیماری‌های مخفی با معاینات اولیه مشخص می‌شود. توصیه می‌کنیم در این سنین هم پاپ اسمیر هر دو تا سه سال یکبار و ماموگرافی سالیانه انجام شود.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا در بخش دیگری از صحبت‌های خود به اهمیت انجام واکسیناسیون در سنین باروری اشاره کرد و گفت: خانم‌ها در این سنین باید از نظر واکسیناسیون بیماری سرخجه و هپاتیت مورد بررسی قرار گیرد. در سنین بالا هم نکته مهم تزریق واکسن آنفلوآنزا است که به خانم‌هایی که دچار بیماری زمینه‌ای هستند توصیه می‌کنیم واکسن آنفلوآنزا تزریق کنند.

شه بخش با اشاره به اینکه یکی از عوامل مهم در ابتلا به سرطان دهانه رحم، ابتلا به HPV یا زگیل تناسلی است، گفت: زگیل‌های تناسلی انواع مختلفی دارند که چند نوع آنها پرخطر هستند که شایع‌ترین آنها نوع ۱۶ و ۱۸ است که فرد را مستعد سرطان‌ دهانه رحم می‌کنند. خوشبختانه با انجام تست پاپ اسمیر می‌توان به سرعت متوجه شد که آیا دهانه رحم زخمی دارد که به سمت سرطان برود؟ یک راه برای جلوگیری از ابتلا، واکسن HPV است که از ابتلای فرد به چند نوع خطرساز زگیل تناسلی که منجر به سرطان دهانه رحم می‌شود جلوگیری می‌کند.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا در پایان تاکید کرد: در کشورهای پیشرفته از سن ۹ سالگی این واکسن به دختران و پسران تزریق می‌شود. بهترین سن تزریق این واکسن قبل از بلوغ است اما ما می‌گوییم تا قبل از ۳۰ سال افراد می توانند این واکسن را تزریق کنند. تزریق واکسن حتی اگر فرد مبتلا به HPV هم شده باشد می‌تواند تا حد زیادی سبب جلوگیری از بروز سرطان دهانه رحم شود.