رانت ارزی، یارانه مردم می‌شود

 دولت قبل در توجیه تخصیص ارز ۴۲۰۰تومانی برای واردات کالاها می‌گفت اگر واردات با ارز نیمایی یا آزاد صورت بگیرد، قیمت‌ها دچار شوک می‌شود، پس چاره‌ای وجود ندارد.

هرچه بود و نبود، به پای ارز ابداعی خود ریخته شد ولی قیمت مرغ، تخم‌مرغ، دارو و بسیاری دیگر از کالاها با ارز آزاد قیمت‌گذاری و فروخته شدند.

این در حالی بود که دولت برای تثبیت قیمت این چند قلم کالا، تمام درآمدهای نفتی قابل مصرف خود را خرج کرده و سایر مصارف همچون توسعه زیرساخت‌ها و اجرای پروژه‌های عمرانی را قربانی کرد.

سیدشمس‌الدین حسینی، نماینده مجلس معتقد است اوضاع تخصیص ارز دولتی به حدی غیرشفاف است که هنوز مشخص نیست چه بلایی بر سر اقتصاد آورده شده است.

او به ایرنا گفته است: هنوز گزارش دقیقی از میزان ارزهای پرداخت شده در دست نیست اما درمجموع حداقل ۱۰۰میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی در چهار سال گذشته پرداخت شده که برخی از آنها با ۲۰هزار تومان مابه‌التفاوت با نرخ ارز آزاد بوده و سؤال اینجاست که این مبالغ به دست چه کسانی رسیده است؟ تنها یک واردکننده به اندازه کل مردم ایران یارانه گرفته است.

مسؤولیت‌پذیری مناسبی هم در این زمینه وجود نداشته و نظام ارزی حاکم بر کشور، خود عامل اصلی افزایش نقدینگی و تورم است.

در شرایط فعلی، دولت دیگر نمی‌تواند رانت ارزی را تحمل کند؛ نه دولت و نه مردم که فدای رانت خواری عده‌ای خواص شدند.

برنده این معادله وحشتناک ارزی هم به‌جای مردم ایران، مردم کشورهای همسایه هستند که براساس برآوردهای انجام شده، ۱۵میلیون نفر از جمعیت کشورهای همسایه از یارانه کالاهای اساسی ایرانی‌ها استفاده می‌کنند.

بسیای معتقدند در صورت ادامه این روند، دیگر پولی برای دولت باقی نمی‌ماند و حتی در صورت افزایش قیمت نفت و نقد شدن پول آن، باز هم کمبود ارزی، گریبان کشور را خواهد گرفت آن هم در شرایطی که این شیوه توزیع ارز هیچ‌یک از اهداف خود را پوشش نداده است.

از سوی دیگر، قیمت گندم، کنجاله سویا و مواداولیه روغن تا بیش از دو برابر سال گذشته افزایش یافته و کشورهای ثروتمند جهان مثل چین و کشورهای عربی به‌شدت در حال خرید کالاهای اساسی در سطح جهان با قیمت‌های بالایی هستند تا ذخایر خود را پر کنند؛ چراکه ادامه جنگ روسیه و اوکراین، احتمالا موجب تداوم بحران غذایی طی یکی دو سال آینده خواهد شد.

میلیاردها دلار برای چند قلم

چنانچه دولت بخواهد همچون دولت قبل با خرید ارز از بازار آزاد، کسری ارز ۴۲۰۰ تومانی را تامین کند، از دو جنبه موجب افزایش وحشتناک تورم خواهد شد؛ یکی افزایش تقاضا در بازار فیزیکی ارز و دیگری چاپ پول بی‌پشتوانه برای خرید ارز از بازار آزاد. آثار تورمی این دو قطعا از حذف دلار جهانگیری بیشتر خواهد بود.

در این وضعیت، کشور چاره‌ای ندارد که عرضه ارز دولتی برای واردات چند قلم کالا را متوقف و نظام توزیع یارانه ارزی را اصلاح کند.

از سوی دیگر، دولت با حذف تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات چند قلم کالا، دستش برای مدیریت بازار ارز بازتر خواهد بود و با این سیاست می‌تواند میلیاردها دلار درآمدهای نفتی وصولی خود را به بازار ارز تزریق کند. با عرضه این حجم عظیم ارز به بازار، قیمت ارز تعدیل خواهد شد و به خودی خود، قیمت‌ها نیز اصلاح می‌شود.

همچنین دولت با فروش این ارزها در بازار، منابع ریالی کافی به دست خواهد آورد تا میان اقشار متوسط و کم‌درآمد توزیع کند. یعنی برخلاف عملکرد دولت قبل، نه به بازار ارز فشار خواهد آورد و نه با چاپ پول موجب افزایش تورم خواهد شد.

به این ترتیب اقشار متوسط و کم‌درآمد در برابر تبعات گرانی‌های حاصل از توقف عرضه ارز ۴۲۰۰ تومانی در محصولاتی همچون مرغ، تخم‌مرغ، لبنیات و... مورد حمایت قرار خواهند گرفت.

پوشش بیمه‌ای

در زمینه دارو نیز دولت قرار است با پوشش بیمه‌ای، گرانی داروهای تجویزی را کنترل کند. در زمینه نان هم دولت آرد را به قیمت آزاد به نانوایی‌ ها خواهد فروخت و قیمت نان هم آزاد می‌شود اما با طراحی یک سامانه کارتی توسط بانک مرکزی، مردمی که یارانه‌بگیر هستند به همان قیمت فعلی، نان را خواهند خرید بنابراین نان عملا برای مردم، گران نخواهد شد.

وزیر امور اقتصادی و دارایی هم در این زمینه اعلام کرد یارانه به نانوا داده می‌شود و به این ترتیب، نانی که به مصرف‌کننده می‌رسد، تفاوت قیمت نخواهد داشت.

در صورتی که رقم یارانه پرداختی قابل ملاحظه باشد، می‌توان ادعا کرد با این طرح، فقر مطلق در کشور ریشه‌کن خواهد شد، چون اقشار ضعیف مبالغی دریافت خواهند کرد که برای تامین پروتئین خود با مشکل روبه‌رو نخواهند بود.

وزیر کشور هم با بیان این‌که سیاست دولت در پرداخت یارانه ارز ۴۲۰۰ تومانی، مردمی‌سازی و توزیع عادلانه آن است، اعلام کرد: پرداخت یارانه در بخش دارو و نان به‌صورت مستقل انجام می‌شود.

همچنین آن‌طور که از خروجی جلسات تصمیم‌سازی برای اجرای طرحی که این روزها از آن به‌عنوان یارانه هوشمند یاد می‌شود برمی‌آید، برنامه نهایی دولت تأمین چند قلم کالای حیاتی از جمله نان، مرغ، تخم‌مرغ، روغن و شیر به قیمت شهریور سال ۱۴۰۰ برای عموم مردم است.

دولت، یارانه افراد را به خودشان پرداخت می‌‌کند

محمد مخبر - معاون اول رئیس جمهور: سال گذشته ۱۵.۶میلیارد دلار ارز ترجیحی یعنی معادل ۳۱۲هزار میلیارد تومان یارانه از سوی دولت پرداخت شد اما طبقات پردرآمد و ثروتمند جامعه به‌دلیل مصرف بیشتر، استفاده بیشتری را از این یارانه‌ها داشته‌اند و بخش اندکی از این یارانه به‌دست دهک‌های پایین و طبقات ضعیف جامعه رسیده‌است.

قرار نیست با اجرای این طرح از جیب ثروتمندان پولی برداشته و به طبقات ضعیف‌تر پرداخت شود بلکه قرار است با اجرای این طرح یارانه و پولی که متعلق به تک‌تک آحاد جامعه است به خودشان پرداخت شود.

دولت قبل در بودجه سال گذشته، ۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی دیده بود که این رقم در همان سه چهار ماه اول هزینه شده بود و به تعبیری دولت سیزدهم ارز ترجیحی در اختیار نداشت.

یارانه نان و دارو، تغییر نمی‌کند

جواد ساداتی‌ نژاد - وزیر جهادکشاورزی: تا زمانی که زیرساخت‌های لازم برای اختصاص کالابرگ کالاهای اساسی فراهم نشود، یارانه این اقلام به صورت نقدی واریز خواهد شد.

طبق قانون باید به سمت کالابرگ برویم اما چون در حال حاضر زیرساخت‌های لازم برای این کار فراهم نیست، فعلا یارانه‌ها با واریز نقدی پرداخت می‌شود.

فراهم کردن زیرساخت‌های توزیع کالابرگ الکترونیک زمانبر است و هر زمان که این زیرساخت‌ها آماده شود طبق قانون پیش خواهیم رفت.

عواملی مانند دستمزدها، تورم، افزایش بهای انرژی و خشکسالی که کمبود جهانی مواد غذایی را در پی داشته، باعث افزایش قیمت‌ها شده و اخیرا نیز بحران اوکراین به آن دامن زده است.

دولت سیزدهم به‌دنبال توزیع عادلانه یارانه‌ها

در بخش انرژی، سالانه ۱۰۰ و کالاهای اساسی ۲۰ میلیارد دلار یارانه پنهان می‌دهیم ولی پرداخت آنها سبب بهبود ضریب جینی نشد و پولدارها، پولدارتر شدند و فقرا، فقیرتر. دولت سیزدهم اجازه نمی‌دهد یارانه‌ها، ناعادلانه توزیع شود.

مسعود میرکاظمی - رئیس سازمان برنامه و بودجه: ما به دنبال مبارزه با فقر هستیم. به‌تدریج به سمت نهایی‌شدن تصمیمات درخصوص توزیع عادلانه یارانه‌ها نزدیک می‌شویم و پس از تایید رئیس‌جمهور نتایج به اطلاع مردم خواهد رسید. در تحقیقاتی که سازمان هدفمندی یارانه‌ها انجام داده متوجه شدیم هر چقدر میزان یارانه‌ها برای اقشار پایین اضافه شده و تغییر می‌کند، فاصله ضریب جینی نیز کاهش می‌یابد.

محمدحسین علی اکبری - گروه اقتصاد روزنامه جام جم