همه چیز درباره دز چهارم

هرچند بسیاری از افراد در ابتدا فكر كردند كه باید خود را برای تزریق دز چهارم كرونا آماده كنند اما با توجه به آمار پایین تزریق دز سوم واكسن، یعنی تزریق حدود ۲۴میلیون دز، این تصمیم خیلی عجیب به نظر می‌رسید. بعد اما ابعاد تازه‎ای از مصوبه منتشر شد.

همه اجازه تزریق دز چهارم واكسن را ندارند. افرادی كه به بیماری‎هایی نقص سیستم ایمنی بدن مبتلا هستند، باید دز چهارم كرونا را بعد از گذشت چهار ماه از تزریق دز سوم واكسن تزریق كنند. به عبارت دیگر افرادی كه به بیماری سرطان مبتلا هستند، تحت عمل‎های جراحی پیوند عضو قرار گرفته‎اند، دارو‌هایی مصرف می‏كنند كه سطح ایمنی آنها را كاهش می‎دهد و افرادی كه اچ‏آی‎وی مثبت‏اند، مجوز تزریق دز چهارم كرونا را دارند البته این افراد هم نمی‎توانند با دفترچه و مدارك بیماری‎ خود به مراكز تزریق واكسن مراجعه كنند.

پزشك متخصص باید تجویز كند فردی كه به بیماری‌های كاهش سطح ایمنی مبتلاست، نیاز به تزریق واكسن دارد. پزشك متخصص بعد از بررسی نتایج آزمایش سطح ایمنی بدن بیمار، تزریق دز چهارم را تجویز می‌كند. به نظر كارشناسان حوزه سلامت این رویكرد كاملا علمی است، چراكه بسیاری از افرادی كه به بیماری‌های نقص ایمنی مبتلا هستند، به طور طبیعی دچار افت سیستم ایمنی بدن می‏شوند و برای مصون ماندن در برابر كرونا باید دز یادآور واكسن را تزریق كنند؛ بنابراین تجویز دز چهارم واكسن برای افراد معمولی، كادر درمان و سالمندان لازم نیست.

پنجشنبه گذشته بود كه كمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت و درمان از مصوبه جدید كمیته علمی كرونای كشور خبر داد. طبق نظر كمیته علمی تزریق دز چهارم واكسن كرونا برای افراد بالای ۱۸ سال مصوب شد. خبر كه رسانه‏ای شد، بسیاری از شهروندان فكر كردند كه می‌توانند به مراكز واكسیناسیون مراجعه و كارت ملی به دست برای تزریق دز چهارم اقدام كنند. آن افرادی هم كه به واكسیناسیون اعتقادی ندارند، به استقبال سرد از تزریق دز سوم واكسن اشاره كرده و صدور مجوز تزریق دز چهارم واكسن را جدی نگرفتند. این تصویب اما یك تبصره دارد.

تبصره‏ای كه برای گروه خاصی از شهروندان است. هر فردی نمی‌تواند دز چهارم واكسن را تزریق كند، گروه خاصی اجازه تزریق دز چهارم واكسن را دارند. هر فردی كه ضعف سیستم ایمنی بدن دارد یا جزوافراد پرخطر است، می‎تواند دز چهارم واكسن كرونا را تزریق كند البته آنها هم نمی‎توانند به‌راحتی به مراكز واكسیناسیون مراجعه كنند و درخواست تزریق دز چهارم كرونا كنند.

پزشك متخصص باید در این‌خصوص نظر دهد. به جز این، حیدری توضیح داد افراد ۱۲ تا ۱۸ سالی كه بیماری‌های نقص سیستم ایمنی دارند و پزشك تجویز به تزریق دز چهارم كرده هم می‎توانند دز چهارم واكسن كرونا تزریق كنند. مصوبات كمیته علمی به این هم محدود نشد. مصوب شد كه دز چهارم و حتی پنجم برای افرادی كه باید به كشورهای دیگر مسافرت كنند، تزریق شود.

هر فردی كه قصد سفر به كشورهای دیگر دارد، با تایید وزارت امورخارجه و مدارك سفر، می‌تواند به دانشگاه‌های علوم پزشكی مراجعه كند و برای تزریق واكسن به مراكز واكسیناسیون معرفی شود. البته مسافرانی كه تمایل به تزریق دز چهارم یا پنجم واكسن كرونا دارند، باید به صورت كتبی موافقت خود برای تزریق را مطرح كنند.

مقابله برابر با بیماری

اعضای كمیته علمی كشور بارها در جواب سوال خبرنگاران درباره صدور مجوز تزریق دز چهارم واكسن كرونا تاكید كرده‌اند كه هنوز تحقیقات علمی برای تزریق دز چهارم واكسن به طور كامل انجام نشده است، بنابراین لزومی هم ندارد كه مجوز تزریق دز چهارم واكسن صادر شود. با این وجود و بنابر نظر كمیته علمی مجوز برای تزریق دز چهارم برای افرادی كه نقص سیستم ایمنی دارند، صادر شده است.

سوال این است كه این تصمیم برچه اساسی گرفته شده است؟ احسان مصطفوی، اپیدمیولوژیست به ما توضیح می‎دهد كه تصمیم‏گیری در كمیته‎های تخصصی، باتوجه به مستندات علمی دنیا انجام می‎شود. مستندات علمی البته باید شرایط اجرا‌ در ایران ‌را داشته باشد. بررسی تزریق واكسن‎های یادآور با توجه به گروه سنی، گروه‏های شغلی و نیز شرایط سلامتی شخص انجام می‌شود.

مركز كنترل و پیشگیری از بیماری‎ها در آمریكا توصیه كرده است كه افراد دارای نقص ایمنی سه ماه پس از دریافت سومین دز واكسن خود دز چهارم را هم تزریق كنند. این پیشنهاد البته كاملا دلیل علمی دارد. آن‌طور كه مصطفوی توضیح می‎دهد، افرادی كه بیماری‌های نقص ایمنی بدن دارند، به عنوان مثال مبتلا به بیماری سرطان‎اند، تحت عمل جراحی پیوند عضو قرار گرفته‎اند، اچ‎آی‎وی مثبت هستند یا داروهایی كه سطح ایمنی بدن را كاهش می‎‌دهد، استفاده می‎كنند؛ زودتر از دیگر افراد جامعه دچار افت سیستم ایمنی بدن می‎شوند و برای این‌كه مشكل كاهش افت ایمنی بدن در برابر كرونا رفع شود، تزریق دز چهارم واكسن برای آنها درنظر گرفته می‌شود.

آن‌طور كه مسعود یونسیان، دبیر كمیته اپیدمیولوژی كووید- ۱۹ و عضو كمیته علمی كرونا كشور به ما می‏گوید، شرایط ابتلا به ویروس در یك كشور است كه تعیین‎كننده صدور مجوز تزریق دزهای واكسن است.

تعداد زیادی از شهروندان یعنی بیش از هفت میلیون ایرانی به بیماری كرونا مبتلا شده‎‌اند و به نظر این عضو كمیته علمی كرونا، آنها در برابر كرونا به صورت طبیعی ایمن شده‎اند و دزهای اول، دوم و سوم هم تزریق كرده‎اند، بنابراین در حال حاضر سطح ایمنی عمومی كشور می‌تواند مناسب باشد و تجویز دز چهارم برای عموم لازم نیست.

او توضیح می‏دهد كه صدور دز‌ چهارم می‎تواند برای افرادی كه سطح ایمنی خوبی دارند، حتی عوارض هم ایجاد كند. او به ما می‎گوید كه عوارض همه واكسن‎ها هنوز به صورت دقیق تعیین نشده است. هردارویی با وجود اثربخشی می‎تواند عوارض زیادی داشته باشد.

دارویی وجود ندارد كه عوارضی هم نداشته باشد. درست مانند عوارض واكسن‌های كرونا كه برای هر فردی هم متفاوت است اما تقریبا همه افرادی كه واكسن كرونا دریافت كرده‏اند، دچار درد و سوزش در محل تزریق واكسن شده‎اند. با این حال با وجود مضرات احتمالی واكسن‌‎ها، مجوز تزریق دزهای اول، دوم و سوم صادر شده است، چراكه اثرگذاری واكسن بر بیماری، اثبات‎ شده است و عوارض هم ناچیز است.

ایران تنها نیست

ایران تنها كشوری نیست كه در آن مجوز تزریق دز چهارم برای برای افراد دارای نقص سیستم ایمنی صادر شده است. كشورهای اروپایی و آمریكا مجوز تزریق دز چهارم برای افراد دارای نقص ایمنی را صادر كرده‎اند.

با این شرایط مدیران بهداشت كشوری مانند ونزوئلا و نیز كره‌جنوبی توصیه كرده‌اند كه عموم شهروندان دز چهارم واكسن كرونا را تزریق كنند. زیرا شیوع ویروس در آن كشورها به‌شدت ایران نبود.

به اضافه این‌كه به نظر یونسیان دسترسی به واكسن هم می‎تواند در تجویز واكسن موثر باشد، به گفته این اپیدمیولوژیست به همین دلیل است كه بسیاری از كشورهای آفریقایی هنوز در برابر بیماری كرونا به طور كامل واكسینه نشده‎اند و حتی دز اول و دوم واكسن را هم تزریق نكرده‎اند.

واكسن‌ های مناسب

واكسن مناسب برای تزریق دز چهارم چیست؟ به نظر مصطفوی بهتر است كه تنها واكسن‎هایی كه با روش‌های پروتئینه ساخته شده‌اند، برای دز چهارم تزریق شود.

یونسیان نیز دراین باره می‌گوید سبد واكسیناسیون در كشور متنوع است. ۹ نوع واكسن در سبد واكسیناسیون كشور وجود دارد. واكسن‎هایی كه هركدام به روش‌های متفاوتی ساخته شده است.

این متخصص اپیدمیولوژیست اما توضیح می‎‌دهد كه در مقالات علمی به اثبات رسیده است كه تزریق واكسن‌هایی كه به روش‌های متنوع ساخته شده‌اند، در دوره‎های متفاوت واكسیناسیون می‎تواند به افزایش سطح ایمنی كمك كند.

با این وجود فردی كه در دز‎های اول و دوم واكسن كشته‌شده تزریق كرده است، بهتر است كه برای تزریق دز سوم از واكسن‌های پروتئینه یا ام‎آر‎ان‌ای استفاده كند.

در كشور واكسن‌های متنوعی وجود دارد. واكسن‎های اسپوتنیك، بركت، فخرا، آسترازنكا، سینوفارم با روش ویروس كشته شده ساخته شده‎اند. این در حالی است كه واكسن‌های پاستوكووك، اسپایكوژن، نورا و كووپارس با روش‎های پروتئینه ساخته شده‎اند.

تنوع در سبد واكسیناسیون، می‎تواند دایره انتخاباتی زیادی را برای افراد ایجاد كند. با این حال اما به نظر یونسیان حتی اگر فردی سه دز اول را واكسن ویروس كشته‎شده تزریق كرده، می‎تواند برای تزریق دز چهارم هم واكسن ویروس كشته‌شده استفاده كند. به گفته او مهم افزایش سطح ایمنی بدن است.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه جام جم