چرا تولید خودرو‌های برقی هنوز در ایران جدی گرفته نمی‌شود؟

 در این راستا بیشتر کشورها به منظور ترویج و گسترش بازار مصرف خودروهای برقی از یارانه‌های دولتی، برای تولید این خودروها و تشویق مصرف‌کنندگان به خرید خودروهای برقی کمک می‌گیرند.

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در چهار تا پنج سال آینده، سهم خودروهای برقی از سبد محصولات خودرو در دنیا سهم قابل‌توجهی خواهد بود.

در این زمینه با توجه به پروژه‌های در دست اجرای خودروسازان داخلی برای تولید خودروی برقی سراغ دو نفر از کارشناسان صنعت خودرو رفتیم و در مورد الزامات و موانع تولید خودروی برقی در کشور با آنها گفت‌و‌گو کردیم.

ایران‌ خودرو و سایپا هرکدام بعد از معرفی چند نمونه از محصولات برقی، ظاهرا این بار با عزمی راسخ‌تر قصد تولید خودروی برقی را دارند که در این زمینه ایران‌ خودرو از «تارای برقی» و سایپا از «آریای برقی» نام برده‌است. البته در این میان یکی از خودروسازان خصوصی به نام خودروسازان جنوب هم دست به تولید خودروی برقی «اکسیژن» زده‌است که اقبال عمومی نسبت به این خودروها مستلزم ایجاد زیرساخت و فرهنگسازی است.

حسن کریمی سنجری، کارشناس صنعت خودرو با اشاره به این‌که سرعت تقاضا برای خودروهای برقی در دنیا رو به افزایش است و متناسب با آن زیرساخت‌های برخورداری از خودروهای برقی در کشورهای مختلف ایجاد می‌شود، گفت: «مهم‌ترین استدلال این است که خودروهای برقی خودروهای سبز هستند و شرایط زیست‌محیطی، ضرورت حرکت به سوی این خودروها را ایجاد کرده، به طوری که تولید این نوع خودرو در حال تبدیل به الزام است.»

این کارشناس صنعت خودرو معتقد است تولید خودروهای برقی در تیراژهای پایین ممکن است قیمت‌های تمام‌شده بالایی داشته باشند اما با افزایش تیراژ قیمت تمام‌شده به‌سرعت پایین می‌آید و محدودیت‌هایی مثل محدودیت باتری لیتیومی هم با ورود باتری‌های سدیمی در حال حل شدن است.

در تولید خودروهای برقی می‌توانیم نوآور باشیم

کریمی‌سنجری با تاکید بر این‌که در زمینه تولید خودروهای فسیل‌ سوز و خودروهایی که موتور آنها مکانیکی است، کشور صاحب‌نامی نیستیم و هرچه در این صنعت بدویم نمی‌توانیم به شرکت‌هایی مانند تویوتا و فولکس‌ برسیم، افزود: «اکنون در چین اتوبوس برقی تولید می‌شود، بهتر از هر جای دیگری و در این صنعت جلوتر از همه دنیا هستند. این یعنی میانبری برای مسیر توسعه در خودروسازی پیدا کرده‌اند، آن هم زمانی که سازندگان بزرگ خودروهای با موتور احتراقی تازه در حال تحقیقات روی تولید محصولات برقی هستند. پس ما اگر امروز وارد حوزه تولید خودروهای برقی شویم، قطعا می‌توانیم مسیر توسعه را میانبر برویم. به این ترتیب اگر تولید خودروهای با موتور احتراقی می‌خواهیم دنباله‌روی کنیم، در تولید خودروی برقی می‌توانیم جلودار باشیم. ضمن این‌که فناوری و دانش فنی در تولید خودروهای فسیل‌سوز مکانیکی به‌مراتب بالاتر از خودروهای برقی است. یعنی شما در خودروهای برقی با پیچیدگی کمتری مواجه هستید.»

ورود به حوزه برقی‌سازی فناوری بالایی می‌طلبد

بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو اما در زمینه فناوری خودروهای برقی نظر متفاوتی دارد. او معتقد است: «در این زمینه چند مورد باید بررسی شود؛ نخست این که خودروی برقی پلتفرم و فناوری خاصی دارد و هرشرکتی نمی‌تواند وارد آن شود. خودروسازهایی که توانسته‌اند به سمت تولید آن بروند، دارای فناوری بالایی هستند. یعنی از یک‌سری مراحل فناورانه رد شده و به سطح بالای فناوری رسیده‌اند و می‌توانند خودروی برقی بسازند.»

این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: «به شرکت‌های بزرگ خودروسازی نگاه کنید، هر خودروی جدیدی که وارد بازار جهانی می‌کنند، این را می‌گویند که روی پلتفرم این خودروهای جدید خودروی برقی هم قرار است بسازند. البته خودروهای برقی در اروپا و آمریکا هنوز به صورت گسترده وارد بازار نشده زیرا اما و اگرها و مشکلات زیادی مانند ظرفیت ایستگاه‌های شارژ، باتری‌ها و مشکلاتی که ایجاد می‌کند، هنوز حل نشده‌است و خودروهای برقی سهم ناچیزی از بازار خودروهای تولیدی دنیا را شامل می‌شود، ولی در مسیر توسعه قرار دارد و راهبردی است که همه باید به سمت آن حرکت کنند.»

تا ۱۰ سال دیگر بیشتر خودروها برقی می‌شود

در این که چه وقت خودروهای برقی عمده سهم بازار را تصاحب می‌کند بین کارشناسان آرای متفاوتی را می‌توان سراغ گرفت، کریمی سنجری معتقد است بر‌اساس پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۳۰ میلادی بالغ بر ۵۰ درصد بازار جهانی را خودروهای برقی تشکیل خواهد داد. در حالی که صدرایی بیان می‌کند از سال ۲۰۳۰ میلادی به بعد در هیچ کجای دنیا تولید خودروی بنزینی نخواهیم داشت و محصولات خودرویی به صورت برقی عرضه خواهد شد.

صدرایی تصریح کرد: «این مسائل را بگذاریم کنار، باید بدانیم اولا هزینه ساخت خودروی برقی بسیار بالاتر از خودروی بنزینی است و ثانیا این‌که شما به فناوری بالایی نیاز دارید. یعنی روی این پلتفرم‌های قدیمی که ایران خودرو و سایپا دارند، بعید می‌دانم خودروی موفقی بتوان تولید کرد. خودروهای برقی باید روی پلتفرم‌های جدید و مدرن تولید شوند. ما باید زیرساخت‌ها را فراهم کنیم. در حالی که در تأمین برق عادی خودمان با این وضعیت کم‌آبی دچار مشکل هستیم. از این رو فکر می‌کنم این کار به تامل بیشتری نیاز دارد.»

اگر امروز شروع کنیم تولید خودروی برقی سود آور خواهد بود

سنجری اما با اشاره به این‌که اتفاقا ما در کلانشهرها به دلیل وضع وخیم زیست‌محیطی، جزو کشورهایی هستیم که لازم است وارد عرصه تولید خودروهای برقی شویم، افزود: «شرکت تسلا با یک میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو، حکمرانی شرکت‌هایی مثل تویوتا و فولکس را متزلزل کرد و عنوان پرفروش‌ترین خودروساز دنیا را از آن خود کرد. پس سود بزرگی در این رویکرد است که می‌تواند شرایط صادراتی برای ما ایجاد کند. در بحث تولید خودروهای احتراقی، کشورهایی داریم که به آنها قدرت‌های اقتصادی نوظهور می‌گویند؛ نظیر مکزیک، برزیل، تایلند و هندوستان. این کشورها خودروهای فسیلی با تیراژ بالا تولید می‌کنند اما هنوز سراغ تولید خودروهای برقی نرفته‌اند و بنابراین بازار وسیعی برای این کار است. لذا همه اینها می‌گوید صنعت خودروی ما اگر امروز به سمت تولید خودروی برقی برود، به سود ماست. اما این که فقط خودرو تولید کنیم یک طرف قضیه است و ایجاد زیرساخت برای تولید چنین خودروهایی طرف دیگر قضیه. پس در مورد این‌که آیا خودروسازی ما می‌تواند با تمام آنچه گفتیم، به این سمت حرکت کند، پاسخ مثبت است. زیرا این صنعت، حوزه‌ای نو در دنیاست. در حال حاضر در خودروسازی توان‌مان به‌شدت تحلیل رفته و دچار ضعف هستیم و این به تولید خودروی برقی یا فسیلی ارتباطی ندارد. به‌طور کلی ما در سیاستگذاری‌های مرتبط با توسعه، چه از جنس دانش فنی و تکنیک، چه از جنس اقتصاد و مهندسی و چه از جنس منابع مالی و بانکی و پولی اشتباه حرکت می‌کنیم، همه چیز در اختیار دولت است، تحریم هم وجود دارد و با بازار مصرف آشفته و ناراضی نیز مواجه هستیم. اگر این‌طور بخواهیم ادامه بدهیم باید بپذیریم در هیچ چیزی ظرفیت نداریم. اگر در همین شرایط و همین وضعیت، بخواهیم بین توسعه در خودروهای احتراقی و توسعه در خودروهای برقی یکی را انتخاب کنیم، اولین جواب این است که چنانچه قرار باشد در بر همین پاشنه بچرخد در هیچ‌کدام نمی‌توانیم توسعه پیدا کنیم. اما اگر شرایطی فراهم شود که صنعت خودرو را کلا از این وضع نجات دهیم، آن وقت باید بگوییم تولید خودروهای برقی بر تولید خودروهای با موتور احتراقی اولویت دارد.

صدرایی نیز در پایان گفت: «به نظر من برای تولید و استفاده از خودروی برقی، دولت باید حمایت کند و مشوق بگذارد که مردم خودروی برقی بخرند. زیرا برای مثال قیمت تارای برقی خیلی بیشتر از تارای بنزینی خواهد بود و نیازمند این است که دولت مشوق‌هایی بدهد، معافیت مالیاتی بگذارد و زیرساخت ایستگاه‌های برق و تامین برق بین جاده‌ای را تامین کند. شما فرض کنید اگر خودرویی در جاده شارژ برقش تمام شد، چه باید بکند. هنوز در بحث ایستگاه‌های بنزین بین‌‌شهری در جاده‌ها، تعداد ایستگاه‌های ما نسبت به سایر کشورها کمتر است. حتی در تهران که پایتخت است، تعداد ایستگاه‌های بنزین ما خیلی زیاد نیست و وای به‌حال حوزه خودروهای برقی که هنوز کاری برایش نکرده‌ایم. گذشته از زیرساخت، مسأله مهم دیگر، بحث فرهنگی است. باید تبلیغ، بررسی و کار کنیم. ورود به حوزه تولید خودروهای برقی، بحثی بلندمدت و پیچیده است و با ساخت نمایشی چند خودروی برقی، کاری از پیش نمی‌رود.»

مهدی یکه سادات - دانش / روزنامه جام جم