یک اوج کم‌فرود

اما موفقیت این سینما در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ چندان در سال‌های بعد ادامه نیافت و به جز جرقه‌هایی اندک و گاه موفق، در کلیت آن نقطه‌های اوج دیگر تکرار نشد. هم تولید آثار به لحاظ کمی کاهش یافت و در جشنواره‌ای با نام فجر و انقلاب گره خورد، چندان شاهد حضور پررنگ آثار انقلابی نبودیم و هم در کیفیت، با سینمایی کلیشه‌ای و شعارزده مواجه بودیم که کمتر نشانی از ذوق و خلاقیت و تلاش برای جذب تماشاگران را داشت. با آغاز فعالیت‌های فرهنگی سازمان هنری- رسانه‌ای اوج در دهه ۹۰ و به‌ ویژه ورود این موسسه به تولید فیلم و سریال، سینمای انقلاب و دفاع مقدس و مقاومت، به معنای واقعی کلمه پوست‌اندازی کرد و با جوانگرایی، کلیشه‌های شکل گرفته در این عرصه را کنار زد. نقطه‌قوت اوج این بود و است که در کنار توجه به شعار و نگاه حاکمیتی و ایدئولوژیک و استراتژیک، از قصه‌گویی و جذابیت آثار غافل نیست و از این‌رو حتی آن عده تماشاگرانی که گرایش‌های سیاسی آنها با سیاست اوج همسو نیست، نمی‌توانند چشم بر قدرت و کیفیت محصولات ببندند. اوج با وجود برخی انتقادهایی که در این سال‌ها به آن شده، به‌قدری در این جذب حداکثری موفق عمل کرده که آن مرز موجود میان هنرمندان خودی و غیرخودی را از بین برده و برخی چهره‌هایی که ظاهرا نسبتی با سینمای ارزشی و انقلابی نداشتند هم حاضر به همکاری با این نهاد شدند. فیلم‌های سینمایی ایستاده در غبار، بادیگارد، تنگه ابوقریب، به وقت شام، آبادان یازده ۶۰، ۲۳ نفر، لباس شخصی، مصلحت، خروج و سریال‌های پایتخت ۵ و آقازاده، از شاخص‌ترین محصولات اوج در این سال‌ها هستند. احسان محمدحسنی اخیرا در نشست رسانه‌ای ۱۰ سالگی این موسسه به تشریح فعالیت‌ها و برنامه‌های اوج پرداخت و خبر از ساخت ۲۵ سریال داد. این درحالی است که یکی از آخرین محصولات این سازمان، یعنی فیلم سینمایی «منصور» که به بخشی از زندگی شهید منصور ستاری می‌پردازد از امروز اکران خود را در سینماهای کشور آغاز می‌کند.

نمره قبولی
سیداحمد میرعلایی، تهیه‌کننده سینما و مدیرعامل اسبق بنیاد سینمایی فارابی، درباره ۱۰ سالگی اوج گفت: در جمهوری اسلامی ایران هیچ رسانه ضعیف و حتی متوسطی وجود ندارد که فکر کنیم تنها در داخل مرزها بازخورد دارد. مطمئن باشید در خارج از مرزها کارهای ما را می‌بینند و رصد می‌کنند. با توجه به وسایل ارتباط‌جمعی که امروز در دسترس وجود دارد، همه‌چیز در حال نشر و دیده شدن است. ما به جهت حرف نو و تازه‌ای که داریم، در تمام دنیا تحت رصد هستیم. بدون اغراق بدانید جوانان و نوجوانانی که در عربستان می‌خواهند اخبار دقیقی از جهان اسلام داشته باشند، اخبار جمهوری اسلامی ایران را رصد می‌کنند.
این مدیر فرهنگی افزود: در این شرایط زمانی متوجه شدیم که جای سازمانی مانند اوج در کشور ما خالی است. عده‌ای پای کار آمدند، تلاش کردند و تا به امروز هم خوب پیش آمده‌اند. اگر بخواهیم به عملکرد اوج در این یک دهه نمره بدهیم، به نظرم باید نمره قبولی بدهیم. آنها که این مجموعه را پایه‌گذاری کردند کار بزرگی انجام دادند.
میرعلایی بیان کرد: سازمان اوج از منظر تربیت نیرو در بخش مستند، واقعا خوب عمل کرده است و اگر از برخی «ای‌ کاش‌ها» صحبت می‌کنیم،‌ بیشتر در بخش سینمای داستانی است. علاوه بر حوزه مستند،‌ در بخش عکس و انیمیشن هم عملکرد اوج بسیار خوب بوده و در مواردی حتی شاهد بودیم که اوج جاهای خالی را پر کرده است. در حوزه سینما و سریال‌سازی اما اوج فراز و نشیب‌هایی داشته که همین فراز و نشیب‌ها هم در مجموع دارای معدل مثبت بوده است.
او ادامه داد: حیف است که سازمانی مانند اوج، گاهی برای طرح یک حرف ارزشی سراغ نوعی از سینما برود که به‌واسطه شاخص‌های کم‌ارزش‌تر اهمیت پیدا کرده است. حیف است سراغ سریالی برود که حتی اگر از تلویزیون هم پخش می‌شود، اما مطابق با ارزش‌ها و فرهنگ خانوادگی مورد قبول و تایید جمهوری اسلامی نیست. این حساسیت برای اوج وجود دارد و می‌توان برمبنای آن پرسید چرا برخی فیلم‌ها و سریال‌ها باید در اوج ساخته شود؟! اگر می‌خواهیم حرف ارزشی بزنیم چرا می‌خواهیم از روش بیانی فلان کارگردان یا سینماگر استفاده کنیم؟
این تهیه‌کننده سینما تأکید کرد: اوج موظف به استعدادیابی و تربیت نیروهای ارزشی در سراسر ایران است؛ به‌خصوص در حوزه سینما که واقعا به لحاظ نیروهای ارزشی هم خانم و هم آقا،‌ دچار کمبود هستیم. توقعی که رهبر معظم انقلاب از سینما دارند باید مورد توجه قرار بگیرد.
میرعلایی گفت: اوج برای شناخت استعدادها در سراسر ایران و حتی فراتر از مرزها، باید به‌صورت ریشه‌ای عمل کند. در کنار آن باید به‌دنبال راهکارهای خلق جذابیت در خدمت محتوا باشد. جذابیت صرف بدون تطابق با محتوا خطرناک است. جذابیتی که در خدمت محتوا نباشد و صرفا بخواهد در کنار محتوا قرار بگیرد، مانند همان تابلوی نقاشی می‌شود که جاذبه‌اش، محتوایش را می‌بلعد و اجازه خودنمایی به محتوا را نمی‌دهد. در حالی که ما در تولید یک کار ارزشی،‌ موظف به ارائه محتوا هستیم. اگر حرف درستی را درباره ارزش‌هایمان به‌درستی مطرح کنیم،‌ مطمئن باشید در سراسر دنیای امروز خریدار خواهد داشت.

یک حضور امیدبخش
جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده سینما و تلویزیون با اشاره به عملکرد سازمان هنری- رسانه‌ای اوج در دهمین سالگرد تاسیس آن بیان کرد: حضور مجموعه اوج در فضای فرهنگی و هنری در سال‌های گذشته به‌ قدری امیدبخش و باکیفیت بود که بابت این اتفاقات جدی که در حال رخ دادن بود، خدا را شکر کردیم. سازمان اوج در مقطعی به سینما ورود کرد که ساخت فیلم‌های ارزشی کمرنگ شده بود و این سازمان با فیلمسازانی مثل ابراهیم حاتمی‌کیا همکاری کرد اما به نظر می‌رسد فعالیت اوج یکباره در سال‌های اخیر کمی کمرنگ شده است.او افزود: ما این توقع را از اوج در آن مقطع نداشتیم و مطمئن بودیم با منابع پتانسیلی که در اختیار دارد، اگر به همان قدرت ادامه می‌داد تاثیرات به مراتب بیشتری هم به‌ ویژه در سینما به‌جا می‌گذاشت.
نوروزبیگی با اشاره به این که اوج به عنوان قطب سینمایی و کمپانی، عملکرد درستی را به‌ویژه در سال‌های ابتدایی فعالیت خود اتخاذ کرده بود، توضیح داد: کمرنگ شدن تولیدات اوج یکباره شوکی وارد کرد که دست‌کم توسط سینماگران حس شد. چراکه اوج سازمانی موفق چه از نظر مالی و چه از نظر معرفی فیلمسازان و هنرمندان جوان بااستعداد و شایسته‌ای نظیر محمدحسین مهدویان بوده و هست. بسیاری از نام‌های فعال در عرصه مستند و داستانی نیز به واسطه اوج به سینما معرفی شدند و اتفاقات خوبی را رقم زدند. سیاست اوج، بها دادن به جوانان بوده و در نتیجه‌بخشی آن هم موفق عمل کرده است.این تهیه‌کننده در پاسخ به این سوال که آیا سازمان‌ها و نهادهای حاکمیتی در صورت رسیدن به درآمدزایی و خودکفایی اقتصادی خود می‌توانند به مثابه بخش خصوصی حامی فرهنگ و هنر و تولیدات آن باشند، گفت: بله، همین‌طور است. ضمن این که من دلیل اصلی کمرنگ شدن اوج در سال‌های اخیر را جایگاه حاکمیتی‌اش نمی‌دانم. زیرا این سازمان از همان ابتدا به عنوان یک نهاد حکومتی جایگاهی چنان پرقدرت برای خود ایجاد کرد که بسیاری از سینماگران به اصطلاح روشنفکر نیز آمدند و با این سازمان همکاری کردند، اگرچه گفتن واژه روشنفکر برای من سخت است. این گروه از سینماگران احساس می‌کردند و می‌گفتند اوج سازمانی است که درک هنری در آن وجود دارد و مدیران و دست‌اندرکارانش دست فیلمسازان را برای پیشبرد پروژه‌هایشان باز می‌گذارند. ضمن این که بازیگران مطرحی نیز در فیلم‌های اوج حضور یافتند و در گیشه نیز موفقیت‌های خوبی کسب کرد.

به شرط عدالت در رقابت
مسعود اطیابی، نویسنده و کارگردان سینما معتقد است سازمان اوج فیلم‌های خوبی را در سال‌های فعالیت خود تولید کرده است اما باید به اصل تنوع در تولید، عدالت در تبلیغ و رقابت با میدان دادن به بخش خصوصی نیز توجه داشته باشد.
مسعود اطیابی درباره دهمین سال تاسیس اوج و فعالیت این سازمان گفت: به نظرم سازمان هنری رسانه‌ای اوج، هم نقاط قوت و هم نقاط ضعفی در کارنامه فعالیت ۱۰سال اخیر خود دارد. نمی‌توان انکار کرد که این سازمان آثار خوبی را در این سال‌ها ساخته است اما باید به اصل تنوع نیز در ادامه عملکرد خود توجه داشته باشد.
این فیلمساز افزود: فعالیت اوج در حوزه تولید باید به قدری باشد که مردم از تعداد و تکثر آثار دلزده نشوند. همیشه باید به اندازه اقدام کرد. من نقد خاصی به فعالیت‌های اوج ندارم اما با این که تولیدات از حدی فراتر رود، مخالف هستم زیرا بخش خصوصی هم لازم است به میدان بیابد و با آثار دولتی رقابت کند.
اطیابی در پاسخ به این سوال که آیا اوج همزمان با پیشبرد سیاست‌ها و راهبردهای حاکمیتی در طول سال‌های فعالیت خود با مردم نیز همراه بوده است یا نه، عنوان کرد: صحبت کردن درباره میزان این همراهی از سوی ما و اوج مهم نیست.
بلکه باید از سوی مردم باورپذیر باشد و درک شود. جنس یک فیلم و کیفیت آن خود گویای این ویژگی هست و ما نمی‌توانیم خودمان بر آن تاکید کنیم.
در ضمن همراهی خود می‌تواند تعریف متفاوتی داشته باشد. اساسا نمی‌توان خوب یا بد مطلقی در جامعه قائل شد.
در مجموع امیدوارم در سال‌های پیش‌رو، مسؤولان سازمان اوج به گونه‌ای عمل کنند تا مردم دغدغه‌های خود را در محصولات این سازمان ببینند.