زیبایی به شرط مرگ

بسیاری از متخصصان همواره نسبت به وجود مواد سمی حاوی سرب و جیوه و... در محصولات آرایشی هشدار داده‌اند.

با این حال خطر وجود مواد سمی پی‌اف‌ای‌اس (PFAS) در محصولات آرایشی خریداران آمریکایی در هفته‌های اخیر حسابی سر و صدا کرده‌است.

در پی انتشار نتایج یک مطالعه جدید که نشان می‌دهد در 231 محصول آرایشی خریداری شده در ایالات متحده، سطح بالایی از مواد سمی پی‌اف‌ای‌اس (PFAS) به میزان 52درصد وجود دارد، لایحه «منع به کارگیری پی‌ اف‌ ای‌ اس در ساخت محصولات آرایشی» از سوی نمایندگان در مجلس و سنای ایالات متحده و کانادا مطرح شده‌است.

براساس انتشار نتایج این تحقیق در مجله علمی «علوم و فناوری محیط‌زیست» (Environment Science &Technology Letters) این مواد سمی در ریمل ضد آب (به میزان 82درصد)، رژ لب با دوام (62 درصد) و در برخی دیگر از محصولات آرایشی تا 63 درصد مشاهده شده‌است.

به‌علاوه، نتایج این مطالعه نشان داده‌است در 88درصد محصولات آزمایش‌شده، نام هیچ ماده‌ای که بیانگر وجود این مواد شیمیایی در محصول باشد روی برچسب آن ذکر نشده است.

دیوید اندروز، دانشمند ارشد گروه کاری محیط‌زیست در سازمانی که پایگاه داده‌های مربوط به محصولات مراقبت شخصی حاوی سموم را نگهداری می‌کند، می‌گوید: «این کمی شوکه‌کننده است و امیدوارم زنگ خطری برای صنعت لوازم آرایش از نظر میزان آلودگی به مواد سمی (پی‌اف‌ای‌اس) در انواع محصولات آرایشی باشد.»

اندروز که در این مطالعه نقشی نداشت، گفت: «متداول‌ترین این مواد سمی، پلی‌تترافلوئورواتیلن (polytetrafluoroethylene) است که معمولا به‌عنوان «تفلون» شناخته می‌شود (همان پوشش روی تابه‌ها). اما در کل ما 13ماده شیمیایی سمی را در بیش از 600 محصول از 80 برند مختلف شناسایی کرده‌ایم.»

سوزان کالینز، سناتور جمهوریخواه در بیانیه‌ای گفته‌است: «آمریکایی‌ها باید بتوانند نسبت به بی‌خطربودن محصولاتی که برای مو یا پوست‌شان درخواست می‌کنند، اعتماد کنند. لایحه پیشنهادی ما برای کمک به محافظت از افرادی که بیشتر در معرض این مواد سمی هستند، تقاضای ممنوعیت افزودن«پی‌اف‌ای‌اس» به محصولات آرایشی از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) است. این مواد سمی پُلی‌فلوئوروآلکیل (polyfluoroalkyl) دسته‌ای از مواد شیمیایی ساخت بشر هستند. در این بیانیه آمده‌است: «این مواد شیمیایی می‌توانند به مرور زمان در بدن جمع شوند که با بروز سرطان، بیماری تیروئید، آسیب کبدی، کاهش باروری و ایجاد اختلال در هورمون مرتبط هستند.»

دِبی دینگِل، نماینده دموکرات از ایالت میشیگان در ایمیلی به گروه سلامت سی‌ان‌ان می‌گوید: «این مواد شیمیایی در محصولاتی وجود دارد که ما هر روز از آنها استفاده می‌کنیم و حتی بیشتر مردم از خطری که روزانه با آن روبه‌رو هستند، اطلاع ندارند.» لایحه اخیر این نمایندگان، سازمان غذا و داروی آمریکا را ملزم می‌کند تا قانون منع افزودن عمدی پی‌اف‌ای‌اس به مواد آرایشی را طی 9 ماه از زمان تصویب، به سمت صدور یک قانون نهایی هدایت کند که سه ماه پس از آن صادر می‌شود.

فلوئور، جایگزین پی‌اف‌ای‌اس

در مطالعه جدیدی که برای شناسایی وجود این مواد شیمیایی انجام شد، محققان دریافتند در 231محصولی که از فروشگاه‌های خرده‌فروشی در ایالات متحده و کانادا خریداری شده، از فلوئور شیمیایی متفاوت با فلوئور (Fluorine) معدنی اضافه شده به آب آشامیدنی استفاده شده‌است. گراهام پیزلی، استاد فیزیک، شیمی، بیوشیمی و نویسنده این پژوهش در دانشگاه نوتردام آمریکا، می‌گوید: «ما فلوئور را به‌عنوان یک جایگزین برای پی‌اف‌ای‌اس در انواع مواد آرایشی یافتیم و انتظار نداشتیم که تقریبا هر ماده آرایشی مانند آن عمل کند.»

این مطالعه نشان داد بیش از سه‌چهارم ریمل‌های مژه و ابروی ضد آب و دو سوم رژ لب‌های مایع و بیش از نیمی از محصولات چشم و لب، حاوی فلوئور با غلظت بالا هستند. به‌علاوه، نمونه‌هایی از 29محصول با بالاترین میزان فلوئور برای تجزیه و تحلیل عمیق به آزمایشگاه دیگری فرستاده شد که می‌توانست 53ماده شیمیایی خاص «پی‌اف‌ای‌اس» را شناسایی کند.

تجزیه و تحلیل این نمونه‌ها نشان داد هر یک از این 29محصول، حاوی حداقل چهار ماده سمی شیمیایی نگران‌کننده است.با این حال و به‌گفته پیزلی، نگران‌کننده‌ترین یافته این است که برچسب روی 28محصول از 29محصولی که مواد شیمیایی سمی ویژه در آنها یافت شده‌است، حاوی هیچ نشانه‌ای از وجود این مواد در محصول برای آگاهی‌دادن به مصرف‌کننده نیست.

چه اصراری به استفاده از این مواد سمی است؟

گراهام پیزلی در پاسخ به این سوال گفت: «به‌دلیل مشکلات فنی در بحث تولید، وجود برخی از این مواد تا حدودی می‌تواند غیرعمدی باشد اما محصولات مختلفی وجود دارد که سطح استفاده از این مواد در آنها زیاد است. این مواد شیمیایی باید عمدا برای چیزی مانند دوام یا مقاومت در برابر آب به محصول اضافه شود، زیرا این همان خاصیتی است که پی‌اف‌ای‌اس خیلی خوب ایجاد می‌کند.»

دکتر ویتنی بوو، استادیار بالینی پوست در مدرسه پزشکی آیکان (Icahn) در مرکز پزشکی مونت سینا (Mount Sinai) در شهر نیویورک آمریکا که در این مطالعه دخیل نبود، گفت: «هر چند به اغلب بیماران توصیه کرده‌ام از محصولات دارای پِرفلوئور (Perfluor) یا پلی فلوئور (Polyfluor) پرهیز کنند، نتایج این مطالعه جدید بسیار نگرانم کرده‌است، زیرا نام بسیاری از این مواد سمی حتی در فهرست ترکیبات مواد تشکیل دهنده این نوع محصولات اشاره نشده‌ است.»

دکتر بوو افزود:علاوه بر این، انواع محصولاتی که دارای میزان بالایی از فلوئور هستند-احتمالا حاوی پی‌اف‌ای‌اس هم هستند- اینها معمولا در نواحی اطراف چشم‌ها و لب‌ها استفاده می‌شوند. این موضوعی خطرناکی هستند، چون ممکن است مواد شیمیایی پی‌اف‌ای‌اس به آسانی از غشاهای مخاطی نازک و حساسی که نزدیک مجاری اشک چشم است، جذب شود. به علاوه معمولا خانم‌ها لب‌های خود را زبان می‌زنند و ناخواسته مواد موجود در رژ لب خود را می‌خورند که این موضوع یکی دیگر از راه‌هایی است که آنها در معرض خطر آلوده‌شدن با این مواد شیمیایی قرار می‌دهد.

اما در سوی مقابل، شورای صنفی محصولات مراقبت شخصی، اتحادیه صنفی‌ای که 600‌عضو آن بیش از 90درصد صنعت زیبایی ایالات متحده را نمایندگی می‌کنند، پیش از هر اظهار نظری در مورد نتایج این تحقیقات در پاسخ گفته‌است: ما منتظر نتایج بررسی علمی نهادهای خودمان هستیم.

سی‌ان‌ان، همچنین با اتحادیه لوازم آرایشی و بهداشتی کانادا تماس گرفته اما تا پیش از انتشار گزارشش، موفق به گفت‌وگو و کسب اطلاع از آنها نشده‌است.

عدم اشاره به پی‌اف‌ای‌اس در فهرست ترکیبات

این موضوع که مواد شیمیایی پی‌اف‌ای‌اس به مواد آرایشی اضافه می‌شود، نه موضوع جدیدی است و نه عجیب. سازمان غذا و داروی آمریکا می‌گوید، این مواد عمدا به محصولاتی مانند لوسیون‌ها، پاک‌کننده‌ها، لاک ناخن، کرم اصلاح، کرم پودر، رژ لب، خط چشم، سایه چشم و ریمل مژه و ابرو افزوده می‌شود تا پوست را به حالت صاف یا براق نشان دهد یا بر قوام و بافت محصول تأثیر بگذارد.

همچنین این سازمان می‌گوید بر اساس قانون باید همه عناصر تشکیل‌دهنده مواد آرایشی به ترتیب نزولی، روی برچسب محصول ذکر شود.

با این حال ممکن است سهوا برخی از این مواد شیمیایی در نتیجه ناخالصی‌های مواد اولیه یا به دلیل تجزیه عناصر تشکیل‌دهنده، در لوازم آرایشی وجود داشته‌باشد.

حال در پاسخ این سؤال که چه مقدار از این مواد سمی از طریق پوست قابل جذب است، سازمان غذا و داروی آمریکا می‌گوید: این سوالی است که باید در جریان مطالعات آینده پاسخ داده شود.

پی‌اف‌ای‌اس چیست؟

مواد شیمیایی پی‌اف‌ای‌اس از زنجیره‌ای از اتم‌های به هم پیوندیافته کربن و فلوئور تشکیل شده‌است که در محیط تخریب نمی‌شود.

طبق اعلام انستیتوی ملی علوم‌ بهداشت‌محیط، دانشمندان قادر به تخمین نیمه‌عمر محیطی برای پی‌اف‌ای‌اس نیستند. منظور از نیمه عمر، مدت زمانی است که 50 درصد یک ماده شیمیایی ناپدید می‌شود.

امروزه از موادشیمیایی پی‌اف‌ای‌اس در تولید انواع محصولات استفاده می‌شود. محصولاتی مثل ظروف آشپزی نچسب، پارچه و لباس جراحی مقاوم در برابر عفونت، گوشی‌های تلفن‌همراه، مواد نیمه‌هادی ‌(مانند سیلیسیم و ژرمانیم که ویژگی‌های الکتریکی خاصی دارند.

این مواد نه رسانای خوبی هستند و نه عایق خوبی)، هواپیماهای تجاری و وسایل‌نقلیه با آلایندگی پایین.

همچنین برای مقابله با آسیب ناشی از انواع لکه‌ها از جمله لکه آب و چربی، در تولید فرش، پوشاک، مبلمان و بسته‌بندی مواد غذایی مقاوم از این موادشیمیایی استفاده می‌شود.

جالب است بدانید غذاهایی که حاوی چربی زیادی هستند (مانند همبرگر، سیب‌زمینی سرخ شده و بیسکویت‌ها) گزینه‌های اصلی برای استفاده از بسته‌بندی‌های ساخته‌شده با پی‌اف‌ای‌اس هستند.

بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده در سال 1394شمسی/ 2015 میلادی، ماده پی‌اف‌ای‌اس از آنجا که در محیط‌زیست تخریب‌ناپذیر و بسیار گسترده است، ماده شیمیایی «جاویدان» نامیده شد. در آزمایش‌ها نشان داده شده‌است که در خون 97 درصد آمریکایی‌ها پی‌اف‌ای‌اس وجود دارد.

برای پرهیز از مواجهه با پی‌اف‌ای‌اس چه باید کرد؟

اگر نگران وجود مواد شیمیایی سمی در موادی آرایشی خود هستید، می‌توانید این کار را با پرهیز از استفاده از هر گونه محصول ضد آب یا محصولات با ماندگاری طولانی، شروع کنید.

در این مطالعه آمده‌است که بیشتر مواد آرایشی با بالاترین سطح مواد سمی، آنهایی هستند که با عناوینی مثل «مقاوم در برابر سایش» یا «ماندگار» برچسب‌گذاری شده‌اند.

دکتر بوو می‌گوید: داشتن ریمل مژه و ابرو، رژ لب یا کرم پودری که کمی بیشتر دوام داشته‌باشد مطلوب همه ماست اما گمان می‌کنم بیشتر مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند محصولات ایمن را انتخاب و استفاده کنند. ولو آن‌که ماندگاری مطلوب ما را نداشته‌باشند.

وی می‌گوید آنها یک نگرانی قانونی برای سلامت عمومی دارند. کارشناسان می‌گویند خرید محصولات آرایشی ارگانیک یا طبیعی همیشه به شما کمک نمی‌کند. به گفته بوو، اگر چه بسیاری از مصرف کنندگان تصور می‌کنند محصولی با برچسب «طبیعی» ذاتا برای پوست ایمن‌تر است اما در حقیقت این طور نیست.

بوو گفت: «من دیده‌ام بسیاری از برندها از کلمه طبیعی در برچسب محصولات خود استفاده می‌کنند، با این حال آنها هم حاوی موادی هستند که از نظر ایمنی برای انسان و محیط‌زیست بحث‌برانگیز تلقی می‌شوند.»

در حالی که سازمان جهانی‌ بهداشت خطرات وجود جیوه در کرم‌های روشن‌کننده پوست را اعلام کرده‌است، نتایج مطالعات نشان داده در نرم‌کننده‌های مو و سایر محصولات عرضه‌شده به زنان رنگین پوست، مواد شیمیایی مختل‌کننده غدد درون‌ریز یافت ‌شده‌است. زنان رنگین‌پوست معمولا بیشتر از سایر نژادها از محصولات زیبایی از جمله کرم‌های روشن‌کننده پوست، صاف‌کننده و نرم‌کننده مو استفاده می‌کنند.

به‌گفته سازمان غذا و داروی ایالات متحده، زمانی که برخی محلول‌ها موقع شست‌وشوی مو استفاده می‌شود، فرمالدهید (Formaldehyde) موجود در محلول، پس از شست‌وشو با حرارت (استفاده از سشوار و...) پردازش شده، به صورت گاز در هوا منتشر می‌شود.

تیلور مورتون، مدیر بهداشت و آموزش محیط‌زیست می‌گوید: «نتایج تحقیقات نشان می‌دهد زنان رنگین‌پوست، سطح بالاتری از مواد شیمیایی سمی مرتبط با محصولات زیبایی را در بدن خود دارند و این امر با شیوع بیشتر سرطان، نتایج بهداشت ضعیف مادر و کودک، ناتوانی در یادگیری، چاقی، آسم و سایر نگرانی‌های جدی بهداشتی مرتبط است.»

همزمان دکتر مایدا گالوز، متخصص اطفال، مدیر و مؤسس مرکز بهداشت محیط مونت سینا در ایالت نیویورک در بیانیه‌ای گفته‌است: «لزوم دسترسی به محصولات بی‌خطر و مقرون به صرفه که برای زنان سیاهپوست به بازار عرضه می‌شود، برای رعایت عدالت در مورد آنها قابل بررسی است.»

این موضوع در مورد کشور ما می‌تواند در مورد افرادی که رنگ پوست تیره یا سبزه دارند بیشتر صادق باشد و تمایل آنها به استفاده هر چه بیشتر از مواد آرایشی روشن‌کننده رنگ پوست، ممکن است موجب افزایش جذب مواد سمی به‌کار رفته در محصولات آرایشی به بدن آنها شود.

موضوعی که بررسی‌های مستقل سازمان غذا و داروی ایران را در مورد سطوح وجود پی‌اف‌ای‌اس در محصولات آرایشی در سطح بازار می‌طلبد.

صدیقه سخندان فداكار - دانش / روزنامه جام جم
منبع: CNN health