بن سلمان در آستانه دوربرگردان

فراتر از آن،‌ اختلافات داخلی میان سران سعودی بر سر سیاست‌های منطقه‌ای پرهزینه ریاض در تقابل با ایران و اضلاع محور مقاومت،‌ قدرت مانور بن‌سلمان را به‌شدت محدود کرده است.

محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی سه‌شنبه شب در یک گفت‌وگوی تلویزیونی سخنان بی‌سابقه‌ای را در خصوص روابط ریاض-تهران بر زبان جاری ساخت: «مشکل ما رفتارهای منفی ایران از برنامه هسته‌ ای و موشک‌ های بالستیک این کشور گرفته تا حمایت از شبه نظامیان در منطقه است اما عربستان با کشورهای منطقه و دنیا برای ایجاد راه‌حل به منظور رفع این مشکلات همکاری می‌کند. ایران، همسایه عربستان است و ریاض بر داشتن روابط خوب با این کشور تأکید دارد.»

این اظهارات در حالی صورت می‌گیرد که بن‌سلمان نه تنها در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ،‌ بلکه پس از شکست وی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰۹،‌ به یکی از مهره‌های ثابت بازی ضدایرانی کاخ‌سفید و رژیم‌صهیونیستی در تقابل با کشورمان تبدیل شده بود.

آیا اظهارات بن‌ سلمان انعکاس مذاکره با ایران است؟

طی هفته‌های اخیر، بحث مذاکرات ایران و عربستان در بغداد و با میانجیگری عراق مطرح است.گفته می‌شود این مذاکرات در سطح بالای امنیتی برگزار می‌شود و در جلسه اول آن درباره لبنان و یمن صحبت شده است. بر اساس ادعای رسانه‌های غربی، این مذاکرات مثبت بوده است. برخی منابع تحلیلی و خبری معتقدند عربستان با فشار دولت جدید آمریکا وارد مذاکره با ایران شده است.

فیصل بن برحان، وزیر خارجه عربستان در اظهارات تازه خود مدعی شده است هیچ کانال گفت‌وگوی مستقیمی بین ایران و عربستان وجود ندارد اما در عین حال پادشاهی سعودی آمادگی دارد در صورتی که ایران رفتارش را تغییر دهد با تهران گفت‌وگو کند. با تمامی این اوصاف،‌ موضع رسمی وزیر خارجه عربستان سعودی با لحن التماس‌گونه بن‌سلمان در خصوص بازیابی و احیای مناسبات ریاض و تهران تناسبی ندارد.‌

بن‌سلمان از شکست در یمن هراسان است

یکی از اصلی‌ترین مولفه‌هایی که در تحلیل رفتارهای اخیر بن‌ سلمان و دیگر مقامات سعودی باید در نظر گرفت،‌ به شکست آل‌سعود در جنگ یمن باز می‌گردد.

پیشروی انصارا... در استان مارب این معادله را به ضرر ریاض پیچیده‌تر کرده است. ولیعهد سعودی که ابتدای جنگ یمن از پیروزی چند هفته‌ای کشورش سخن می‌گفت، اکنون در این مصاحبه تلویزیونی از انصارا... خواسته است آتش‌بس را بپذیرد و به میز مذاکره برگردد.

این درخواست بن‌سلمان در حالی صورت می‌گیرد که بن‌سلمان طی سال‌های گذشته و اخیر وعده داده بود به گزینه‌ای جز نابودی کامل انصارا... و تصرف کامل یمن رضایت نخواهد داد.

در حال حاضر،‌ بن‌سلمان سعی دارد از ژست قبلی خود فاصله گرفته و نقش یک طرف دلسوز و اهل مذاکره را به خود بگیرد.

ولیعهد سعودی‌ها در تازه‌ترین موضع خود در این خصوص می‌گوید: کدام کشور می‌پذیرد یک گروه شبه نظامی در نزدیکی مرزهای آن مستقر باشد؟ از حوثی‌ها می‌خواهیم برای پایان جنگ یمن به پای میز مذاکره بیایند.

اگرچه این اظهارات نشان می‌دهد بن‌سلمان تحت تاثیر شکست میدانی در یمن از گزینه نابودی مقاومت یمن صرف‌نظر کرده است اما وی در عین حال نمی‌تواند وحشت خود را از کلیت حضور نیروهای مقاومت در یمن ( که اتفاقا مورد اقبال شهروندان یمنی نیز قرار دارند) کتمان کند. در هر حال،‌ بن‌سلمان چاره‌ای جز به رسمیت شناختن مقاومت یمن ندارد.

فشار دولت بایدن به بن‌ سلمان  

برخی تحلیلگران معتقدند شکست ترامپ در انتخابات ریاست‌ جمهوری سال ۲۰۲۰ از یک‌سو و احتمال ناتوانی نتانیاهو (متحد اصلی منطقه‌ای بن سلمان و سعودی‌ها) در سرزمین‌های اشغالی برای تشکیل کابینه و فراتر از آنها،‌ تعدد نشانه‌های شکست سعودی‌ها در منطقه دیگر جایی را برای سرکشی بن‌سلمان باقی نگذاشته است.

در چنین شرایطی، دولت جدید آمریکا از سعودی‌ها خواسته است به اوامر تاکتیکی بایدن و همراهانش در قبال آنچه در منطقه می‌گذرد،گوش فرا دهد. در غیر این صورت، شاهد تغییر مهره‌های واشنگتن در ریاض باشند. اظهارات اخیر بن‌سلمان،‌ بدون شک از سر منطق و محاسبه و توبه واقعی نسبت به شرارت‌های متعدد سعودی‌ها در منطقه صورت نگرفته است.

این مواضع،‌ انعکاس و بازتاب استیصال بن‌سلمان در قبال تحولات پیرامونی ریاض محسوب می‌شود. بدون شک، سعودی‌ها چه با لبخند و چه با اخم ظاهری خود، به عنوان مهره‌ای وابسته به ایالات متحده و رژیم اشغالگر قدس در منطقه باقی خواهند ماند.

این همان مسلک و مرام وقیحانه‌ای بوده است که از ملک فهد و امیر عبدا... گرفته تا ملک سلمان و دیگر بازماندگان عبدالعزیز در راس حکومت سعودی از آن عدول نکرده و به همین واسطه،‌ امنیت منطقه و جهان اسلام را قربانی بازی خود در زمین دموکرات‌ها و جمهوریخواهان کاخ‌سفید کرده‌اند.

از این رو،‌ نمی‌توان اظهارات اخیر بن‌سلمان را مصداق تغییر ماهیت سعودی‌ها در منطقه دانست،‌ هر چند این مواضع،‌ بازتابی از شکست تمام عیار سعودی‌ها در منطقه و نظام بین‌الملل است. شکستی که سعودی‌ها تا سالیان دراز قدرت جبران آن را نخواهند داشت.

محمد صابریان - بین‌الملل / روزنامه جام جم