روستای لیموترش

کمک به راه‎اندازی یک کسب و کار در قالب، ارائه تسهیلات، آموزش برای راه ‏‎اندازی کسب و کار و ضمانت برای فروش محصولات باعث شده است که همه جوانان روستای خرماکلا کسب و کاری برای خودشان داشته باشند و هیچ بیکاری در روستا دیده نشود.

روستایی که این روزها در هر خانه‌ای یک گلخانه دارد و جوانان و زنان خانه ‎دار آن، لیموترش و گل‏های تزئینی پرورش می‌دهند اما شاید آنچه که در این روستا بیشتر از گلخانه و لیموترش به چشم بیاید کمک به اشتغال‌زایی در روستاهای دیگر منطقه باشد.

به گفته ولی‌ا... نادعلی‌‎زاده، رئیس کانون فرهنگی هنری شهید گرائیلی و کسی که ایده راه‎اندازی کشت گلخانه ایلیموترش را داد، در چهار سال گذشته حدود ۴۰۰ گلخانه در روستا احداث شده و مجوز ۲۵۰ گلخانه برای روستاهای دیگر گرفته شده‌‌است،‌ حالا جوانان خرماکلا که روزی مهاجرت کرده بودند به خانه بازگشتند و در روستای خودشان لیموترش و گیاهان تزئینی پرورش می‌دهند و بسیاری از محصولات خود را به کشورهای همسایه صادر می‌کنند.

داستان روستای خرماکلا به حدود ده سال پیش برمی‌گردد. به زمانی که ولی‌ا... نادعلی‌زاده در کنار مسجد روستای محل زندگی‌اش یک کانون فرهنگی راه انداخت و اسمش را گذاشت کانون فرهنگی هنری شهید گرائیلی.

کانونی که وابسته به مسجد روستا بود و کارهای فرهنگی و مذهبی در آن انجام می‌شد.راه‌اندازی موکب‌های زیارتی در سوریه و در مراسم پیاده‌ روی اربعین و برگزاری کلاس‌های آموزشی در مسجد از کارهایی بود که او در کانونش انجام می‌داد اما نادعلی‏زاده همیشه جوان‎هایی را می‎دید که به‌ دلیل نداشتن شغل از روستا مهاجرت می‏ کردند.

زندگی او مانند تمام اهالی روستا با کشاورزی، باغداری و کشت و برداشت مرکبات می‌گذرد. نقطه عطف داستان نادعلی‎زاده و هم‌روستایی‎هایش هم در کشاورزی اتفاق افتاد.

لیموترش گلخانه ‎ای

نادعلی‎زاده می‌گوید در یکی از روزهای سرد زمستان ۱۳۹۶ در باغش مشغول کار بود که یک ایده بکر به ذهنش رسید. او توضیح می‌دهد در حال رسیدگی به مرکبات باغش بود که‌ سؤال در ذهنش نقش بست: «چرا مرکبات را در گلخانه نمی‌کارند؟» سؤالی که در ذهن او به وجود آمده بود، ماند و پاک نشد و مانند خوره افتاد به جان این باغدار.

ولی‎ا... ادامه می‌دهد: «پیش از این، هیچ کسی مرکبات را به صورت گلخانه‌ای پرورش نداده بود، به همین دلیل‌ به این فکر کردم که چه خوب می‎شود یکی از مرکبات را به صورت گلخانه‏ ای پرورش دهم.» به همین دلیل مرد باغدار به صورت آزمایشی، بوته‌های لیموترش را در نایلون پیچید و در گوشه باغش، برای خودش یک گلخانه کوچک درست کرد. او می‎گوید خیلی زود محصولات گلخانه‎ اش به بار نشست و همین جا بود که طرح کاربردی‌اش را به همه اهالی روستا یاد داد.

کار اما خیلی ساده نبود و مشکلات زیادی جلوی پایش بود. او می‎گوید مجوز یک گلخانه گرفتن، کار سختی است. دوندگی زیادی می‎خواهد و هر روز، افراد باید بروند به این اداره و آن اداره تا شاید مجوز احداث گلخانه را از مراکز و ارگان‌های ذی‎ربط دریافت کنند. به همین دلیل نادعلی‏زاده و اهالی روستا زیرنظر کانون، یک شرکت تعاونی راه انداختند تا مشکلات احداث و بهره ‎برداری گلخانه راحت‎تر انجام شود.

شرکتی برای همه اهالی روستا

روند مجوز گرفتن طولانی است و در حالت عادی، ۱۰ماه تا یک‌سال زمان می‎برد. روندی که سبب می‌شود برخی به قول معروف عطای مجوز را به لقایش ببخشند. به همین دلیل نادعلی‎زاده به کمک بزرگان مسجد سراغ نماینده‌های مجلس، مدیران دولتی استان مانند استانداران و فرمانداری‌ها رفت و از آنها خواست تا کمک‌شان کنند. او می‎گوید با درخواست اهالی روستا و ریش‌سفیدان ده، حالا در مدت زمان ۱۰روز، مجوز احداث یک گلخانه در روستا داده می‎شود.

به این ترتیب آنها قدم‌های بعدی را برای اشتغال‌زایی جوانان برداشتند. نادعلی‎زاده می‌گوید که ویژگی‌های خاص روستا مانند آب و هوا هم به کمک‌شان آمد و در همان روزهای اول، مجوز احداث ۲۵۰ گلخانه در روستا صادر شد.

باغدار کار‌آفرین می‌افزاید: «ما هیچ پولی از کسانی که می‎خواهند کسب و کار خود را راه بیندازند، نمی‎گیریم. تنها کافی است افراد در سامانه ما ثبت‏نام کنند و مدارک لازم مانند کپی شناسنامه و عکس را در اختیار ما بگذارند، بعد از ۱۰روز می‌توانند دوباره مراجعه کنند تا مجوز احداث گلخانه را دریافت کنند.» احداث یک گلخانه اما سخت است و بدون آموزش و تنها با داشتن یک مجوز نمی‌توان کاری از پیش برد.

به همین دلیل است که در شرکت تعاونی همه کارهای دیگر مانند آموزش کاشت، داشت و برداشت ارائه می‌شود. در شرکت تعاونی نهال‌های لیموترش و گلدان‌های گیاهان تزئینی هم در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. در این شرکت تعاونی حتی بستری به‌وجود آمده‌است تا محصولات بعد از برداشت به فروش برسد.

مهاجرت معکوس و اشتغال‌زایی

روستای خرماکلا اما یک مشکل بزرگ دارد. روستا زمین‌های کشاورزی اندکی دارد و به همین دلیل بسیاری از روستاییان زمین کشاورزی در اختیار ندارند تا کشاورزی را که عمده‎ترین شغل روستاست، انجام دهند. همین مشکل بزرگ باعث شده‌است تا بسیاری از جوانان روستا به فکر مهاجرت بیفتند و دل از روستای آبا و اجدادی‌‎شان بکنند و آواره شهرها شوند. با اشتغال‌زایی سراسری اما خبر به گوش بسیاری از جوانانی که به دلیل نداشتن شغل، کوچ را انتخاب کرده بودند، ‌رسید و به همین دلیل، دوباره به روستا برگشتند.

نادعلی‌زاده می‌گوید که تا دو سال پیش جمعیت روستایشان هزار نفر بود و حالا با مهاجرت معکوس جوانان به ده، جمعیت افزایش و به نزدیک ۱۳۰۰نفر رسیده‌است.

او می‌گوید که جوانان ده به روستا بازگشته‌اند، گلخانه تاسیس کرده‌اند و به قول معروف سر و سامان گرفته‌اند.

آن‌طور که او توضیح می‌دهد حالا سرشان شلوغ است.بعد از موفقیت در طرح اشتغال‌زایی گلخانه، استانداری و فرمانداری وارد عمل شدند و از این شرکت تعاونی خواستند تا دست دیگر قشرها را بگیرند و این بار نه در روستای خودشان که در روستاهای دیگر هم اشتغال‌زایی کنند.

نادعلی‏زاده اما در برابر این درخواست یک شرط گذاشت. او می‎گوید به‌طور معمول احداث یک گلخانه ۱۰میلیون تومان هزینه دارد با تسهیلاتی که شرکت تعاونی به جوانان ده داده است اما می‌توان با دو میلیون تومان هم کسب و کار خود را راه بیندازند. شرط نادعلی‏زاده اما اختصاص وام به متقاضیان است. هر شخصی که سرمایه‎ای هم ندارد، می‌تواند با کمک شرکت تعاونی وام بگیرد و با دست خالی، مشغول به کار شود.

باغدار کار‌آفرین می‎گوید با صندوق اشتغال‌زایی بسیج سازندگی، بنیاد علوی و بنیاد برکت وارد مذاکره شدند و از آنها خواستند به هر کسی که آنها معرفی می‌کنند، وام اشتغال‌زایی دهند.

به گفته او سال گذشته، حدود ۲۰۰ میلیارد تومان تسهیلات بانکی برای احداث گلخانه‌ها دریافت شده است. مرد باغدار می‎گوید: «حالا هر کسی که بخواهد، مدارکش را در اختیار ما می‎گذارد و ما به او مجوز و وام می‎دهیم.»

طرح نادعلی‏زاده این قدر به‌مذاق صنعتگران خوش‌آمد که حالا در روستاهای دیگر در حال انجام است.

او می‎گوید: «براساس برنامه بلندمدت شرکت تعاونی امسال باید تسهیلات احداث حدود هزار گلخانه را ایجاد کنیم.»

تابه‌حال شرکت تعاونی او و اهالی روستای خرماکلا مجوز ۴۰۰ گلخانه را گرفته‎اند و به‌زودی مجوز ۲۵۰ گلخانه در مناطق دیگر هم گرفته می‎شود. به‌جز روستای خرماکلا، حالا در ۵۰ روستای دیگر هم با کمک نادعلی‎زاده و دوستانش کسب‌وکار ایجاد شده‌است. روستاهایی مانند سوادکوه، جویبار و تمام روستاهای شهرستان قائمشهر حالا پر از گلخانه شده‌اند.

طرح بعدی آنها احداث گلخانه در استان‌ها و شهرهای اطراف است. در یک سال گذشته، تنها حدود ۱۵۰تن لیموترش از گلخانه‌ها برداشت گردید که بخشی از آنها به کشورهای روسیه، عراق، قطر، امارات و افغانستان صادر شد.

کانون برتر

نادعلی‎زاده می‎گوید حالا که همه جوانان روستا شاغلند و دیگر کسی در روستا بیکار نیست و طرح «هر خانه یک گلخانه» را راه‌انداخته‌اند.

طرحی که مخصوص زنان خانواده است و این‌بار گلخانه با دستان پرتوان بانوان راه‌اندازی می‌کنند تا به اقتصاد خانواده‌شان کمک کنند. گلخانه بانوان اما متفاوت است و به خانم‎ها تنها مجوز احداث گلخانه گل‎های تزئینی و صیفی‌جات داده می‌شود.

گلخانه‌ای که می‎تواند در مقیاس کوچک و حتی در گوشه حیاط خانه هم راه‎اندازی ‎شود. تمام بذرها و گلدان‌های گلخانه خانم‎ها را شرکت تعاونی تامین می‌کند؛ این اما تنها اشتغال‌زایی آنها نیست. پرورش ماهی در زمین پنج‌هکتاری از اقدامات اهالی این روستاست که باعث اشتغال‌زایی شده. در استخرهای پرورش‌ماهی این روستا، ماهی‌سفید و کپور ارگانیک تولید می‌شود.

احداث اردوگاه گردشگری در منطقه سوادکوه از دیگر کارهای کانون است. در این اردوگاه گردشگری، ۱۵۰تخت و ۱۲سوئیت با امکانات تفریحی و ورزشی وجود دارد و سالانه بیش از ۳۰هزار نفر از این اردوگاه استفاده می‎کنند.

نادعلی‏زاده می‎گوید که احداث این اردوگاه باعث اشتغال‌زایی برای خانواده‌ها در زمینه گردشگری شده است. در کنار راه‌اندازی گلخانه، کانون یک کتابخانه ۲۲هزار جلدی هم ایجاده کرده‌ است تا روستای خرماکلا به عنوان روستای دوستدار کتاب انتخاب شود. به همین دلیل است که در سال گذشته، کانون فرهنگی-هنری شهید گرائیلی، در حوزه کارآفرینی در طرح ملی ایران قوی به‌عنوان کانون برتر انتخاب شد.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه جام جم