بحران بی‌تدبیری

در این بین شرایط آن‌طور که انتظار می‌رود برای مقابله و کاهش این آمار فراهم نیست. در حالی که مدت‌هاست با بحرانی به نام کرونا روبه‌رو شده‌ایم اما در دل همین بحران عظیم هم بحران‌هایی مقطعی در برهه‌های زمانی متفاوت اما با شکل و شمایل دیگری رخ داده است.

کافی است سری به بیمارستا ن‌های کرونایی بزنیم تا بحران پیش‌آمده این روزها را ببینیم؛ بیمارانی که برای رسیدگی به درخواست و پذیرش و بستری‌شان، ساعت‌های طولانی در صف انتظار و رسیدگی می‌مانند. بیمارستان‌هایی که شلوغ است و ترسی بیشتر از مریضی در دل آدم‌ها ایجاد می‌کند.

داروهایی که قیمت زیادی دارد و بیمه هزینه برخی از آنها را تقبل نمی‌کند و بیمار نمی‌تواند آن را تهیه کند. بیمارانی که به سبب بیماری دیگری به بیمارستان آمده‌اند و در این میان کرونا گرفته‌اند و شرایط برایشان بدتر از گذشته شده است.

از طرف دیگر، با کادر درمانی مواجه هستیم که خسته و نگران است و توان سابق را ندارد، تعدادشان کم است و نمی‌توانند به همه بیماران به اندازه کافی رسیدگی کنند.

اما چرا کار به اینجا رسید؟ همه کسانی که تخصصی در مدیریت بحران دارند، می‌دانند و اعتقاد دارند اگر قرار است بحرانی به بهترین شکل مدیریت شود، باید در مرحله پیشگیری، آن مدیریت را آغاز کرد، نه این‌که در شرایط بحران، فکر چاره‌ای برای حل آن باشیم که عملا چنین هدفی غیرممکن است حتی در هشت سال دفاع‌ مقدس هم هر طرح و ایده‌ای که قرار بود برای مقابله با دشمن اجرایی شود، پیش از فرا رسیدن عملیات به آن فکر می‌شد و برنامه‌ریزی می‌کردند؛ نه در حین عملیات که طبیعتا فرصت و از آن مهم‌تر، تمرکزی برای فکر کردن وجود ندارد.

امروز، بیشتر از یک‌سال از شیوع ویروس کرونا گذشته است و هنوز بسیاری مدیران نمی‌دانند این مساله را چگونه باید مدیریت کرد و این درحالی است که باید در روزهای آرام‌تر و کم‌التهاب‌تر، فکری برای بحران‌های احتمالی مانند وقایعی که امروز شاهدش هستیم، می‌کردیم.

شکی نیست بحرانی که امروز با آن مواجهیم، نتیجه بی‌تدبیری‌های تعطیلات عید است؛ در‌واقع رفتار مردم در تعطیلات نوروز کاملا قابل پیش‌بینی بود اما مسؤولان‌، با رها کردن و برنامه‌ریزی نکردن به شکل‌گیری چنین اتفاق کاملا پیش‌بینی‌شده‌ای دامن زدند.

در واقع شخصا فکر می‌کنم توصیه کردن و بعد هم رها کردن و اقدامی نکردن، از هر تصمیم بدی بدتر است؛ چرا که چنین رفتاری این پیام را می‌دهد؛ در حالی که موضوع جان انسان‌ها در میان است، ما به آن آگاه هستیم و روزانه افراد زیادی از بین می‌روند اما این موضوع برای مسؤولان به‌قدر کافی جدی نیست.

در نتیجه این درهم‌ریختگی سیستم مدیریت بحران، شرایطی را که امروز در بیمارستان‌ها می‌بینیم به‌وجود آمده است اما مساله مشخص این است که وقتی نتوانستیم پیشگیری کنیم و در اولین مرحله از مدیریت بحران ناموفق بودیم و از وقوع بحران جلوگیری نکردیم، پس در دومین مرحله باید بتوانیم اثرات آن را کم کنیم؛ اقدامی که طبیعتا با محدودیت‌های اساسی و برنامه‌ریزی‌های فکر شده امکان‌پذیر خواهد بود تا از شدت حادثه کم شود.

اما مرحله بعدی در بحران‌هایی مانند کرونا، بازسازی است؛ مرحله‌ای که در شرایط فعلی ما اهمیت زیادی دارد و ما اصطلاحا به آن می‌گوییم «بسازید بهتر از قبل».

معنای چنین عبارتی این است که حالا باید بیمارستان‌ها را تجهیز کنیم، کادر درمان را تازه‌نفس کنیم، شیوه‌های رفتاری را تغییر و به بهداشت بیش از گذشته اهمیت بدهیم تا در صورت تکرار چنین بحران‌هایی، شاهد صحنه‌های ناخوشایندی مثل این روزها در بیمارستان‌ها نباشیم.

فراموش نکنیم برای همراه شدن مردم و آگاهی آنها از شرایط، ارائه اطلاعات به جامعه باید آنقدر دقیق و با‌ظرافت انجام بشود که مردم تصمیم به انجام این اقدامات را باور کنند و در این راه با ما همراه شوند؛ اتفاقی که طبیعتا با تناقض‌گویی‌های مسؤولان رخ نخواهد داد.

شریف مطوف - کارشناس مدیریت بحران / روزنامه جام جم