بار دیگر تجربه غرب وحشی

دوره دیگر پسا استعمار است كه به‌واسطه برخی مشكلات داخلی كشورهای غرب، جنگ جهانی دوم شكل گرفت و بعضی از كشورهای استعماری مثل انگلیس و فرانسه به‌خاطر چالش‌های فراوان، مجبور به كم‌كردن حضور در كشورهای مستعمره شدند. اما برای این‌كه نفوذ اقتصادی و سیاسی خود را حفظ كنند رهبران كشورهای مستعمره را تعیین می‌كردند تا این كشورها را به صورت غیرمستقیم كنترل كنند.

دوره بعدی فراپسا استعمار است كه كشورهای استعمارگر و غربی به فكر طراحی ابزارهایی رسانه‌ای افتادند تا با كنترل روابط عمومی و بهره‌گیری از اهرم‌های‌ نرم به جای اهرم‌های سخت حتی اگر كشوری می‌خواست به نوعی مستقل باشد آن را محدود كنند و بنا به فرمایش رهبری، این بار غربی‌ها جنایات خود را با كراوات و ادكلن انجام می‌دادند.

ایران هیچ وقت دوره استعمار را مثل كشورهای همسایه تجربه نكرد؛ اما دوران پسا استعمار را به‌ویژه در دوره پهلوی تجربه كردیم و الان در شرایط فراپسا استعمار به‌سر می‌بریم و تمامی تلاش در جمهوری اسلامی این است كه از نظر سیاسی مستقل باشد اما غربی‌ها سعی می‌كنند با كنترل افكار عمومی محدویت‌های زیادی برای كشور ما ایجاد كنند.

شیوع بیماری كرونا و تبعات آن ماهیت وحشی غرب را به خوبی نشان داد. كمی بعد از شیوع این بیماری، كشورهای غربی مركز این بیماری شدند و بیشترین آمار ابتلا و تلفات شامل استعمارگران گذشته مثل فرانسه، اسپانیا،‌ انگلیس و آمریكا شد.

این اتفاق نشان داد اساسا تفكر لیبرال دموكراسی سرمایه‌داری و سود محور، چقدر در سیستم بهداشتی این كشورها كم كار كرده و به همین واسطه اولین قربانیان این بیماری مردم این كشورها بودند.

در چنین شرایطی چهره واقعی غرب و موجودیت آن به‌واسطه محدودیت‌ها و كمبودهای فراوانی كه پیش آمد برملا شد و حتی آنها به دزدیدن ماسك و تجهیزات پزشكی و دستگاه‌های تنفسی روی آوردند و اینجاست كه صحبت برخی كارشناسان درباره این‌كه دنیا دوباره غرب وحشی را تجربه می‌كند قابل‌تامل است.

غرب وحشی همان است كه ما در آمریكای 200 سال قبل می‌شناسیم كه سود و پول حرف اول را می‌زد و هیچ قانونی حاكم نبود و در دوره‌های بعدی ظاهر شیك‌تری را از تمدن آمریكا شامل جلوه‌هایی از قدرت،‌ ثروت و فناوری تجربه كردیم اما در شرایط كنونی دوباره شاهد بازگشت غرب وحشی در آمریكا هستیم.

در عین حال ممكن است این سوال هم ایجاد شود كه علم، ‌موسیقی، ‌دانشگاه، فناوری و... از جلوه‌های تمدن غرب هستند و چطور به این ابعاد تمدن آنها توجه نمی‌شود.

پاسخ این است دانشمندان در محیط دانشگاهی در این كشورها به فعالیت عملی خود می‌پرداختند و طبعا برای انجام تحقیقات و آزمایش‌‌ها نیازمند عقبه مالی و حمایت دولتی بودند و از این نظر از طرف دولت‌های غربی پشتیبانی می‌شدند، اما واقعیت این است تامین منابع مالی این فعالیت‌های علمی ناشی از همان پول كثیفی بود كه دولت‌های غربی با استعمار و اجحاف تولید می‌كردند.

فواد ایزدی - استاد دانشگاه تهران / روزنامه جام جم