پیدا کنید سارق هنری را!

مسیر اول: هند ایران
وقتی سوژه این گزارش را سر میز گروه ادبیات و هنر مطرح می‌کردیم، کیکاووس زیاری که مسؤول صفحه سینمای جهان است و شیفتگی‌اش به هالیوود و بالیوود شهره آفاق، ما را در مسیر تازه‌ای انداخت. گفتیم که ایوان‌بندی‌ها ادعا کرده‌اند یک خواننده ترک و یک خواننده آذربایجانی، آهنگ عالیجناب عشق آنها را کپی کرده‌اند. زیاری تا چنین ادعایی را شنید، به ماجرایی اشاره کرد که بین او و خواهرزاده‌اش اتفاق افتاده است. ماجرا از این قرار است که خواهرزاده زیاری، عالیجناب عشق را برایش پخش کرده و کیکاووس‌خان درآمده که این آهنگ چقدر شبیه « dil tu hi bata» است؛ قطعه‌ای هندی در فیلم «کریش 3» با صدای آلیشا چینای و زوبین گارگ. او بخشی از فیلم با بازی هریتیک روشن را برایمان پخش می‌کند و ما هم مطمئن می‌شویم که ملودی عالیجناب عشق چقدر شبیه این قطعه معروف هندی است. ایوان‌بندی‌ها را پیدا نمی‌کنیم تا از خودشان بپرسیم این قطعه را شنیده‌اند و در آهنگسازی عالیجناب عشق ناظر بر آن بوده‌اند یا نه، اما آنقدر این دو ملودی شبیه یکدیگرند که سخت بشود باور کرد ارتباطی بین این دو در جریان نبوده است. آیا ایوان‌بندی‌ها که حالا خود ادعا می‌کنند آهنگ‌شان را ترک‌ها و آذری‌ها کپی کرده‌اند، خودشان از آهنگی هندی کپی کرده‌اند؟

مسیر دوم: ایران ترکیه
چند روزی است تازه‌ترین اثر ازجان دنیز، خواننده و بازیگر معروف ترک منتشر شده است. اسم قطعه «عشق» است و آن‌طور که گروه ایرانی ایوان مدعی شده، ملودی اثر، دقیقا ملودی عالیجناب عشق آنهاست. البته درست هم می‌گویند شباهت واضح است. ازجان دنیز، به این‌که آهنگ اثرش را از گروه ایرانی ایوان وام گرفته، اشاره‌ای نکرده است.

مسیر سوم: ایران آذربایجان

در ادعای گروه ایوان، علاوه بر ازجان دنیز ترک به خواننده‌ای دیگر از کشور آذربایجان هم اشاره شده: «از زمان انتشار آهنگ عالیجناب عشق، شاهد کپی یا به اصطلاح کاور کردن این قطعه توسط هنرمندان خارجی هستیم. برای اولین بار نور جعفرلی، خواننده آذربایجانی این کار را با عنوان عشق و به زبان آذری کاور و منتشر کرد که مورد استقبال هواداران این خواننده قرار گرفت». در متنی که ایوان‌بندی‌ها برای رسانه‌ها فرستاده‌اند صرفا از نور جعفرلی و ازجان دنیز به عنوان خواننده‌های کپی‌کار یاد شده است. بررسی‌های ما اما نشان داد که این فهرست، طولانی‌تر از این حرف‌هاست. ما دست‌کم دو خواننده دیگر از کشور آذربایجان را یافتیم که اثری منتشر کرده‌اند شبیه ملودی عالیجناب عشق: یکی المار حسین‌زاده و دیگری رامال اسرافیلوف.

مسیر چهارم

کیکاوس زیاری که نخ ماجرا را نه در «عالیجناب عشق» ایوان‌بند و نه در «عشق» آن چهار خواننده ترک و آذربایجان، بلکه در هند یافته است، می‌گوید ممکن است خود ایوان‌بندی‌ها ملودی اثرشان را از آن آهنگ هندی که پیشتر ذکرش رفت، وام گرفته باشند. و البته که هیچ اشاره‌ای به آن نکرده‌اند. با این حساب، اگر چنین ایده‌ای حقیقت داشته باشد، خود ایوان‌بندی‌ها که ادعا می‌کنند مورد سرقت واقع شده‌اند هم چندان بی‌گناه نیستند. زیاری می‌گوید جمهوری‌های مستقر در شوروی سابق، از همان ابتدا شیفته موسیقی و سینمای هند بودند و همین کشور آذربایجان تولیدات مشترک متعددی را با هنر هند به انجام رسانده است. او در واقع می‌خواهد بگوید چه ازجان دنیز ترک و چه آن سه خواننده آذربایجانی، ممکن است ملودی اثرشان را نه از گروه ایرانی ایوان، بلکه از «dil tu hi bata» از هند کپی کرده باشند. اگر چنین ایده‌ای درست باشد، مسیر مورد نظر را این‌طور می‌توان ترسیم کرد: نخست سال 2014 آن قطعه هندی در قالب فیلم «کریش 3» منتشر شده‌ است، سپس گروه ایرانی ایوان آن را در عالیجناب عشق کپی کرده و سپس خوانند‌ه‌های ترک و آذری، از آهنگ هندی وام گرفته‌اند. تنها نکته‌ای که در این میان در آن تردیدی نیست این است که هیچ یک از این گروه‌ها و خواننده‌ها به اصل اثر هیچ ارجاعی نداشته‌اند.

صابر محمدی

ادبیات و هنر