سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
زور گاندو بیشتر بود!
پر سروصداترین حادثه حمله گاندو، ماجرای دختر 10 سالهای بهنام حواست که 31 تیر همین امسال، تمساح ناغافل او را به دندان گرفت و به زیر آب کشید. ماجرا را از زبان خودش بخوانید: «داشتم کنار رودخانه لباس میشستم. یکدفعه روی آب را نگاه کردم. تمساح را دیدم که دهان بزرگش را باز کرده و به سمتم حملهور شده بود. قصد داشت گردنم را بگیرد و مرا به درون رودخانه بکشد. اگر میگرفت، حتما کشته میشدم. من هم برای اینکه پوزهاش به گردنم نرسد، روی زمین خوابیدم، طوری که گردنم به زمین چسبید و تمساح بهجای آن، دستم را میان دندانهای تیزش گرفت. با همان حال، با صدای بلند داد زدم و به خواهرانم گفتم تمساح مرا خورد، تمساح مرا خورد. خواهرانم به سمتم آمدند و با سنگ شروع به زدن تمساح کردند و بعد از آن، پاهایم را گرفتند و به سمت ساحل کشیدند. از یک طرف تمساح با دندانهایش دستم را میکشید و از طرف دیگر، خواهرانم پاهایم را محکم میکشیدند تا تمساح نتواند مرا به داخل رودخانه ببرد. در همان حال که جیغ میزدم، علی پسر عمهام به کمکم آمد.
علی، پسرعمه 14 ساله حوا، علت حمله تمساح را کمبود آب میداند. آنطور که او توضیح میدهد، در روستای کشاری شهرستان سرباز، میزان دسترسی اهالی به آب سالم بسیار کم است و گاهی حتی تا یکی دو ماه آب ندارند. بهخاطر همین کمبود آب، مردم مجبور هستند برای برداشت آب، شستن ظروف یا لباسهایشان به حاشیه رودخانه که زیستگاه گاندوست، بروند.
روز حادثه،زور گاندو خیلی زیاد بود، اما وسط تلاشهای علی برای نجات حوا، گاندو یکدفعه دست حوا را رها کرد و رفت. دستش بهشدت آسیب دیده بود و خونریزی داشت. او را به بیمارستان رساندند، اما درمان موثر نبود و دست راست دخترک را قطع کردند و حالا او باید با دست چپ، نوشتن را یاد بگیرد.
زکریا زیر دندان های گاندو
هنوز یک هفته از حمله گاندو به حوا نگذشته بود که عصر چهارم مرداد 98، این بار پسر هشت ساله ای بهنام زکریا اهل روستای کهیربرز بالا از توابع بخش دشتیاری شهرستان چابهار، هدف حمله تمساح پوزه کوتاه ایرانی(گاندو) قرار گرفت.
از قرار معلوم، زکریا همراه با دوستان خود برای شنا و بازی به محل زیست تمساح پوزه کوتاه در حاشیه رودخانه رفته بود که ناگهان تمساح از آب بیرون آمد و زکریای کوچک را به دندان گرفت.
مردم روستا و دوستانش با تلاش زیادی او را در حالیکه پای چپش بهشدت زخمی شده بود، از میان دندانهای گاندو بیرون کشیدند. زکریا با آمبولانس به نزدیکترین مرکز درمانی منتقل شد و پس از انجام اقدامات درمانی بهبود یافت.
گاندو علیه پیرمرد چوپان
درست یک ماه بعد از حمله گاندو به زکریای هشت ساله، هشتم شهریور، این بار نوبت یک پیرمرد سیستان و بلوچستانی بود تا وحشت حمله گاندو و اسارت میان دندانهای او را با گوشت و پوستش احساس کند.
این پیرمرد که یک چوپان اهل روستای دمپگ از توابع بخش دشتیاری چابهار در جنوب سیستان وبلوچستان بود، تصمیم گرفت برای آبرسانی به گوسفندان خود به رودخانهای که محل زندگی گاندوها بود، نزدیک شود. سطح آب آرام بود. پیرمرد به آرامی دست خود را درون آب فرو برد تا آب بردارد، اما ناگهان گاندو سطح آرام آب را درید و به پیرمرد حملهور شد. شدت حمله تمساح به حدی بود که انگشتان دست راستش بهشدت آسیب دید. پیرمرد بلافاصله توسط روستاییان به بیمارستان منتقل شد و پس از عمل جراحی، انگشتانش را پیوند زدند.
جدال در دهانه سد
درست یک هفته بعد از حمله گاندو به پیرمرد، 13 شهریور، نوجوان 15 ساله ای از توابع پیشین شهرستان سرباز در جنوب استان، از ناحیه دست راست و ران مورد حمله تمساح قرار گرفت و آسیب دید. این نوجوان همراه دو نفر از دوستانش به نزدیک دهانه ورودی آب سد پیشین رفته بودند تا تفریح کنند، اما هدف حمله تمساح قرار گرفت. گاندو پسرک را به درون آب دریاچه کشید، اما دو نفر از دوستانش بدون ترس از حمله گاندو به خودشان، جلو رفتند و پسر نوجوان را از چنگال تمساح نجات دادند.
علاقه مردم به گاندوها
گاندوها از نظر عدهای، شاید حیوان جالبی نباشد، اما به اعتقاد مردم سیستان و بلوچستان، خزندهای بسیار دوست داشتنی است که وجودش باعث برکت این استان شده است. مردم این دیار، آنقدر گاندو را دوست دارند که با اینکه میدانند خطرناک است، اما به گفته اهالی، هیچکس آسیبی به آنها نمیزند، حتی اگر به آنان حمله کند.
گاندوی سیستان و بلوچستان، تنها گونهای است که به گفته یکی از
پرورش دهندگان این خزنده زیبا، فقط در ایران، هند و پاکستان زندگی میکند و زیستگاه عمدهاش در ایران، جنوب سیستان وبلوچستان است. عمر مفید گاندو، 60 تا 80 سال بوده و حداکثر عمرش بین صد تا 120 سال است. تمساحهای بالغ بین 80 تا صد کیلوگرم وزن دارند و بیشترین اندازه طول این حیوان چهارمتر گزارش شده است. گاندو سالانه بین 15 تا 30 تخم میگذارد که حدود ده تا 12 عدد از آنها به نوزاد تبدیل میشود و باقیمانده تخمها از بین میرود.
به گفته وحید پورمردان، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سیستان و بلوچستان، سطح پراکندگی تمساح بسیار وسیع است و علاوه بر پشت
سد پیشین، گاندوها تک و توک در مسیر رودخانه باهوکلات که شاید نزدیک به
50 کیلومتر باشد، زندگی میکنند.
آنطور که او به تپش توضیح میدهد، مردم سیستان و بلوچستان علاقه عجیبی به گاندو دارند. پورمردان در مورد دلیل این علاقه میگوید: «تمساح در بستر رودخانه، اقدام به حفر انشعابات کرده و آب را منحرف میکند. با انحراف آب، میزان تبخیر آب کاهش پیدا کرده و ماندگاری آب در این کانالها بیشتر میشود، به همین علت، مردم تصور میکنند بهخاطر وجود تمساح، آب زیادی در این نقاط وجود دارد، بنابراین تضادی با گاندو ندارند. زمانی که حوا دچار حادثه شد، در اولین ساعات وقوع این اتفاقات، خانواده این دختر بچه به ما گفتند قبل از آمدن ما هم گاندو اینجا حضور داشت و این ما هستیم که به زیستگاه گاندو نزدیک شدهایم؛ بنابراین نباید این رابطه تنش آلود شود و خدا را شکر که تنشی وجود ندارد و مردم نیز به تمساحها احترام میگذارند.»
حمایت از گاندوها
برای جلوگیری از رویارویی مردم و کودکان با گاندوها، سازمان محیط زیست استان سیستان و بلوچستان، تصمیم گرفت اقدامات حمایتی انجام دهد.
یکی از اقداماتیکه پورمردان در مورد آن توضیح میدهد، آموزشهایی است که به مردم داده شد: «31 نفر از محیط بانان سراسر استان را همراه با بنرها و بروشورهای آموزشی به منطقه اعزام کردیم که این افراد به تکتک خانههای روستاهای مجاور با زیستگاههای گاندو مراجعه و بهطور حضوری با مردم صحبت کردند وگفتند تمساحها در فصول تخمریزی و زادآوری مهاجم هستند و در چنین مواقعی نباید به زیستگاه آنها نزدیک شوند. گاندوها از نیمههای شهریور و مهر و آبان زادآوری داشته و چون حالت تهاجمی دارند، به هر جنبندهای که به برکه نزدیک شود
به عنوان مخرب زیستگاه نگاه و به آن حمله میکنند. در کنار اینها، فیلمهای آموزشی نیز به زبان بلوچی آماده و در فضای مجازی منتشر شد. همچنین از پتانسیل خیریهها نیز استفاده و 11 تانکر ده هزار لیتری آب به این مناطق ارسال کردیم که از این تانکرها به عنوان منبع آب استفاده کنند. بحث بهروز رسانی و افزایش تابلوهای هشداردهنده حضور تمساحها را نیز داریم که تعدادی نصب شده و تعدادی دیگر نیز به فواصل نصب خواهد شد. با تمام اینها، معتقدم بهترین اقدام، آموزش و یادگیری نحوه برخورد با تمساحهاست که هیچ تنشی بین آنان و مردم ایجاد نشود و این گونه باارزش همچنان با آرامش به حیات خود ادامه دهد.»
جداسازی گاندو نشدنی است
یکی از بحثهایی که بعد از حمله گاندو به حوا در فضای مجازی مطرح شد و برخی نیز با آن موافق بودند، جمعآوری گاندوها و متمرکز کردن آنها در یک زیستگاه بود. موضوعی که به اعتقاد رئیس محیطزیست سیستان و بلوچستان نه شدنی است و نه علمی است: «نمیتوان گونهها را از زیستگاه خود جمعآوری و
در یک نقطه تلنبار کرد. در هیچ جای دنیا نیز زیستگاه حیوان را نابود نکرده و آنها را جمعآوری نمیکنند، زیرا چنین اقدامی، چرخه زیستی و اکولوژیک منطقه را به هم میزند و از لحاظ لجستیکی و امکانات نیز یک کار زمانبر و نشدنی است چون منطقه بسیار وسیع است و تنها با انجام برخی تمهیدات جانبی میتوان ازسطح استرسکاست.» او در ادامه صحبتهای خود از روستایی بهنام ریکوکش نام میبرد که هم محلی برای نگهداری تمساحهاست و هم برای بیومتری و اقدامات تحقیقاتی و علمی از آن استفاده میشود: «در بخش نگهداری، همیاران زیادی در روستا حضور دارند که با همکاران ما تماس میگیرند و به آنها اعلام میکنند تمساح یا تمساحهایی از زیستگاه خود خارج و وارد نقطهای بهنام هوتک (مخزن جمعآوری آب) شده است. همکارانمان به آن نقطه رفته و تمساح یا تمساحها را جمعآوری کرده و مدتی نگهداری میکنند. بعد از اینکه استرسشان کاهش پیدا کرد، آنها را پشت سد پیشین، رهاسازی میکنند.»
درد بیآبی سیستانیها
مهمترین دلیلی که به اعتقاد خیلیها باعث شده تمساحهای پوزه کوتاه به بچهها یا برخی افراد بزرگسال در سیستان و بلوچستان حملهور شود، دسترسی نداشتن آنان به آب است که مجبور میشوند برای تهیه آب به برکهها بروند. پورمردان پاسخ این سوال را که بالاخره بحث تامین آب مردم سیستان و بلوچستان بهخصوص نقاط درگیر با گاندو به کجا کشید، اینطور
میگوید:« این موضوع به دوستان آب روستایی مربوط است و آنها میتوانند در این زمینه پاسخگو باشند، اما ما در حوزه محیط زیست، نهایت تلاشمان را کردهایم تا این وابستگی را کاهش دهیم یا از نظر علمی و فنی به مردم بگوییم از چه مکانهایی برای برداشت آب استفاده کنند. برنامهای داریم که بر اساس آن قرار است اگر مقدور شد، آب را با استفاده از لوله و پمپاژ به نقاط امن منتقل کنیم. تاکید میکنم اگر روستایی آب نداشت، چون دوستانمان در آب روستایی دلخور میشوند ما در مورد آب صحبت کنیم، البته حرجی نیست، چون وابسته به قضیه آب هستیم. این موضوع را برای اولین بار در روزنامه شما مطرح میکنم و قصد طرح آن را نداشتم، زیرا ممکن است تنشهایی میان ما و دوستانمان ایجاد شود، با وجود این، در حال برنامه ریزی، برآورد اعتبار و نقطهسنجی هستیم تا برای روستاییان و افرادی که در مجاور زیستگاههای تمساح زندگی میکنند، محل امنی برای برداشت آب فراهمکنیم.»
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
علی اصغر هادیزاده، رئیس انجمن دوومیدانی فدراسیون جانبازان و توانیابان در گفتوگو با «جامجم» مطرح کرد