ماجرای یک سرود 40 ساله

به تاریخ اولین روز جنگ
حالا جالب است بدانید این سرود در چه روزی ساخته شده و چه فاصله کوتاهی بین شکل‌گیری ایده و اجرای آن وجود داشته است. رادمنش درباره ساخت این قطعه این‌طور می‌گوید: «۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ جمشید نجفی منزل ما مهمان بود و من مشغول نوشتن نت قطعه‌ای بودم که باید فردای آن روز در رادیو ضبط می‌شد.»
او ادامه می‌دهد: «همان موقع از حمله عراق به ایران باخبر شدیم. به علت نزدیکی خانه ما به فرودگاه، صدای مهیب انفجاری را شنیدیم و مثل همه همسایه‌ها به پشت بام رفتیم. بهت زده ایستاده بودم که با دست اشاره کردم و بلند گفتم «پرواز کن!» جمشید گفت چی؟! گفتم هیچی، شما فقط فردا در رادیو حضور داشته باش. تا صبح روز بعد، شعر و آهنگ «خلبانان» را ساختم و تنظیم کردم و به سازمان رفتم. آن زمان خودم عضو شورای موسیقی سازمان بودم. سرود را به همکاران دیگرم نشان دادم و آنها هم استقبال کردند. تصمیم به ضبط گرفتیم. این قطعه توسط ارکستر بزرگ رادیو و ارکستر آذربایجانی در استودیو ۸ رادیو اجرا شد.»

خواننده‌ای که شاید به نام نشناسیم
جمشید نجفی خواننده قطعه خلبانان، ملوانان است. او هم در خوانندگی این قطعه توانسته اجرای خوبی ارائه کند و در ذهن‌ها ماندگار شود، هر چند شاید خیلی‌ها به نام نشناسندش، اما همین که از سرود مورد نظر حرف بزنیم خیلی‌ها برایمان از خلبانان، ملوانان و روزهایی که آن را شنیده‌اند، خواهند گفت.
او این سرود را یکی از بهترین و تاثیرگذارترین کارهایش می‌داند و می‌گوید: بهترین خاطرات من در روزهایی که موسیقی رواج چندانی نداشت این است که این سرود تاثیر بسیاری در روند موسیقی‌های حماسی و دفاع مقدس داشته است.
او ادامه می‌دهد: در ملاقات‌هایی که با بسیاری از خلبانان کشورمان داشته‌ام همیشه از انرژی‌بخش بودن این قطعه هنگام انجام عملیات‌ها سخن گفته‌اند و به دلیل این‌که این آهنگ با دو زبان فارسی و آذری اجرا شده تصور می‌کنم تاثیرگذاری بسیاری روی مخاطبان داشته است. جای تم‌هایی با مضامین حماسی و دفاع مقدس در موسیقی امروز کشورمان به‌شدت احساس می‌شود.

یک سرود فارسی- آذری
سرود خلبانان ملوانان را همان‌طور که گفتیم فیروز برنجان که البته نام هنری‌اش بابک رادمنش است، ساخته. او بیش از 40 سرود انقلابی را آهنگسازی کرده که این یکی حسابی در ذهن‌ها ماندگار شده است. ناگفته نماند که این هنرمند پدر سامی یوسف است، خواننده جوانی که در جهان اسلام هواداران بسیاری دارد. ترانه کار را هم شخصا سروده و به خوانندگی جمشید نجفی با همراهی گروه کر و ارکستر صدا و سیما ضبط شده است. برنجان ترانه این کار را به دو زبان فارسی و ترکی سروده و بخشی از کار را خواننده و گروه کر به زبان مادری این آهنگساز و ترانه‌سرای اهل تبریز می‌خوانند. خواننده کار هم اصالتا آذری است و ترکیب این دو نفر فضای جالبی را ایجاد کرده است. موسیقی‌ای که برای سرود در نظر گرفته شده هم درونمایه‌های موسیقی آذری را دارد و درست زمانی هم تولید می‌شود که بیشترین تاثیر را بر جامعه دارد، درست در روزهایی که سایه شوم حملات صدام بر سر ایران می‌افتد و همه پا در این مسیر می‌گذارند تا در جنگی غالب شوند که جهان آتشش را افروخته و نباید در آن وجبی از خاک کشور به دست دشمن بیفتد.
در نهایت سادگی
می‌گویند سادگی بهترین مد جهان است، چون هیچ‌وقت از مد نمی‌افتد! راست می‌گویند دیگر. نمونه‌اش همین سرودی است که از آن حرف می‌زنیم و عمری حدودا 40 ساله دارد. موسیقی ساده، کلام ساده و ریتمی آشنا و گوشنواز که برای یک سرود تا به امروز حیاتی 39‌ساله را فراهم کرده است.
می‌توان این اثر را سرودی با چند دهه عمر دانست و هنوز هم با شنیدنش حتی نسل تازه و آنهایی که تجربه دوران جنگ را ندارند هم می‌توانند با ریتمش ارتباط برقرار کرده و بخش‌های فارسی‌اش را به راحتی و ناخودآگاه در حافظه خود نگه دارند. مگر یک سرود خوب چه می‌خواهد جز این موارد؟

زینب مرتضایی فرد

فرهنگ و هنر