تنهـاتر از مسیــــح

این نمایش‌های میدانی و خیابانی مضامین مختلفی از ارزش‌های مذهبی و دینی ، اخلاقی،‌ اجتماعی، فلسفی و حتی سیاسی را با زبان هنر به مردم شهر و روستاها می‌رساندند و از این طریق تأثیر خود را نیز بر مردم می‌گذاشتند. این روزها شاهد هستیم که خیلی از این گونه‌های نمایش‌های خیابانی و میدانی مهجور مانده است.
یکی از گونه‌هایی که البته با همین شرایط مهجور تئاتر این روزها تلاش می‌کند سر خود را از آب بیرون نگه دارد، نمایش‌ها‌ی آیینی در ایام محرم و صفر و ماه مبارک رمضان است که در قالب‌های تعزیه و شبیه خوانی و تئاترهای مذهبی زنده مانده و برخی هنرمندان در این عرصه‌ها تلاش می‌کنند هنوز به یاد مردم بیاورند که چنین کارهایی نیز وجود دارد. در این گونه تئاترها شاهد صحنه‌ها و دیالوگ‌های عجیب و غریب آن ور آبی یا واژگان قلمبه و سلمبه و مخاطبان خاص در هتل‌های تهران نیستیم بلکه از شمال تا جنوب تهران مردم به راحتی می‌توانند به تماشای این کارها بی هزینه یا خیلی کم هزینه بنشینند.
این روزها شاهد هستیم که در یکی از پارک‌های جنوبی شهر تهران - بوستان ولایت - نمایشی آیینی و مذهبی با نام «تنهاتر از مسیح» درباره واقعه عاشورا و کربلا به صحنه می‌رود،‌ این نمایش که تجربه موفقی نیز سال گذشته از سر گذرانده به خوبی توانسته مخاطب چندهزار نفره را در یک مکان عمومی چون پارک دور هم جمع کند و برای مصائب کربلا و اهل‌بیت(ع) متأثر کرده و در نهایت نیز با حالی خوشی از این مکان خارج کند.
درحالی‌که این روزها می‌بینیم خیلی از کارهای مذهبی به همان سبک قدیم معرکه گیری، تعزیه و تردستی و شعبده‌بازی دیگر نمی‌توانند مخاطب را جذب خود کنند این نمایش با جلوه‌های ویژه و دکور سه بعدی با صدای مداحی‌های متنوع و بازیگرانی که از سربازان ارتش جمهوری اسلامی ایران آموزش دیدند، به خوبی مخاطب را تا انتها پای کار خود می‌نشاند.
هنر نمایش خیابانی نیازمند جدیت است
سامان خلیلیان، رئیس کانون تخصصی تئاتر خیابانی اداره کل هنرهای نمایشی کشور معتقد است متأسفانه تئاتر و هنرهای نمایشی در کشور ما آن‌طور که شایسته این هنر است جدی گرفته نشده و مورد حمایت نیست، وی می‌افزاید: چنین کارهایی اگر فقط شعار ندهند خیلی خوب می‌توانند بین مردم اثرگذار باشند. نباید این‌طور باشد که تئاتر خیابانی یک ابزار شود درحالی‌که باید معتقد باشیم شایسته‌ترین گونه تئاتر، تئاتر خیابانی است که می‌تواند بی واسطه با مردم ارتباط برقرار کند.
گروه 400 نفره
حسن بزرا، کارگردان این نمایش نیز معتقد است: این فرم از نمایش‌های میدانی توسط بهزاد بهزادپور، استاد من ابداع شده است. پیش از این کارهایی چون «شب آفتابی»، «شبی در کهکشان‌ها»، «فصل شیدایی» و ... براساس همین فرم اجرا رفتند. من هم افتخار داشتم در برخی از این کارها دستیاری دو بزرگوار بهزاد بهزادپور و سعید اسماعیلی را داشته باشم.
نمایش در سه وجه اجرا می‌شود، یعنی مخاطب درون یک مکان نشسته و از سه طرف شاهد اتفاق افتادن نمایش است. بزرا دراین باره توضیح می‌دهد: 400 نفر برای اجرای نمایش در حال حرکت و اجرا هستند. گروه تولید ما با آقای قنبری است، گروه نور با آقای رحمانی و سایر گروه‌ها از تصویر تا صدا و ... نیز فعال هستند. بازیگران نیز همه از نیروهای درجه یک سرباز ارتش جمهوری اسلامی ایران‌اند که شاکله اصلی کار با همین سربازان است.
هزینه‌های نمایش نذر فرهنگی مردم است
سربازان بازیگر این کار طی یک هفته فشرده تمرین کرده‌اند. اگر این تلاش جمعی نبود اصلا چنین کاری روی صحنه نمی‌آمد. علی اسماعیلی تهیه کننده کار نیز می‌گوید: با همه شرایط سخت و سنگین تولید کار یک ماهه نمایش جمع و جور شد تا این‌که به اجرا رسیده است. بازیگران کار هر سال تغییر می‌کنند البته ما داریم از سربازانی که در سال‌های گذشته فعال بودندو آموزش دیدند امسال هم جزو تیم افتخاری ما در کارگردانی شدند. وی درباره هزینه‌های کار توضیح داد: درست است که ظاهرا این کار هزینه زیادی برده اما به خاطر این‌که برای سیدالشهدا(ع) است به حق همه این تیم کمک کردند و غیر مستقیم دلی کار کردند تا کار ارزان‌تر جمع و جور شود. نکته دیگر هم این است که بلیت درست است که مستقیم از مردم گرفته نمی‌شود اما نذر فرهنگی مردم و سازمان‌ها و ارگان‌ها است که دو مرتبه به خود مردم برمی‌گردد.
چه خوب است که این دست نمایش‌های مذهبی در این ایام برای مردم در هر گوشه تهران برگزار شود که شاید تأثیراتش از خیلی چیزها نیز بیشتر باشد و بتواند اطلاعاتی مفید و تأثیرگذار به مردم از وقایع تاریخی بدهد و همین‌طور دل های جاماندگان کربلا و اربعین حسینی را روانه آن مکان مقدس کند.

نیاز به استمرار در اجرا
کوروش زارعی، مدیرمرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری نیز درباره اجرای این دست نمایش‌های آیینی میدانی می‌گوید: من تصور می‌کنم هر چه تعداد این دست کارهای مذهبی به ویژه میدانی مثل تنهاتر از مسیح بیشتر شود، به تئاتر ایران کمک بیشتری شده است چرا که این دست کارها باید استمرار داشته باشند، یک عادت بدی که در کشور ما وجود دارد،‌این است که یک کاری بعد از کلی تمرین و ممارست 20 روز یا یک ماه به صحنه می‌رود و بعد هم پرونده‌اش بسته می‌شود، این خوب نیست، نباید پرونده نمایش‌های مذهبی به این زودی بسته شود. ما می‌توانیم نشان دهیم تئاترهای موفقی چون سقراط، خورشید کاروان، تنهاتر از مسیح،‌ غریبه شام، بانوی بی‌نشان،‌مسافران کوفه و فصل شیدایی می‌توانند سال‌ها اجرا شوند و این درسی است که ما از تئاترهای مذهبی می‌گیریم چنین روالی در کشورهای دیگر نیز وجود دارد.
نمایش «تنهاتر از مسیح» تا ششم آبان ماه هر شب در دو سئانس در بوستان ولایت بر صحنه است که توسط موسسه ققنوس زیرنظر سازمن فرهنگی رسانه‌ای اوج به صحنه می‌رود.

زهره سعیدی

روزنامه‌نگار