عبور از مانش با قالیچه پرنده!

فرانکی زاپاتا کیست؟
زاپاتا در سال 1390/ ۲۰۱۱ از اختراعی موسوم به فلای‌برد رونمایی کرد که به تیتر رسانه‌های خبری تبدیل شد. سرنشین فلای‌برد می‌توانست تا ارتفاع ۹متری به پرواز دربیاید. اما این تخته‌پرنده، سازه مستقلی نبود. بلکه برای پرواز ‌باید با شیلنگی به یک جت‌اسکی وصل می‌شد و سرنشین نیز برای برقراری تعادل به دو بازوی کمکی تکیه می‌کرد. ویدئوی نخستین پرواز فلای‌بُرد پس از انتشار در یوتیوب در عرض تنها ۱۵ روز به بیش از دو میلیون بازدید دست یافت.
اما زاپاتا می‌خواست هاوربردی بسازد که برای پرواز به جت‌اسکی متکی نباشد. بنابراین مهیای ساخت نسخه ارتقایافته فلای‌برد شد و در سال 1395/ ۲۰۱۶ از اختراع جدیدی که فلای‌برد ایر نام داشت رونمایی کرد. پرواز زاپاتا با فلای‌برد ایر در همان سال به‌عنوان طولانی‌ترین پرواز با هاوربرد ثبت شد. این پرواز در طول سواحل جنوبی فرانسه در مسافتی به طول 2252 متر انجام گرفت. فلای‌بُرد‌اِیر، آن‌طور که در وصف این اختراع جالب و عجیب آمده است، تا ارتفاع 3000 متری پرواز می‌کند و می‌تواند به بیشینه سرعت ۱۵۰ کیلومتر بر‌ساعت برسد.

رزمایش هوایی در روز باستیل
شاید باورتان نشود. اما این مرد فرانسوی کانون توجه سران فرانسه در رژه نظامی روز باستیل در 23 تیر امسال بود. زاپاتا در پروازی نمایشی سوار بر تخته پرنده در مراسم رسمی که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه هم حضور داشت پدیدار شد.
جالب‌تر این‌که سلاحی هم در دست داشت که البته نمی‌دانیم پر بود یا نه! پرواز نمایشی زاپاتای مسلح در این مراسم با هدف معرفی کاربردهای این اختراع در صنایع نظامی صورت گرفت.
زاپاتا با ارتش آمریکا و فرانسه هم همکاری داشته است. حتی ارتش فرانسه 4/1 میلیون دلار برای آزمایش تخته پرنده زاپاتا به‌منظور توسعه کاربردهای نظامی سرمایه‌گذاری کرده است.

تلاش ناموفق برای عبور از کانال مانش
پس از پرواز موفق روز باستیل زاپاتا پرواز خبرساز دیگری هم در سوم مرداد امسال داشت. زاپاتا در این پرواز قرار بود سوار بر تخته پرنده معروفش از کانال مانش عبور کند. این روز مصادف با صدودهمین سالگرد نخستین عبور هوایی از کانال مانش بود. اما متأسفانه پرواز زاپاتا این بار موفقیت‌آمیز نبود و زمانی که می‌خواست برای سوختگیری فرود بیاید داخل آب سقوط کرد. ولی خودش آسیبی ندید. علت این سقوط از خطای جایگاه فرود گزارش شد. گویا قایق سوختگیری به‌دلیل حرکات امواج نتوانسته بود جایگاه فرود را در محل مناسب تنظیم کند. جا دارد اضافه کنیم که فعلا تخته پرنده زاپاتا باید هر ۱۰ دقیقه سوختگیری کند.

پرواز موفق بر فراز کانال مانش
زاپاتا بار دیگر در 13 مرداد شانس خود را برای عبور از کانال مانش امتحان کرد و این بار سربلند از این آزمایش بیرون آمد. پرواز زاپاتا برای عبور از کانال مانش حدود ۲۲ دقیقه طول کشید. تخته پرنده زاپاتا در این پرواز به ارتفاع ۱۵ تا ۲۰ متری از سطح دریا و به سرعت بیشینه ۱۷۷ کیلومتر بر ساعت رسید و درنهایت در میان تشویق انبوه تماشاگران به ساحل بازگشت. البته تخته پرنده زاپاتا براثر سقوط اخیری که داشت آسیب دیده بود. زاپاتا به‌گفته خودش روزی ۱۵ تا ۱۶ ساعت روی بازسازی هاوربرد کار کرد تا برای روز موعود آماده پرواز باشد.
او پس از این اقدام موفقیت‌آمیز در مصاحبه با رسانه‌های خبری اعلام کرد لحظه شگفت‌انگیزی را در عمرش تجربه کرده و از این بابت بسیار خوشحال است. به‌گفته زاپاتا، ۱۰ درصد پایانی مسیر پرواز برایش راحت‌تر بود و درنتیجه فرصت پیدا کرد تا از مناظر دیدنی اطراف هم لذت ببرد. از این سخن زاپاتا برمی‌آید که پرواز با هاوربرد آن‌طور که به نظر می‌رسد کار ساده‌ای نیست.

رقبای تخته پرنده زاپاتا
زاپاتا تنها کسی نیست که در جهان روی توسعه این قبیل فناوری‌های پرنده کار می‌کند. در سال 1396/ ۲۰۱۷ ریچارد براونینگ، مخترع بریتانیایی از اختراعی موسوم به دِدالوس مارک ۱ رونمایی کرد که نوعی جت پوشیدنی است(تصویر پایین). جت‌های موردنیاز برای پرواز روی بازوها و پشت سرنشین بسته می‌شوند و سرنشین را به نمونه واقعی مرد آهنی تبدیل می‌کنند. نمونه‌های قابل‌فروش این لباس پرنده ۴۴۰ هزار دلار است و در صورت دارابودن سوخت کامل بین ۵ تا ۱۰ دقیقه در هوا دوام خواهند داشت.

پروازی با چالش‌های فراوان
برای پرواز با تخته پرنده زاپاتا ‌باید کوله‌پشتی مخصوصی را که با پارافین پر شده است حمل کرد. این کوله‌پشتی درواقع سوخت مورد نیاز برای فقط ۱۰ دقیقه از طول پرواز را تأمین می‌کند و هر 10دقیقه به سوختگیری مجدد در طی مسیر نیاز دارد، اما چالش اصلی زاپاتا مقابله با شدت وزش باد در مسیر کانال بود. پرواز با تخته پرنده طبق توضیحات زاپاتا بدون قوای جسمانی لازم و تسلط بر تکنیک‌های بدنی ممکن نیست. او می‌گوید باید بتوانید در برابر باد مقاومت کنید؛ زیرا تخته پرنده زیر پاها قرار دارد و درنتیجه همه بدن مورد حمله باد خواهد بود.

آینده این فناوری به کدام سو می‌رود؟
شاید بپرسید آیا در آینده هرکسی می‌تواند برای رفت‌وآمدهای روزمره با تخته پرنده جابه‌جا شود؟ باتوجه‌به ترافیک سنگین خیابان‌ها در شهرهای شلوغ آیا تخته‌های پرنده راه‌حل خوبی است؟ راستش باید بگوییم خیلی به این آرزو دل نبندید که روزی هاوربردهای زاپاتایی برای استفاده عموم فراگیر شوند. این فناوری برای استفاده‌های خاص در مصارف نظامی هم با اماواگرهای بسیاری همراه است. آن هم به چند دلیل:
با فناوری گران‌قیمتی روبه‌رو هستیم. هزینه ساخت و نگهداری تخته‌های پرنده دست‌کم تا آینده نزدیک ارزان نخواهد شد. تخته پرنده زاپاتا اکنون چیزی حدود ۲۵۰ هزار دلار قیمت دارد و زاپاتا هنوز از زمان فروش نمونه‌های تجاری این محصول حرفی نزده است. برای مصارف نظامی هم تجهیز یک تیم ۹نفره پیاده‌نظام با این تخته پرنده حدود دو میلیون دلار هزینه خواهد داشت.
این قبیل فناوری‌ها پرسروصدا کار می‌کنند و در مصارف نظامی وسیله امنی برای انجام مأموریت به دور از چشم دشمن نیستند. نکته دیگر این‌که شلیک در حین پرواز با تخته پرنده نمی‌تواند خیلی دقیق باشد. زیرا باید یکدستی صورت بگیرد. (یک دست سرنشین همواره با ابزار فرمان پر خواهد بود)
برای پرواز با تخته پرنده یا حتی لباس پرنده براونینگ به نیروی جسمانی بسیار ورزیده‌ای نیاز است. در وبگاه زاپاتا آمده است که فلای‌بُرد اِیر برای مصارف سرگرمی نیست و تازه اگر هم روزی شرکت زاپاتا فروش این فناوری را برای عموم آزاد کند، خریداران باید ۱۰۰ ساعت برای کار با نسخه اولیه فلای‌بُرد آموزش ببینند.
اما با وجود همه معایبی که گفتیم، زاپاتا قرار نیست از توسعه ایده‌های این‌چنینی دست بردارد. بلکه در مصاحبه جدیدش اعلام کرده که در اقدام بعدی تصمیم به ساخت ماشین پرنده دارد و قراردادهایی هم برای توسعه این ایده با سرمایه‌گذاران امضا کرده است. باید منتظر باشیم و ببینیم زاپاتا چگونه غافلگیرمان خواهد کرد!

صدف دژآلود

دانش و سلامت
منابع: the Guardian، CNN و qz.com