پای لنگ تولیدتجهیزات پزشکی

چند روز قبل مهدی شاهمرادی، عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی گفته بود 95‌درصد دستگاه‌های کنترل عفونت بیمارستان‌های کشور، تولید داخل است. در شرایطی که بسیاری از کشورهای جهان کشورمان را تحریم کردند و در جنگ اقتصادی با ایران هستند، اتفاقا این خبر خوبی می‌تواند باشد. اواسط دی سال گذشته مجلس شورای اسلامی قانون «حداکثر استفاده از توان تولید داخل» را تصویب کرد. قانونی که تأکید دارد تا زمانی محصول داخلی وجود دارد، محصول خارجی نخرید. پای صحبت تولیدکننده داخلی که می‌نشینیم، حرف دیگری می‌زنند. حرف آنها این است:‌ «دولت سنگ‌اندازی نکند، حمایت و خرید پیشکش.» حالا فرقی هم ندارد، تولیدکننده در زمینه تولید وسایل پزشکی کار کند یا این که در زمینه‌های دیگری فعالیت کنند. مخترعان تجهیزات پزشکی هر روز دستاورد جدیدی دارند و رتبه اختراعات کشور بالاست، اما بازخورد عملی آن اختراع را مردم به صورت عملی نمی‌بینند، بسیاری از مخترعان و تولیدکننده‌ها معتقدند که سنگ‌اندازی، دلیل نبود بازخورد عملی است.
سهم‌مان را افزایش ندادند
حمیدرضا مقاره، عضو هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت تولیدکننده پنجه‌های کربنی (پای مصنوعی)‌ است. این شرکت سابقه‌ای هشت ساله دارد. مراحل مجوز گرفتن و شروع کار شرکت، برای مخترعانی که اتفاقا تنها تولیدکننده پنجه‌های کربنی برای معلولان و جانبازان در کشور هستند، خیلی سخت بوده است. چهار سال زمان برده تا مجوزهای لازم را برای فعالیت و ثبت شرکت دریافت کنند. بعد از چهار سال اما هنوز مشکلات آنها به شکل دیگری خودش را نشان می‌دهد. مقاره تنها یکی از نمونه‌های مشکلاتشان را با ما درمیان می‌گذارد. آنها با شعار ایجاد اشتغال و تکیه بر توان ملی سعی می‌کنند که کار خود را شروع کنند:‌ «سال 96، رهبری در حرم مطهر رضوی فرمودند واردات کالاهایی که در داخل به اندازه کافی تولید می‌شود، باید حرام شرعی و قانونی شناخته شود.» همین سخن چراغ راه شرکت می‌شود. اما یکی از مشکلات مهم آنها قاچاق کالا بوده است. به خاطر همین هم به معاون وزیر بهداشت وقت مراجعه می‌کنند. آنها پیشنهاد می‌دهند برای ارتقای کمی و کیفی محصولاتشان، سیاستگذاری انجام شود و سهم‌بندی شرکت‌های وارداتی را کاهش دهند و در مقابل، شرکت آنها سهم بیشتری در بازار داشته باشد:‌ «با توانایی تأمین نیاز داخل کشور را داریم؛ بنابراین پیشنهاد دادیم که سهم شرکت ما در بازار 90 درصد و سهم شرکت‌های واردکننده هم 10 درصد باشد. »شرکت تولیدکننده پنجه‌های کربنی، لیست شرکت‌های واردکننده پنجه‌ها را به سازمان ارائه کرد. او توضیح می‌دهد:‌ «جالب این جا بود که تعدادی از این شرکت‌ها که پنجه‌ها را به کشور وارد می‌کردند جایی ثبت نشده بودند و کارشان قاچاق بوده است.» مدیرعامل شرکت تولیدکننده پنجه‌های کربنی از سیاست‌های مدیران می‌گوید و اعتقاد دارد که نگاه ناعادلانه‌ای به‌عمد یا غیرعمد به تولیدکنندگان داخلی وجود دارد.
قیمت را پایین آوردیم
سیاست‌های تبعیضانه همیشه وجود داشته است. بعد از نوسانات ارزی اما این مشکلات بیشتر هم شده‌ است. زمان دریافت ارز دولتی، شرکت‌های واردکننده به راحتی ارز دولتی دریافت کردند، اتفاقی که البته برای شرکت تولیدکننده پنجه‌های کربنی نیفتاد. در حالی که شرکت‌های واردکننده از ارز دولتی استفاده می‌کردند، آنها برای تهیه مواد اولیه خود ارز آزاد می‌خریدند. با این حال اما قیمت‌ها از شرکت‌های واردکننده کمتر است:‌ «پنج سال پیش، یکی از محصولات شرکت‌های تولیدکننده در بازار 12میلیون تومان به فروش می‌رسید. همین محصول را ما امروز هفت میلیون تومان به فروش می‌رسانیم.» او البته می‌گوید که شرکت‌های خارجی احساس خطر کرده‌ و قیمت‌ها را پایین آورده‌اند. این‌ها البته تنها مشکلات آنها نیست. نبود سیاستگذاری مناسب و همه‌جانبه، نبود حمایت سیستم بانکی برای تأمین منابع مالی موردنیاز، تمرکز سیاستگذاری در پایتخت، نبود دسترسی به اطلاعات موردنیاز تولیدکنندگان، نبود ارتباط موثر صنعت و دانشگاه با هم، پرهزینه بودن فناوری و نوآوری از مشکلات دیگر شرکت تولیدکننده پنجه‌های کربنی و دیگر شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات پزشکی است.
جای خالی قانون
با وجود تمام این مشکلات اما عضو هیات مدیره و مدیرعامل شرکت تولیدکننده پنجه‌های کربنی می‌گوید که توان تولید بیش از 4500 عدد پنجه با مدل‌های مختلف را دارد. البته او تأکید می‌کند که حمایت بنیاد شهید و هلال احمر را نمی‌توان در حمایت از شرکت آنها نادیده گرفت. اتفاقی که به گفته او به خاطر کیفیت بالای محصولاتشان است.
از شرکت آنها معلولان و جانبازان زیادی خرید کرده‌اند. معروف‌ترین آنها شاید سجاد سالاروند باشد که از هر دو پا معلول است و با کمک پنجه‌های کربنی این شرکت، سه، چهار بار قله دماوند و دیوار طاق‌بستان را فتح کرده است. مقاره معتقد است که می‌توانند حتی به کشورهای همسایه هم صادرات داشته باشند. رسیدن به این مهم اما نیاز به تنظیم و تصویب قوانینی دارد که تولیدکنندگان را در این راه حمایت کند. مقاره معتقد است:‌ «بازنگری در سیاست‌های حمایتی، اعتماد کامل به تولیدکننده داخلی، جلوگیری از واردات کالاهای مشابهی که در داخل کشور ساخته می‌شود و جلوگیری از قاچاق کالا می‌تواند به تولیدکننده داخلی کمک کند.»
اداره‌ها مشکل‌سازند
رضا افضل‌زاده، مدیرعامل یکی دیگر از شرکت‌های تجهیزات پزشکی است.
شرکت او تولیدکننده و سازنده تجهیزات آزمایشگاهی است. افضل‌زاده با اشاره به افزایش هزینه‌های مواد اولیه، مهم‌ترین معضل شرکتش را افزایش قیمت‌ها می‌داند. او به ما می‌گوید:‌ «قیمت مواد اولیه حالا پنج تا شش برابر شده است.» بی‌ثباتی قیمت‌ها تنها مشکل پیش پای شرکت‌های تجهیزات پزشکی نیست.
یکی از مهم‌ترین معضلات شرکت‌های تجهیزات پزشکی، استفاده شخصی و نامشخص از قوانین است. افضل‌زاده با اشاره به سازمان تأمین اجتماعی عنوان می‌کند که بنا بر قانون، باید تأمین اجتماعی سهم 7 درصدی از شرکت‌هایی که خدمات پزشکی دارند، دریافت کند.
حال این که در بسیاری از مواقع این سازمان سهم 17 درصدی دریافت می‌کند و در بسیاری از مواقع هم شکایت‌ها به جایی نمی‌رسد. افضل‌زاده با اداره دارایی هم مشکلاتی دارد. بنابر قانون، شرکت‌هایی که در قالب توسعه فناوری فعالیت می‌کنند، مالیات کمتری باید پرداخت کنند. افضل‌زاده ادعا می‌کند که این اتفاق برای شرکتش که دستگاه‌های اولتراسونیک هموژنایزر و سنتز مواد نانو تولید می‌کند، نمی‌افتد.
دستگاهی که در آزمایشگاه‌ها و طب پزشکی می‌تواند به تسریع واکنش‌های شیمیایی، تخریب سلولی دی.ان.ای کمک کند.
اتفاقا نمونه‌های خارجی این دستگاه هم وجود دارد، ولی قیمت آنها خیلی بالاست. افضل‌زاده می‌گوید: «دستگاه آلمانی تا قبل از تحریم‌ها 43 میلیون تومان به فروش می‌رسید و خدمات پس از فروش هم نداشت و این دستگاه را ما با یک‌سوم تا یک‌چهارم کمتر از این میزان هزینه به فروش می‌رسانیم و خدمات پس از فروش هم داریم.»

فرهنگ‌سازی کنیم

پای حرف تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی که بنشینید، از نبود توجه مصرف‌کننده می‌گویند، از
مدیر ان بیمارستان و مرکز درمانی که محصول تولیدکننده را نمی خرند و حاضر می شوند با صرف هزینه چند برابری، ارز از کشور خارج کنند و از کشور دیگری تجهیزات موردنظرشان را خریداری کنند. بشیر خالقی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به قانون مصوبه مجلس برای حمایت از تولیدکننده داخلی به ما می‌گوید:‌ «مهم‌ترین قضیه در این خصوص فرهنگ‌سازی است و نگاه مدیران دولتی باید به تولیدکننده و محصول ساخت داخل تغییر کند. اعتماد در این خصوص حرف اول را می‌زند. تولیدکننده باید کیفیت تولیدات خود را بالا ببرد تا ناخودآگاه این اعتماد ایجاد شود.» او تأکید می‌کند: «در مسأله استفاده از تجهیزات پزشکی مصرف‌کننده مردم هستند و جان مردم در میان است.» خالقی می‌گوید زمانی که ما توانسته‌ایم در بسیاری از مسائل به خودکفایی برسیم، پس در تجهیزات پزشکی هم می‌توانیم. او رمز رسیدن به این هدف را بالا بردن اعتمادبه‌نفس تولیدکننده و فرهنگ‌سازی استفاده از تولید داخل می‌داند.

لیلا شوقی
جامعه