به مناسبت روز بیست و پنجم اسفند ماه یا آنگونه که خود فردوسی بزرگ می فرماید، روز ارد از ماه سفندارمذ نگاهی انداختیم به تقویم رسمی کشور و به دنبال یادبودی از شاهنامه گشتیم. هیچ خبری از شاهنامه یا فردوسی نبود. البته کمی آنطرف تر حدود دوماه بعد در بیست و پنجم اردیبهشت روز فردوسی را پیدا کردیم.
کد خبر: ۱۱۹۷۸۹۱
چرا 25 اردیبهشت روز فردوسی نامیده شد؟

تاریخ ادب این کشور مانند سایر تاریخ های آن در به یاد سپاری اعداد و ثبت دقیق تقویم چندان خوب نبوده و بیشتر اعداد و تاریخ ها را یا ثبت نکرده یا بسیار با ابهام بیان کرده.

فردوسی بزرگ اما در شاهنامه تاریخ پایان آن را که گویا برای خودش هم بیسار مهم می نموده به شکل دقیقی در قالب شعری بیان کرده که دست کاری در آن وزن شعر را به هم خواهد ریخت و دستکاری های انجام شده را اشکار می کند. از این رو به نظر می رسد این تاریخ بدون تغییر به دست ما رسیده باشد.
به پایان آمد این نامه یزدگر/ به ماه سفندارمذ روز ارد.

نگاهی به تقویم ایران باستان بیندازیم درمییابیم که مردم ایران در آن روزگار برای هر روز خود نامی را برگزیده بودند که این نام از صفات خداوند یا نام امشاسپندان گرفته شده بود. یکم هر ماه با نام «اورمزد» شروع شده و پایان هر ماه را «انیران» می گفتند.

فردوسی به روشنی بیان می داد که این اثر بزرگ را در روز 25 اسفند ماه سال 400 قمری معادل 388 شمسی به پایان رسانده. کاری که کمتر ادیب و صاحب اثری در ایران انجام داده و تاریخ و امضایی در متن و نه در حاشیه برای اثرش فراهم آورده.

ناگفته نیز نباید بماند که همین نکته سنجی فردوسی زمانی که در خصوص شمارگان بیت های سروده شده خود با اغراق شاعران میزان آن را این گونه بیان می داد:
«بود بیت شش بار بیور هزار / سخن‌های شایسته و غم‌گسار»

تصحیح کنندگان بعد از خود را به دنبال یافتن شصت هزار بیت می فرستند که این مهم تا امروز محقق نشده و سران و ردان شاهنامه پژوه از زنده یاد ولف تا خالقی مطلق به نبود چنین شمارگانی خستو شدند.

بی توجهی به اعداد و تقویم در ایران کهن تا امروز نیز ادامه یافته تا جاییکه هیات تصویب کننده روز فردوسی زمانی که به دنبال روزی مناسب برای بزرگداشت این شاعر می گردند نه به روز تولد وی و نه پایان شاهنامه توجه دارند و یک سر روز بیست و پنجم اردیبهشت را انتخاب می کنند.

کار ایشان مخاطب را به یاد نسخه نویسان شاهنامه می اندازد که گاه کلمه ای را با کلمه دیگر اشتباه می گرفتند و به کلی معنای شعری را دگرگون می کردند. دور نیست که ایشان نیز واژه «ارد» را «اُرد» خوانده باشند و از آن معنای اردیبهشت را برداشت کرده باشند.

صحبت از اعداد و ارقام در خصوص شاهنامه ما را به جستجوی کارهای عددی انجام شده بر روی شاهنامه کشاند.

در این میان کتابخانه دانشگاه کلمبیا که یکی از میزبان های فعالیت های پردازش [علوم]انسانی است پروژه ای به نامه هشتاد روز دور دنیای پردازش انسانی ایجاد کرد که این پروژه در روز پنجاه و چهارم خود به ایران رسید و آنتالوژی شاهنامه را به عنوان اثر برگزیده خود از این دیار در پروژه خود جای داد.

آنتالوژی شاهنامه به همت و ابتکار مهندس حمیدرضا معیری تهیه شد. آنتالوژی یا هستان شناسی همانطور که از نامش پیدا است رویکردی هستی شناسانه نه به مفهوم هستی شناسی فلسفی لیکن بسیار شبیه به آن دارد. درواقع زمانی که یک هستان شناسی در قالب نرم افزار پیاده سازی می شود هدف آن کمک به درک هستی یک پدیده است.

برای نمونه در اینجا شاهنامه مجموعه ای گسترده از شخصیت ها است که این شخصیت ها ویژگی های متفاوتی دارند برای اینکه شما بفهمید گستهم در شاهنامه کیست(یا چه کسانی هستند) نیاز دارید متن سنگین شاهنامه را چند بار زیر و رو کنید (البته با جستجو متنی) حال اگر بخواهید بدانید که گژدهم نام دیگری است برای این شخصیت آنگاه دیگر با جستجو به جایی نمی رسید. در اینجا هستان شناسی به کمک شما می آید.

فرض کنید یک نفر از شما در خصوص چند همسری در شاهنامه می پرسد. چقدر باید وقت گذاشت تا به این پرسش پاسخ داد؟ نرم افزار هستان شناسی شاهنامه به شما اجازه می دهد به آسانی به پاسخ مورد نظر خود دست یابید آن هم صرفا با نگاه کردن به گراف ترسیم شده. هستان شناسی به این ترتیب برای همه مجموعه های گسترده و پر آخشیج نیاز است.

علاوه بر متن شاهنامه سایر کتاب ها مانند اوستا؛ کارنامه، تاریخ بیهق، نیاز به پردازش دیجیتال و تولید هستان شناسی دارند.

این نرم افزار بر اساس داده هایی آماده شد که مهندس حمیدرضا معیری در محصولی دیگر به نام شاهنامه کوتاه و تندرست آن را آماده کرده بود و در قالب ویکی بوک در نشانی namvarnameh.ir در دسترس عموم قرار داده.

این سایت که در قالب ویکی ایجاد شده در برگه پیشنهاد همکاری خود اعلام آمادگی برای تولید آنتالوژی های متفاوت کرده اند.

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها