کاسبی هزارپایی؟!

هیس! کارگردان خبر ندارد!
در این میان داوودی، مسؤولیت این شیوه نشر فیلمش را گردن پخش کنندگانش می‌اندازد و به خبرگزاری کار ایران می‌گوید: تصمیم‌گیری درباره نحوه پخش فیلم‌های سینمایی بعد از اکران سینمایی معمولا توسط شرکت پخش‌کننده، براساس مندرجات قرارداد و با توافق سازندگان و صاحبان اثر صورت می‌گیرد که در این مورد تعدادی از این تصمیمات به اطلاع و موافقت سازندگان نرسیده، از جمله شیوه پخش هفتگی نصفه و نیمه یا بدون اجازه دست بردن در فیلم و تقسیم کردن آن که برای من به شکل غیرقابل باوری ناراحت‌کننده و حیرت‌آور بود.
مالک کیست؟
از سوی دیگر، موسسه پخش این کار هم داستان جالبی دارد. مدتی پیش بود که خرید حق نشر«هزارپا» توسط موسسه تصویری سوره که وابسته به حوزه هنری است خبرساز شد. اقدامی که به قول یکی از خبرگزاری‌ها با تعجب مخاطبانی همراه بود که از یک‌سو فیلم هزارپا را دیده و از سوی دیگر با سیاست‌های حوزه هنری آشنا بودند. از همان زمان بود که صحبت‌هایی درباره چگونگی انتشار این فیلم به میان آمد؛ این که قرار است فیلم با بخش‌های حذف شده و... در دو مجموعه همراه شود؛ اما هنوز خبر قطعی به گوش نرسیده بود تا این‌که نسخه نمایش خانگی «هزارپا» توسط موسسه تصویر دنیای هنر منتشر شد. جالب آن‌که حسب عنوان درج شده روی فیلم، این نسخه قسمت اول بوده و ظاهرا قرار است قسمت بعدی آن هم راهی بازار شود.
در همین حواشی بود که داوودی، کارگردان فیلم که با اعتراضات زیادی از سوی خریداران اثر مواجه شده بود در یکی از گفت‌وگوهایش از تصمیم‌شان برای گذاشتن بخش‌های پشت صحنه و حذف شده در کنار فیلم اصلی گفت و با اظهار بی‌اطلاعی از اقدام این موسسات در نصف کردن اصل فیلم بیان کرد: مشکل این بود که وزارت ارشاد فشار زیادی وارد کرد تا این فیلم را در چند قسمت ارائه کند حتی تأکید داشتند که فیلم به شکل یک مینی سریال پنج قسمتی عرضه شود و پخش‌کننده بخش خانگی از ترس این‌که قسمت دوم مجوز عرضه نگیرد، بدون اطلاع و مجوز من یا تهیه‌کننده قسمت اول را هم به دو نیمه تقسیم کرد‌! این گونه رفتار با یک فیلم سینمایی بسیار ناشیانه و غیرقانونی است. این‌که وزارت ارشاد به زور در یک اثر سینمایی دست ببرد و بخواهد آن را تبدیل به یک سریال چند قسمتی بکند، آن هم به این بهانه که قوانین‌اش قدیمی است و زمان بالای 205 دقیقه را برای نمایش خانگی یک فیلم سینمایی به رسمیت نمی‌شناسد، کاملا امر غلطی است.
شروع پاسکاری‌ها
ما در جام‌جم سراغ موسساتی رفتیم که به نوعی مجوز پخش نسخه نمایش خانگی این اثر را بر عهده داشتند. با پیگیری‌های ما مشخص شد حق نشر شبکه نمایش خانگی اثر از حوزه هنری به شرکت دنیای تصویر هنر واگذار شده است. روابط عمومی موسسه سوره در پاسخ به جام‌جم از واگذاری حق نشر این فیلم به تصویر دنیای هنر و شرکت ریزموج خبر می‌دهد و از ما می‌خواهد برای پیگیری موضوع به این شرکت مراجعه کنیم. همین هم شد که در ادامه پیگیری سراغ شرکت تصویر دنیای هنر رفتیم. یکی از مسؤولان این شرکت در پاسخ به تماس جام‌جم ادعای جالبی مطرح می‌کند: «شما باید با آقای خندق‌آبادی، مدیرعامل موسسه سوره تماس بگیرید چون این تصمیم یعنی نصف کردن فیلم اصلی و انتشار آن به این روش توسط او گرفته شده است و شما هم به عنوان یک خبرنگار هوشمند! باید با آنها صحبت کنید چون پخش‌کننده تنها عامل پخش است و صاحب اثر است که می‌تواند چنین تصمیمی را بگیرد.»
ما سعی کردیم به عنوان خبرنگار هوشمند از حق مالکیت و مالک واقعی نسخه شبکه نمایش خانگی هزارپا بپرسیم ولی با پاسخی از جانب دوستان مواجه نشدیم و با وجود تکرار چندباره این سؤال چیزی به جز خداحافظ و پایان مکالمه نشنید‌یم.
قصد سودجویی نداشتیم!
سازمان امور سینمایی و سمعی، بصری هم روز گذشته در واکنش به این اتفاق اعلام کرد: «انتشار ۲۰۰ دقیقه‌ای فیلم سینمایی هزارپا در دو نسخه DVD به درخواست و اصرار موسسه تصویری سوره وابسته به حوزه هنری بوده است.» پیرو این اعلام دوباره سراغ سوره می‌رویم. (البته این که یک سازمان قانونگذار و ناظر چطور و چرا زیر بار اصرار یک موسسه می‌رود هم می‌تواند سوژه جذابی باشد) با پیگیری ما از موسسه سوره مقرر می‌شود موضع و دیدگاه آقای مدیر عامل در اختیار جام‌جم قرار گیرد.
در نهایت بعد از چندین مرتبه پیگیری از موسسه مربوطه، روابط عمومی این موسسه با در اختیار قرار دادن متنی، مدعی شده که امتیاز نسخه شبکه نمایش خانگی این فیلم به شرکت فنی ریزموج واگذار شده است. در متنی که سوره در اختیار جام‌جم قرار داده همچنین مطالب جالبی به نقل از مدیرعامل شرکت ریزموج آمده است.
مثلا در بخشی از این متن به نقل از مدیرعامل ریزموج آمده است: «نسخه نمایش خانگی فیلم با نسخه سینمایی فیلم هزارپا متفاوت است. ما در نمایش خانگی توانستیم نسخه اصلی کارگردان را که 205 دقیقه است پخش کنیم؛ در واقع 85 دقیقه از فیلم هزارپا در سینما پخش نشده است و مخاطب این صحنه‌ها را برای اولین بار خواهد دید. اما متأسفانه زیرساخت‌های سخت‌افزاری از قبیل کیفیت و ظرفیت دی‌وی‌دی در ایران، پاسخگوی نیاز ما یعنی پخش فیلم 205 دقیقه‌ای نیست. به‌همین‌دلیل به‌ناچار فیلم را در دو نسخه دی‌وی‌دی نمایش خانگی عرضه کردیم.»
ارزان هم فروختیم!
در بخش دیگری از این متن آمده است: «در مورد قیمت نسخه نمایش خانگی هزارپا نیز به مخاطبان اطمینان می‌دهیم قیمت نسخه نمایش خانگی هزارپا ارزان‌تر از دیگر مدل‌های پخش تمام شده است. حتی با توجه به مدت زمان نسخه نمایش خانگی فیلم، هزارپا را با نصف قیمت واقعی آن عرضه کرده‌ایم. در واقع مخاطب به یک قسمت 45دقیقه‌ای از هر سریال، ده هزار تومان می‌پردازد، اگر ما قصد سودجویی داشتیم باید 205 دقیقه فیلم را در چهار قسمت 45دقیقه‌ای عرضه می‌کردیم و از مخاطب حدود 40 هزار تومان دریافت می‌کردیم. اما با توجه به وضعیت اقتصادی مردم، ما فیلم40هزار تومانی را با نصف قیمت آن یعنی 20‌هزار تومان عرضه کرده‌ایم.»
ما در جام‌جم پیگیر دریافت موضع شرکت ریزموج هم بودیم که تا لحظه تنظیم گزارش به جایی نرسید. در نهایت این‌که ادعای موسسه سوره درباره شرکت ریزموج در حالی صورت می‌گیرد که این شرکت صرفا یک شرکت خدماتی و فنی بوده و سفارش‌های دریافت شده از طرف سفارش‌دهنده را تولید می‌کند. زمینه فعالیت این شرکت هم در پایگاه رسمی اینترنتی آن این‌گونه اعلام شده است: «تولید سی‌دی(CD-R) و دی‌وی‌دی(DVD+/-R) خام و پر شده (Pre-recorded)». به نظر می‌رسد ریزموج صرفا مجری فنی یک سفارش بوده است. حال این‌که موسسه سوره بدون پذیرفتن مسؤولیت، تبعات یک تصمیم را به عهده شرکت فنی مجری قراردادش حواله می‌دهد جای سؤال است.
در صورتی که مراکز و اشخاصی که نامشان در گزارش ذکر شده توضیحی داشته باشند، جام‌جم از شفاف‌سازی هرچه بیشتر این موضوع استقبال می‌کند.

ارشاد هم پیشنهاد چندقسمتی کردن داده بود
در دقیقه های آخر آماده شدن این گزارش بود که مسؤول فروش موسسه ریز موج هم روی خط آمد و صحبت هایی را درباره این موضوع مطرح کرد: این که مسؤولیت دوقسمتی کردن هزارپا تنها متوجه ریزموج است، حرف درستی نیست چون مدیرعامل طرف این موضوع نبوده، یک تصمیم جمعی است. ولی خوشحالم نسبت به این موضوع اینقدر انتقاد وارد شده و عجیب است که نسبت به خیلی از مسائل مهم‌تر کسی انتقادی ندارد! ولی باید بگویم که خوشحالم واکنش‌هایی از سمت جامعه حداقل درباره این موضوع صورت گرفت. من به‌عنوان کسی که در این حوزه به نوعی کارشناس است و حدود 18 سال در این عرصه حضور داشته خدمتتان عرض می‌کنم که شرکت ریزموج سیستم بزرگ‌ترین تولید‌کننده سی‌دی و دی‌وی‌دی در خاورمیانه است، پدیدآورنده صنعت پی‌دی رکورد و نمایش خانگی است به این مفهوم که شما اگر سؤال کنید که نمایش خانگی از کجا متولد شد، می‌توانیم عنوان کنیم که این صنعت از شرکت ریزموج سیستم متولد شد که حالا همان آدم‌ها یا اعضای آن آدم‌ها در برابرش گارد گرفته‌اند. سؤال من این است که فیلم هزارپا بهترین فیلم سال هست یا نه؟ وقتی بهترین فیلم سال است تهیه‌کننده یا شخصی که فیلم را می‌خرد و در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کند به وزارت ارشاد مراجعه می‌کند و می‌گوید من این فیلم را با این قیمت خریده‌ام و اگر هر فیلم را ده‌هزارتومان بفروشم ضرر این کار برای من بیش از 50 درصد است، بنابراین راهکاری برای ما بدهید. یا به نوعی اجازه دهید این کالای خاص را با قیمت 20 هزارتومان به فروش برسانم. ولی وزارت ارشاد عنوان می‌کند به هیچ عنوان اجازه ندارید در شبکه نمایش خانگی هیجان تزریق کنید و قیمت را دوبرابر کنید.
پیشنهاد خود وزارت ارشاد این بود که این فیلم را به صورت یک مینی سریال عرضه شود، چرا که هیچ راهکاری جز این هم وجود نداشته است. البته که خود وزارت ارشاد هم اگر این اجازه را نمی‌داد دیگر کسی سراغ آثار فاخر نمی‌رفت. در این بازار، فیلم‌های صد میلیونی مشتری خوبی دارد و به فروش می‌رود به عنوان مثال فیلمی مثل لازانیا را به قیمت
300 - 200 میلیون تومان می‌خرند و هر فیلم را ده هزارتومان می‌فروشند. ولی با این حساب دیگر کسی سراغ فیلم‌ها و سریال‌هایی که ارزشمند است نمی‌رود. هزینه این کارها بعضا ده برابر است و اجحاف است با این آثار مقایسه شود. روش توزیع این کار پیشنهاد وزارت ارشاد است، ولی اگر روش این کار غلط است صدا و ندای کسی که سرمایه‌گذاری کرده است بابت کالایی که می‌توانست سرمایه‌اش را در جایی دیگر هزینه کند باید شنیده شود؛ نه این که هجمه‌ای اینچنین علیه او به راه بیفتد.

فاطمه شهدوست

فرهنگ و هنر