توطئه استعمار دلیل اصلی اختلاف میان مصدق و کاشانی/ آمریکا و انگلستان هیچ‌گاه اسناد اطلاعاتی و امنیتی کودتا را منتشر نکرده‌اند

قاسم تبریزی کارشناس مسائل تاریخی در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم آنلاین درباره زوایای نهضت ملی شدن صنعت نفت بابیان اینکه اختلاف دکتر مصدق با آیت‌الله کاشانی سه دلیلی اصلی داشت، دلیل اول را تفاوت دو ایدئولوژی ناسیونالیستی و اسلامی دو طرف دانست و خاطرنشان کرد: در مرحله اول مبارزه، با دشمن مشترک در یک میدان فعالیت مشترک انجام می‌شود و به هم یک اعتماد نسبی دارند، اما در مرحله ایجابی هرکدام به دنبال تحقق ایدئولوژی و آرمان‌های خود هستند و اینجاست که تضاد آرمان‌ها، اختلافی را ایجاد می‌کند.

تبریزی دلیل دوم اختلاف میان جریانات ملی شدن صنعت نفت را نفوذی‌ها دانست و ادامه داد: با پیروزی نهضت ملی شدن صنعت نفت آمریکا و انگلستان متحد می‌شوند که این نهضت را از بین ببرند و حتی عملیات آژاکس که در مرداد 1332 درنهایت منجر به کودتا شد هم در همان اواخر سال 1329 آغازشده است.

وی افزود: مصاحبه‌ و بیانیه‌های آمریکایی‌ها نشان می‌دهد که آن‌ها از همان زمان در کنار انگلیسی‌ها با عوامل داخلی خود در حال اختلاف‌افکنی در کشور هستند که ازجمله این افراد دکتر بقایی یا شاپور بختیار است که مثلاً در مورد بختیار از سال 1331 با آمریکایی‌ها مرتبط بوده است.

این کارشناس مسائل تاریخی دلیل سوم اختلاف میان جریانات ملی شدن صنعت نفت را عملکرد دکتر مصدق برشمرد و خاطرنشان کرد: یکی از جریانات مؤثر در ملی شدن صنعت نفت فدائیان اسلام بودند که با از بین بردند سه مانع بر سر راه ملی شدن صنعت نفت موجب پیروزی نهضت شدند، اما در طرف مقابل مصدق که در 12 اردیبهشت 1330 نخست‌وزیر شد 14 خرداد یعنی یک ماه بعد رهبر فدائیان اسلام یعنی شهید نواب صفوی را به زندان می‌اندازد و وی 20 ماه یا شهید عراقی 8 ماه در زندان دکتر مصدق می‌مانند.

وی روند حرکت دکتر مصدق در برخورد با مذهبی‌ها و بخصوص آیت‌الله کاشانی را به شکلی توصیف کرد که درنهایت مراجع تقلید نجف طی نامه‌ای به او اعتراض کردند که چرا باید با یک مجتهد جامع‌الشرایط این‌گونه رفتار شود.

تبریزی با اشاره به ممانعت مصدق در مورد برگزاری انتخابات مجلس هفدهم در تمام مناطق کشور، خاطرنشان کرد: هرچند انحلال مجلس و رفراندومی که برای این کار توسط مصدق برگزار شد در ایجاد اختلاف در میان دو جریان بی‌تأثیر نبود بااین‌حال مهم‌ترین دلیل در این اختلاف، نقش استعمار است و به همین دلیل باید به توطئه‌های پشت پرده و حضور نفوذی‌ها توجه کنیم.

وی با تأکید بر اینکه اختلاف ایدئولوژیکی میان دو طرف وجود داشت اظهار کرد: بااین‌حال اگر تنها اختلاف بود درنهایت هرکدام می‌توانستند خواسته خود را تأمین کنند ولی آمریکا، نفوذی‌ها و همچنین مطبوعات وابسته به این اختلافات دامن می‌زدند.

این کارشناس مسائل تاریخی افزود: اگر روزنامه‌های آن دوران را ملاحظه کنید به‌خوبی مسئله اختلاف‌افکنی مشخص است. مثلاً در روزنامه نیروی سوم متعلق به خلیل ملکی شاهد خواهید بود که چگونه آتش بیار معرکه است یا روزنامه شاهد متعلق به دکتر بقایی یا روزنامه دکتر حسین فاطمی چگونه به آیت‌الله کاشانی توهین می‌کنند یا چه کاریکاتورهایی از وی می‌کشیدند.

وی در ادامه یادآور شد: اطرافیان دکتر مصدق در ماه مبارک رمضان سال 1332 آیت‌الله شیخ محمد تهرانی را از منبر به پائین کشیده و به زندان بردند، منزل آیت‌الله کاشانی را سنگ‌باران کردند یا در رادیو علناً به آیت‌‌الله کاشانی توهین می‌کردند و مشخص نیست که چرا دکتر مصدق سکوت کرد؛ درنهایت همه این مسائل موجب جدا شدن جریانات مذهبی شد.

تبریزی با اشاره به اینکه توده‌ای‌ها به دستور شوروی مخالف ملی شدن صنعت نفت بودند و دربارها هم وابسته به انگلیس بود افزود: دو جریان ناسیونالیستی و اسلامی تا زمان ملی شدن صنعت نفت باهم بودند ولی به‌محض اینکه جریان ناسیونالیسم مدیریت را بر عهده گرفت حرکت‌های تفرقه‌افکنانه شروع شد.

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در واکنش به اسناد منتشرشده در خصوص همراهی آیت‌الله بهبهانی با کودتاگران 28 مرداد با تأکید بر اینکه این مطالب سندسازی آمریکایی‌ها و انگلیسی‌هاست ادامه داد: نه آمریکا و نه انگلستان هیچ‌گاه اسناد اطلاعاتی و امنیتی خود را منتشر نکرده‌اند و فقط چند سند کنسولگری مخدوش تابه‌حال منتشرشده است.

این کارشناس مسائل تاریخی در ادامه با اشاره به اینکه انگلستان از زمان فتحعلی شاه در ایران توطئه، خیانت و جنایت کرده است سؤال کرد: آیا انگلستان هیچ‌گاه اسنادی از خیانت‌های تقی زاده، فروغی، فراماسونری، لژ روشنایی، لژ بیداری، جامعه آدمیت و امثال این‌ها منتشر کرده است؟

وی بابیان اینکه آمریکایی‌ها هم هیچ‌گاه اسناد اطلاعاتی خود را منتشر نکرده‌اند اظهار کرد: فقط در دوره خانم آلبرایت چهار سند اطلاعاتی منتشرشده ولی در بقیه موارد اصلاً سندی منتشر نکرده‌اند در عوض فقط سندسازی می‌کنند وعده‌ای عواملی دارند که با دریافت پول و یا غیره مبلغ و مبشر اسناد خارجی‌ها شده‌اند و می‌گویند بدون اسناد اروپا، انگلستان و آمریکا نمی‌توان تاریخ ایران را بگوییم، آیا هیچ عقل سلیمی می‌پذیرد که کشور متجاوز و غارتگر اسناد تجاوزات خود را منتشر کند؟

تبریزی با تأکید بر اینکه غربی‌ها عواملی را حتی در میان اساتید دانشگاهی و برخی از نویسندگان ما دارند که فریب تبلیغات آن‌ها را می‌خورند ادامه داد: حال که قرار است بعد از 25 سال اسناد آزاد شد می‌توان یک لیست به آمریکایی‌ها یا انگلیسی‌ها داد و بگوئید اسناد عوامل خود را بدهید.

وی افزود: من عمده اسناد لاله جاسوسی را بررسی کرده‌ام که بیشتر آن‌ها اسناد اطلاعاتی و امنیتی متعلق به CIA است اما دو سند در مورد قبل و بعد این عوامل پیدا نمی‌کنید که آمریکایی‌ها بعد از تسخیر لانه جاسوسی منتشر کرده باشند.

وی با اشاره به اینکه 23 سند در مورد وابستگی شاپور بختیار به آمریکایی‌ها در اسناد لانه جاسوسی وجود دارد ادامه داد: بااین‌حال هیچ سندی قبل و بعدازآن وجود ندارد، دلیل اینکه منتشر نمی‌کنند هم این است که سازمان CIA در این قضیه دخالت کرده و اسنادش را منتشر نمی‌کند.

این کارشناس مسائل تاریخی با تأکید بر اینکه تمام اسنادی که از طرف غربی‌ها می‌آید مخدوش است افزود: در این میان ممکن است چند سند هم واقعیت داشته باشد اما اسناد اطلاعاتی نیست و فقط اسناد کنسولگری است که در اکثر آن‌ها دست برده‌اند و قابل‌اعتماد نیست.

وی در بخش پایانی این گفت‌وگو دلیل اصلی ایجاد اختلاف در نهضت ملی صنعت نفت را توطئه استعمار دانست و تأکید کرد: ما نباید در اختلافات داخلی، نقش آمریکا، انگلیس و کلا غرب را فراموش کنیم که چگونه به شکل دائم در کشور خیانت و تجاوز کردند و اولین انگشت اتهام باید به سمت غربی‌ها باشد.

تبریزی در خصوص دلیل دوم ایجاد اختلاف ادامه داد: بر اساس تجربه سیاسی که در انقلاب مشروطه، نهضت جنگل و در دیگر دوران داشتیم جریاناتی که در ابتدا با جریانات اسلامی پیش می‌آمدند متأسفانه به عهد و پیمان خود پایدار نمی‌ماندند و مثلاً در انقلاب مشروطه آن‌گونه شیخ فضل‌الله نوری را بالای دار بردند.

وی در پایان مسئله سوم در ایجاد اختلاف را نفوذی‌ها دانست و خاطرنشان کرد: نباید آن‌ها را نادیده گرفت چون شاید همین‌الان هم مانند مشکلاتی که ما در موضوعات فرهنگ، سیاست و غیره داریم از همین افراد باشد